Nga trục xuất các nhà ngoại giao Czech để trả đũa vụ 18 nhân viên Sứ quán bị đuổi

Nga tuyên bố 20 nhà ngoại giao của Cộng hòa Czech sẽ bị trục xuất, sau khi Czech đuổi 18 người Nga.

Các nhà ngoại giao Nga bị nghi là thuộc một chiến dịch tình báo liên quan tới vụ nổ kho vũ khí của Czech hồi năm 2014, làm chết hai người.

Czech hạ lệnh trục xuất nhiều nhà ngoại giao Nga

Cửa nhà và xe của ông Skripal 'dính Novichok'

Hai người Anh bị đầu độc bằng Novichok

Anh nói 'Putin chịu trách nhiệm vụ chất độc Novichok'

Hai người Nga bị nghi là đã tiến hành vụ tấn công bằng chất độc thần kinh tại Anh hồi 2018 nay cũng được cho là có liên hệ tới vụ nổ ở Czech.

Các Bộ trưởng Ngoại giao EU sẽ thảo luận về những cáo buộc này.

Moscow yêu cầu các nhà ngoại giao Czech phải rời đi trong vòng một ngày, trong lúc phía Cộng hòa Czech cho các nhà ngoại giao Nga 72 giờ đồng hồ.

Bộ Ngoại giao Nga gọi quyết định của Czech là "chưa từng có tiền lệ" và là "hành động thù nghịch".

"Để làm vừa lòng Hoa Kỳ trong bối cảnh Mỹ gần đây ra các lệnh trừng phạt đối với Nga, giới chức Czech trong chuyện này thậm chí còn qua mặt cả quan thầy của họ ở phía bên kia bờ Đại Tây Dương," tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga viết.

Các cáo buộc

Giới chức Czech nói các nhà ngoại giao Nga thuộc mạng lưới tình báo, cáo buộc mà Nga nói là vô căn cứ và lố bịch.

Vụ nổ hồi năm 2014 đã phá tan một kho chứa vũ khí ở trong rừng gần làng Vrbetice thuộc Cộng hòa Czech hôm 16/10/2014.

Cửa sổ các tòa nhà gần đó đã bị bị thổi tung, các trường học địa phương đã phải đi sơ tán trong lúc các xe khẩn cấp chạy tới hiện trường.

Thi thể của hai người đàn ông, 56 tuổi và 69 tuổi, những người làm việc tại địa điểm này, được tìm thấy sau đó hơn một tháng.

Vụ nổ ban đầu được cho là do tai nạn.

Tuy nhiên, công tác điều tra thận trọng của giới chức Czech đã lần dấu vết tới Moscow và Đơn vị 29155 thuộc Cục Quân báo Liên bang Nga - GRU.

Các nghi phạm vụ đầu độc tại Anh

Cảnh sát Czech xác định danh tính hai người có liên quan tới vụ nổ - Alexander Mishkin và Anatoly Chepigov - những người cũng bị cáo buộc là có liên quan tới vụ tấn công bằng chất độc thần kinh Novichok tại thị trấn Salisbury của Anh hồi ba năm trước.

Sergei Skripal, điệp viên nhị trùng người Nga và con gái ông, Yuria, đã bị đầu độc. Một cư dân địa phương, bà Dawn Sturgess, thiệt mạng vài tháng sau đó do bị dính chất độc Novichchok được tìm thấy trong một chai nước hoa đã bị vứt bỏ.

Trang điều tra Bellingcat xác định các nghi phạm trong vụ Salisbury, Ruslan Boshirov chính là Anatoly Chepiga, và Alexander Petrov chính là Alexander Mishkin. Cả hai đều là các sĩ quan làm việc cho GRU.

Cảnh sát Czech đã đối chiếu hình ảnh các nghi phạm vụ nổ với hai người bị Anh cáo buộc là đã thực hiện vụ đầu độc.

Manh mối được tìm ra từ ảnh chụp hộ chiếu gửi tới qua email cho Imex Group, công ty quản lý kho vũ khí.

Email nói rằng nó được gửi ra từ Lực lượng Phòng vệ Quốc gia Tajikistan, với nội dung yêu cầu cho hai người này được quyền tiếp cận tới địa điểm kho vũ khí để thực hiện công tác thanh tra.

