Hong Kong: Trung Quốc thông qua cải cách bầu cử 'ái quốc'

Trung Quốc dự kiến sẽ hoàn tất những thay đổi về các quy định bầu cử của Hong Kong vào thứ Ba, mà giới chỉ trích cho rằng sẽ siết chặt quyền kiểm soát của họ đối với thành phố này.

Mục đích của các thay đổi là nhằm đảm bảo rằng chỉ những nhân vật "ái quốc" mới có thể tranh cử vào các vị trí quyền lực.

Giới chỉ trích cảnh báo điều đó đồng nghĩa với việc đặt dấu chấm hết cho nền dân chủ ở Hong Kong, khi nó ngăn chặn bất kỳ phe đối lập nào vào nghị viện thành phố.

Động thái trên có nghĩa là bất kỳ ứng viên nghị sĩ nào trước hết đều phải trải qua kiểm tra lòng trung thành với đại lục.

Bắc Kinh lần đầu thông qua kế hoạch thay đổi cách thức tiến hành các cuộc bầu cử ở Hong Kong là tại kỳ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (NPC) vào đầu tháng Ba.

Các chi tiết hiện đang được Ủy ban Thường vụ NPC Bắc Kinh rà soát trước khi được thêm vào phụ lục của tiểu hiến pháp Hong Kong, tức Luật Cơ bản.

Chi tiết về kế hoạch dự kiến ​​sẽ được công bố trong thời gian ngắn và nhà lãnh đạo Hong Kong Carrie Lam sẽ tổ chức một cuộc họp báo.

Theo một số nguồn tin, kế hoạch này là nhằm mở rộng nghị viện Hong Kong, tức Hội đồng Lập pháp (LegCo), từ 70 lên 90 ghế.

Nhưng quan trọng nhất, kế hoạch này sẽ thiết lập một quy trình mà các ứng cử viên LegCo phải trải qua kiểm tra trước khi có thể tranh cử, do đó dễ dàng ngăn chặn bất kỳ chính trị gia nào được coi là chỉ trích đại lục.

Hiện tại, khoảng một nửa số ghế của LegCo được người dân bỏ phiếu trực tiếp và trong quá khứ, một số ghế trong đó đã thuộc về các nhân vật ủng hộ dân chủ.

Một nửa còn lại được thuộc về các nhóm nhỏ hơn đại diện cho các lợi ích đặc biệt như kinh doanh, ngân hàng và thương mại - những lĩnh vực vốn có lịch sử ủng hộ Bắc Kinh.

Tất cả các ứng cử viên đối lập với Đảng Cộng sản Trung Quốc bị xóa sổ khỏi nền chính trị chính thức ở Hong Kong.

Những thay đổi này được công bố cách đây vài tuần này đã bị quốc tế chỉ trích.

Trên Twitter, Bộ trưởng Ngoại giao Australia Marise Payne nói về mối quan ngại của nước bà rằng các thỏa thuận mới trên lãnh thổ này sẽ "làm suy yếu các thể chế dân chủ". Đó là nói một cách tử tế.

Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, Antony Blinken, mô tả các động thái này là một "cuộc tấn công vào nền dân chủ".

Sự thật là, hệ thống bầu cử của thành phố đã được thiết kế để đảm bảo rằng phe "thân Bắc Kinh" không bao giờ có thể mất quyền kiểm soát trong nghị viện, Hội đồng Lập pháp.

Lãnh đạo của lãnh thổ, Trưởng đặc khu, đã được lựa chọn trực tiếp bởi một ủy ban thân Bắc Kinh.

Lần cuối cùng có cuộc bầu cử thực sự duy nhất ở Hong Kong được tổ chức - cuộc bầu cử cấp chính quyền địa phương - phe ủng hộ dân chủ đã nắm quyền kiểm soát tất cả trừ một hội đồng quận trên toàn thành phố.

Điều này hiển nhiên đã khiến Bắc Kinh hoảng sợ nên giờ đây họ đã ngăn cản các ứng cử viên ủng hộ dân chủ ở tất cả các vị trí.

Viết lại Luật cơ bản của Hong Kong?

Đã có tranh cãi về việc liệu đây có phải là một sự thay đổi đối với Luật Cơ bản, nơi lưu giữ các quyền tự do cơ bản, hay không. Luật Cơ bản là một thỏa thuận được ký kết giữa Anh Quốc và Trung Quốc khi Hong Kong được trao lại cho đại lục vào năm 1997.

Những thay đổi trên không được ghi vào Luật Cơ bản mà được đưa vào các phụ lục của nó, đây là điều mà Bắc Kinh có quyền làm.

Trung Quốc sắp đổi toàn bộ cơ chế bầu cử Hong Kong

Hong Kong cáo buộc 47 nhà hoạt động dân chủ tội 'lật đổ'

Trong khi phe ủng hộ Bắc Kinh tại Hong Kong nói rằng những điều chỉnh không làm thay đổi tiểu hiến pháp, phe ủng hộ dân chủ khẳng định chúng sẽ gây ra điều đó.

"Về mặt kỹ thuật, đó không phải là một sự thay đổi đối với Luật Cơ bản", Ian Chong, giáo sư chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, nói với BBC.

"Nhưng xét về [ảnh hưởng] đến tinh thần của cuộc bầu cử mang tính cạnh tranh và hướng tới phổ thông đầu phiếu, thì sẽ là như vậy."

Vào tháng 11 năm 2020, một số nhà lập pháp đối lập đã bị loại, dẫn đến toàn bộ phe đối lập ở LegCo từ chức.

Nếu quyền phủ quyết trong tương lai khiến những người chỉ trích không thể vào LegCo, thì những sự vụ gây chấn động dư luận như vậy sẽ không còn nữa.

Một số cuộc bầu cử địa phương sắp diễn ra trong năm 2021, mặc dù vẫn chưa rõ khi nào luật mới sẽ đi vào hiệu lực.

Căn cơ vấn đề là gì?

Thỏa thuận trao trả Hong Kong giữa Anh Quốc và Trung Quốc mang lại cho lãnh thổ này nhiều quyền tự do hơn đại lục, và theo đó các quy định này sẽ không bị ảnh hưởng trong 50 năm (tức đến năm 2047) theo nguyên tắc "nhất quốc lưỡng chế".

Kể từ đó, Bắc Kinh từng bước gia tăng ảnh hưởng lên Hong Kong. Giới chỉ trích cho rằng Trung Quốc đang vi phạm thỏa thuận nhưng Bắc Kinh phủ nhận điều này.

Hong Kong: Trung Quốc có nguy cơ ‘xôi hỏng, bỏng không’

TQ bắt thêm người ở HK, trừng phạt thượng nghị sỹ Mỹ

Sau nhiều năm biểu tình ủng hộ dân chủ, các cuộc biểu tình mới vào năm 2019 đã leo thang thành làn sóng bạo lực giữa các nhà hoạt động và cảnh sát - và mang tới chiến thắng cho phe đối lập trong các cuộc bầu cử địa phương.

Năm 2020, Bắc Kinh đã thông qua luật an ninh quốc gia gây tranh cãi, đồng thời bổ sung luật này vào phụ lục của Luật cơ bản, về cơ bản đã làm giảm quyền tự chủ tư pháp của Hong Kong và khiến việc trừng phạt người biểu tình trở nên dễ dàng hơn.

Kể từ đó, một loạt người chỉ trích đã bị bắt giữ theo luật, với mức án cao nhất theo quy định là chung thân.