Chính trị Palestine: Ai sẽ thay thế Mahmoud Abbas?

Mặc dù tuổi tác đã cao, gặp phải những vấn đề sức khỏe trong thời gian qua, và có tỷ lệ ủng hộ thấp, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas vẫn kiên trì phớt lờ những lời kêu gọi yêu cầu ông chỉ định người kế nhiệm.

Một trong những cố vấn của ông bác bỏ bất kỳ ý kiến nào cho rằng nhà lãnh đạo 81 tuổi của Đảng Fatah và Chính quyền Palestine có thể làm việc đó vào lúc này.

Tuy nhiên, báo động ngắn về vấn đề sức khỏe của Tổng thống Palestine trong tháng này như một lời nhắc nhở rằng chính trị Palestine đang trong tình trạng nguy kịch.

Sự chia rẽ sâu sắc giữa Fatah và phái đối thủ, Hamas, đã gây ra tình trạng tê liệt.

Hamas đã giành chiến thắng trong một cuộc bầu cử quốc hội năm 2006, một năm sau khi ông Abbas trở thành tổng thống.

Năm 2007, phe này đã củng cố thêm sức mạnh tại dải Gaza khi đánh đuổi được các lực lượng quân đội của Fatah sau nhiều ngày giao tranh, chỉ để cho Chính quyền Palestine cai quản một phần khu Bờ Tây vốn bị Israel chiếm đóng.

Quân Iraq giành ưu thế ở Mosul

‘Drone hàng chợ’ là đe dọa giết người

Kể từ đó, không có cuộc bầu cử tổng thống hay cơ quan lập pháp nào được tổ chức.

Gần đây, những kế hoạch bầu cử địa phương tại khắp các vùng lãnh thổ của Palestine đã bị trì hoãn.

Sự chia rẽ giữa các phe phái

Có ngày càng nhiều những cuộc thảo luận ngầm giữa dân thường Palestine cũng như quan chức Israel và các nhà ngoại giao nước ngoài về vấn đề ai sẽ là người lãnh đạo kế tiếp.

Người ta phỏng đoán rằng Hamas sẽ đề cử Ismail Haniyeh, người đã sẵn sàng tiếp quản vị trí lãnh đạo phong trào Hồi giáo.

Một người phát ngôn của Hamas, Hazem Qassem, nhấn mạnh rằng bất kỳ cuộc tranh cử tổng thống nào trong tương lai đều "phải là một vấn đề đối với tất cả người Palestine, chứ không phải một vấn đề nội bộ của Fatah".

Tuy nhiên, nếu không có hòa giải về chính trị, phe của ông ta vẫn có thể dễ dàng bị loại khỏi cuộc chơi.

Theo Luật Cơ Bản của Palestine, nếu tổng thống chết hoặc bị mất hết năng lực, chủ tịch quốc hội sẽ thay thế vị trí trong khi bầu cử được tổ chức.

Do chủ tịch quốc hội hiện tại là Aziz Dweik thuộc phái Hamas, một số quan chức của Fatah đang tranh cãi rằng điều luật này không còn áp dụng nữa. Họ chỉ ra rằng quốc hội đã không họp trong gần một thập niên.

Uỷ ban Trung ương Fatah, cơ quan quyết định tối cao của đảng này, dường như sẽ đưa ra những quyết định quan trọng về việc ai sẽ làm tổng thống.

Đối với người dân Palestine, trong số 20 thành viên của ủy ban này, người được ủng hộ nhiều nhất là Marwan Barghouti, người đã lãnh đạo nhóm vũ trang Tanzim của Fatah trong cuộc nổi dậy cuối cùng chống lại sự chiếm đóng.

Mặc dù đang ngồi tù ở Israel, thụ 5 án tù chung thân do liên quan đến việc giết hại người Israel, ông vẫn là một nhân vật có ảnh hưởng và dẫn đầu những nỗ lực chấm dứt chia rẽ với Hamas.