Bản chụp scan hộ chiếu của họ được đính kèm trong email. Hai người này được cho là Ruslan Tabarov từ Tajikistan và Nicolaj Popa, công dân Moldova.

Các ảnh chụp trong hộ chiếu phù hợp với hai người bị Anh Quốc cáo buộc đã tiến hành vụ đầu độc Salisbury.

Hai người đã đặt nơi nghỉ tại Ostrava, gần kho đạn, vào hôm 13/10, và đặt phòng cho tới ngày 17/10.

Vụ nổ xảy ra hôm 16. Trong cùng ngày, hai người đã lên đường tới Áo để từ sân bay Vienna bay về Moscow. Giới chức có vẻ như không biết chính xác vì sao kho thuốc súng lại bị nổ tung.

Vì sao nhắm vào kho thuốc súng?

Truyền thông Czech tường thuật, dẫn nguồn các điều tra viên không nêu danh tính, nói rằng vũ khí và thuốc súng tại kho này có thể để nhằm chuyển hoặc là cho các lực lượng Ukraine chống lại phiến quân thân Nga, hoặc cho các phiến quân Syria đang đánh nhau với chính phủ được Nga hậu thuẫn tại nước này.

Thực tế là đã xảy ra hai vụ nổ tại nhà kho. Vụ đầu tiên là khi thuốc súng phát nổ hôm 16/10, và vụ thứ nhì là hôm 3/12, cách đó 150m, tại một tòa nhà có chứa đạn pháo và súng tiểu liên.

Một trong những người cất giữ vũ khí tại nhà kho là tay buôn vũ khí người Bulgaria có tên Emilian Gebrev, các nguồn tin nói với BBC.

Hồi tháng 5/2015, sáu tháng sau vụ nổ ở Czech, ông Gebrev đã bị ngã bệnh, ốm nặng tại thủ đô Sofia của Bulgaria.

Sau một tháng nằm viện, ông được cho ra nhưng lại bị ốm bệnh trở lại.

Bất chấp có những nghi ngờ, giới chức Bulgaria đã không làm gì nhiều về vụ này và nói đó đơn giản chỉ là một vụ ngộ độc thức ăn.

Mãi sau khi xảy ra các vụ việc ở Salisbury hồi năm 2018, mọi người mới chú ý nhiều hơn tới vụ này.

Ngoài hai nhân viên GRU, có một người đàn ông thứ ba, sử dụng tên gọi là Sergei Fedotov, được xác định đã tới Anh để giám sát vụ đầu độc Salisbury. Ông này cũng được xác định là đã có mặt tại Bulgaria vào thời điểm ông Gebrev bị đầu độc.

Chuyện gì sẽ xảy ra tiếp?

Cộng hòa Czecch sẽ thông báo cho Nato và các đồng minh EU về nghi ngờ của mình, quyền Ngoại trưởng Jan Manacek nói.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nói họ sát cánh với Cộng hòa Czech trong việc "phản ứng cứng rắn đối với những hành động ảnh có tính lật đổ của Nga trên đất Czech".

Trước đó, trong tuần rồi, Hoa Kỳ đã trục xuất 10 nhà ngoại giao Nga và áp các lệnh trừng phạt để đáp trả vụ tấn công mạng "SolarWinds" hồi năm ngoái, vụ bắt nạt Ukraine và vụ can thiệp vào kỳ bầu cử 2020 ở Hoa Kỳ.

Các báo Anh cuối tuần qua mô tả những vụ việc tại Anh, CH Czech và Bulgaria như chỉ dấu Tình báo quân đội Nga hoạt động nhiều nơi ở châu Âu nhưng nghiệp vụ lại rất kém, đi đến đâu cũng để lại dấu vết.

Sau vụ Salisbury, Anatoly Chepiga và Alexander Mishkin còn lên truyền hình Nga để thanh minh rằng họ chỉ là những doanh nhân buôn bán thực phẩm dưỡng sinh và sang Anh hơn một ngày để ngắm tháp Giáo đường ở Salisbury vì rất ngưỡng mộ kiến trúc cổ của Anh.

Cùng lúc, các báo châu Âu bắt đầu đăng các bài về GRU, vai trò của họ trong cả chiến dịch ở Đông Ukraine và các nước khác.