Trung Quốc: Người Uighurs 'được tự do' sau khi 'tốt nghiệp'

Một quan chức cấp cao người Trung Quốc cho biết toàn bộ những người bị giam giữ ở các trại tập trung ở vùng phía tây Tân Cương hiện đã được thả.

'Dự luật của Mỹ về Tân Cương vi phạm luật pháp quốc tế'

Mỹ: Hạ viện thông qua dự luật trừng phạt quan chức TQ

Mỹ liệt 28 tổ chức TQ vào danh sách đen vì người Uighur

Chủ tịch Nhân dân Khu tự trị Uighur Tân Cương, ông Shohrat Zakir nói với các phóng viên tại Bắc Kinh rằng những người bị giam tại nơi mà Bắc Kinh gọi là "trại cải tạo" hiện đã tốt nghiệp.

Không thể xác minh một cách độc lập khẳng định của ông Zakir.

Các nhà hoạt động nhân quyền nói rằng các trại này thực tế là các nhà tù được canh gác nghiêm ngặt, giam giữ hàng ngàn người Hồi giáo.

Bắc Kinh luôn phủ nhận điều này, bất chấp sự hiện diện dày đặc của các phương tiện an ninh, như tháp canh, hàng rào kẽm gai, và các tài liệu bị rò rỉ tiết lộ những người ở bên trong các trung tâm này bị giam giữ, giáo huấn và trừng phạt.

Bắc Kinh nói gì?

Ông Zakir nói với các phóng viên tại Bắc Kinh hôm thứ Hai rằng tất cả người tại trung tâm này đã hoàn thành các khóa học - với "sự trợ giúp của chính phủ" - đã lao động ổn định và nâng cao chất lượng cuộc sống của họ."

Ông Zakir nói rằng, trong tương lai, đào tạo sẽ dựa vào "ý chí cá nhân" và mọi người sẽ có quyền "tự do đến và đi".

Phóng viên của BBC News Tiếng Trung John Sudworth cho hay không thể xác minh các khẳng định nói trên, bởi vì việc tiếp cận của phóng viên tại khu vực này bị siết chặt, và rằng không thể liên lạc với dân địa phương mà không đặt họ vào nguy cơ bị giam giữ.

Trong những tháng qua, các báo cáo độc lập cho hay rằng một số người trong các trại này đang được thả, chỉ để đối mặt với việc bị giam tại gia, bị hạn chế đi lại, hoặc bị bắt làm việc tại các nhà máy.

Điều gì phía sau động thái này?

Áp lực ngày càng gia tăng lên Bắc Kinh trong những tháng gần đây.

Hàng loạt báo cáo truyền thông quan trọng dựa trên các thông tin rò rỉ cho New York Times và Hiệp hội Nhà báo Điều tra Quốc tế (ICIJ) cho thấy những gì đang xảy ra tại các trung tâm này, nơi được tin là đang giam giữ hơn một triệu người, chủ yếu là người Hồi giáo Uighur và các dân tộc thiểu số khác.

Cuối tuần qua, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật để phản đối cái gọi là "giam giữ tùy tiện, tra tấn và quấy rối" người Uighur, và kêu gọi "trừng phạt có mục tiêu" các thành viên của chính phủ Trung Quốc - và đã đề xuất người đầu tiên bị trừng phạt là Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc tại vùng tự trị Tân Cương, ông Chen Quanguo.

Dự luật này vẫn cần được Thượng viện và Tổng thống Donald Trump thông qua.

Tuy nhiên, ông Zakir đã dùng cuộc họp báo ở Bắc Kinh để bác bỏ con số người giam giữ, gọi đó là "sự bịa đặt thuần túy", nhắc lại luận điệu của Bắc Kinh rằng các trung tâm này cần thiết để chống lại chủ nghĩa tôn giáo cực đoan bạo lực.

"Khi cuộc sống của tất cả các nhóm người thiểu số ở Tân Cương bị đe dọa nghiêm trọng bởi chủ nghĩa khủng bố, Mỹ không bận tâm," ông Zakir nói tại cuộc họp báo.

"Bây giờ khi xã hội Tân Cương đang phát triển ổn định và người dân thuộc mọi sắc tộc đang sống và làm việc yên bình, Mỹ lại cảm thấy khó chịu, và tấn công, và bôi nhọ Tâm Cương."

Điều gì đang diễn ra ở Tân Cương?

Các báo cáo về các trại tập trung đang được mở rộng bắt đầu xuất hiện năm 2018, khi một ủy ban nhân quyền của Liên Hiệp Quốc được cho hay rằng có những cáo buộc đáng tin về việc Trung Quốc đã "biến vùng tự trị Tân Cương thành một nơi giống một trại giam giữ khổng lồ".

Các nhóm nhân quyền cũng cho hay đã có nhiều bằng chứng về các giám sát cưỡng bức đối với người dân sống trong vùng.

Giới chức Trung Quốc nói rằng "các trung tâm đào tạo nghề" này được sử dụng để chống lại chủ nghĩa tôn giáo cực đoan bạo lực. Tuy nhiên các chứng cứ chỉ ra rằng nhiều người bị giam giữ chỉ đơn giản do họ thể hiện đức tin của mình, bằng cách cầu nguyện hoặc che mạng, hoặc có các mối quan hệ với những người ở nước ngoài, như ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Các tài liệu mà BBC được xem cho thấy Trung Quốc đã cố tình tách trẻ Hồi giáo khỏi cha mẹ.

Đây là một nỗ lực để "nuôi dưỡng một thế hệ mới cắt bỏ hoàn toàn với nguồn gốc của họ, niềm tin tôn giáo cũng như ngôn ngữ riêng của họ," Giáo sư Adrian Zenz, một nhà người cứu người Đức, nói với BBC vào đầu năm nay.

"Tôi tin rằng các chứng cứ này cho thấy cái mà chúng ta phải gọi là diệt chủng văn hóa."

Đại sứ Trung Quốc tại Anh nói các cáo buộc này là "dối trá".