"Ông ấy nhận được sự ủng hộ rộng khắp ở cả dải Gaza và Bờ Tây", Khalil Shikaki, Giám đốc Trung tâm Khảo sát và Nghiên cứu Chính sách Palestine, tổ chức thăm dò ý kiến thường xuyên, cho hay.

"[Trong một cuộc bầu cử] ông ấy có thể đánh bại Abbas, ông ấy có thể đánh bại Haniyeh và nếu nhìn tất cả các lãnh đạo từ các phe phái khác, cả từ Fatah, không ai có thể bằng ông ấy."

Những cái tên nổi bật

Nếu ông Abbas không thể tham gia cuộc bầu cử trong tương lai, Barghouti đã ngụ ý rằng ông sẽ chạy đua cho chức tổng thống từ trong tù.

Tuy nhiên, vì không có dấu hiệu nào từ phía Israel cho thấy họ sẽ thả Barghouti, vai trò của ông trong cuộc chạy đua chức tổng thống có thể sẽ chỉ như một người có sức ảnh hưởng trong việc đề bạt, hơn là một ứng cử viên.

Ba nhân vật có thể sẽ đóng vai trò quan trọng khác đều nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ trong lực lượng an ninh:

• Mohammed Dahlan, lãnh đạo Lực lượng An ninh Phòng vệ của Chính quyền Palestine tại dải Gaza cho đến năm 2007. Ông bị trục xuất khỏi Fatah sau bất đồng với tổng thống và hiện đang sống cuộc sống lưu vong xa hoa tại Abu Dhabi. Ông cũng có mối quan hệ gần gũi với các lãnh đạo khu vực.

• Jibril Rajoub, nguyên là một binh sĩ từng chỉ huy Lực lượng An ninh Phòng vệ tại Bờ Tây. Được biết đến là một người bộc trực, ông xuất hiện trước công chúng thông qua vai trò trong các tổ chức thể thao và là phó tổng thư ký Ủy ban Trung ương Fatah.

• Đương kim lãnh đạo cơ quan tình báo, Majed Faraj vừa gia nhập ủy ban này mới đây nhất. Ông là một nhà đàm phán trong vòng cuối cùng của những cuộc đàm phán hòa bình với Israel vốn đã bị thất bại và dường như đã gây ấn tượng với cả người Israel và người Mỹ.

Phân chia chức vụ?

Mặc dù những người này và cả những người khác chắc chắn coi mình có thể trở thành tổng thống tương lai, chưa có ai dẫn đầu cuộc chạy đua một cách rõ ràng và các nhà phân tích cũng cảnh báo không nên đoán già đoán non những động thái trong phe Fatah.

"Về cơ bản, những cái tên bạn nghe thấy thường xuyên nhất nguyên là những người trong ngành an ninh vì Israel cảm thấy thoải mái nhất với họ và các nhà tài trợ phương Tây đã tiếp xúc và tìm hiểu về họ," Nathan Thrall của Nhóm nghiên cứu Khủng hoảng Quốc tế cho hay.

"Những điều này đôi khi tương quan với thực trạng trong cấu trúc quyền lực của Fatah, nhưng thông thường thì không như vậy."

Một viễn cảnh có thể xảy ra sau nhiệm kỳ của Abbas là sự phân chia các chức danh: Tổng thống, lãnh đạo Fatah, và Chủ tịch Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO).

Nếu các cá nhân khác nhau giữ những chức vụ này, lãnh đạo chính trị sẽ mang tính tập thể hơn.

Điều này có thể kéo theo sự tham gia của Saeb Erekat, nhà đàm phán chính kiêm tổng bí thư của PLO, và Nasser al-Kidwa, nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và đại diện tại Liên Hợp Quốc đồng thời là cháu trai của cố lãnh tụ đáng kính, Yasser Arafat.

Một số người dự đoán rằng sẽ có một cuộc tranh giành quyền lực khốc liệt sau khi ông Abbas ra đi.

Tuy nhiên, hiện tại, ông Abbas vẫn đang cố gắng thể hiện rằng mình đang nắm quyền kiểm soát vững chắc và cuộc đua giành quyền lực hầu như vẫn nằm sau tấm màn bí mật.