Ô tô Trung Quốc thúc đẩy sự hồi sinh của các nhà máy xe hơi ở Nga

Sự tái ra mắt một loại xe ô tô cổ điển thời Liên Xô, Moskvich, bởi một công ty nhà nước của Nga vào tháng 11, được thị trưởng Moscow tổ chức, cho thấy khả năng phục hồi của ngành công nghiệp ô tô Nga trước sự trừng phạt của phương Tây, theo Reuters.

"Đây là một sự kiện lịch sử," ông Sergei Sobyanin nói khi xe Moskvich được khai trương tại một nhà máy của chính phủ Moscow mua lại từ nhà sản xuất ô tô của Pháp Renault (RENA.PA) năm ngoái chỉ với một rouble (0,01 USD). "Nhiều người nghĩ rằng đó là cái kết của ngành công nghiệp ô tô Nga."

Nhưng sự tái sinh của xe Moskvich cũng là một dấu hiệu cho thấy Trung Quốc ngày càng lấn át một lĩnh vực quan trọng của kinh tế Nga.

Những chiếc xe hơi lăn bánh khỏi nhà máy ô tô Moscow Automobile Moskvich rộng lớn ở phía nam thủ đô của Nga không giống với những mẫu Moskvich kim loại hình hộp thời Xô Viết.

Những chiếc ô tô SUV bốn cửa kiểu dáng đẹp có các bộ phận động cơ và vỏ bọc từ Motors JAC của Trung Quốc, có thể nhìn thấy rõ ràng. Hai nguồn tin đề nghị dấu tên nói với Reuters rằng mẫu xe Moskvich 3 là một mẫu JAC Sehol X4 được lắp ráp tại Moscow, sử dụng các bộ phận được mua từ đối tác Trung Quốc.

Moskvich nói trong một tuyên bố vào tháng trước rằng mẫu xe 3 và 3e được sản xuất chủ yếu bằng phương pháp lắp ráp - nơi các xe hơi được sản xuất tại một nhà máy ở nước ngoài, trước khi được xuất khẩu và hoàn thiện tại Nga. Công ty này nói rằng họ làm việc với 'một đối tác nước ngoài' nhưng không khẳng định đó là JAC.

"Nội địa hóa sản xuất đang dần tăng lên," Moskvich nói với Reuters, đồng thời nói rằng họ hi vọng sẽ bắt đầu sản xuất pha hai vào cuối năm nay hoặc đầu năm 2024 liên quan đến hàn và sơn tại các nhà máy ở Moscow, kết hợp với nhiều nhà cung cấp linh kiện địa phương hơn.

JAC, có trụ sở tại tỉnh Anhui ở phía đông, không trả lời đề nghị bình luận của Reuters.

Các công ty sản xuất xe hơi của Trung Quốc đang dành thị phần ở Nga, tận dụng sự ra đi của các đối thủ phương Tây vốn thống trị thị trường này trước cuộc xâm lược Ukraine, theo số liệu của ngành công nghiệp ô tô.

Xe Trung Quốc nhập khẩu chiếm 49% thị trường Nga, đạt 40.000 xe vào tháng Sáu, so với chỉ 7% thị phần trước chiến tranh vào tháng 6/2021, theo số liệu từ công ty phân tích Autostat.

Đó là một ngành kinh doanh béo bở. Xuất khẩu xe chở khách của Trung Quốc sang Nga từ tháng 1-5/2023 tăng 5,2 lần so với cùng kỳ năm ngoái, đạt gần 3,6 triệu USD, theo số liệu hải quan Trung Quốc, bao gồm xuất khẩu trị giá 1 tỷ USD chỉ riêng trong tháng Tư.

Ngoài các con số này, các công ty Trung Quốc cũng tăng doanh số bán hàng ở Nga với xe lắp ráp tại các nhà máy do các hãng như Renault và Nissan bỏ lại, theo tìm hiểu của Reuters.

Reuters đã nói truyện với hai công ty và bốn nguồn tin cho hay rằng sáu nhà máy tại Nga trước đây do các công ty sản xuất ô tô của châu Âu, Nhật Bản và Mỹ sở hữu hoặc lắp ráp, hiện sản xuất các mẫu xe của Trung Quốc hoặc có kế hoạch như vậy.

Nhìn chung, sáu nhà máy này có công xuất 60.000 xe mỗi năm, theo tính toán của Reuters.

Bộ Công nghiệp và Thương mại Nga không trả lời đề nghị bình luận của Reuters.

Vladimir Bespalov, một chuyên gia độc lập trong lĩnh vực ô tô, cho hay sự hiện diện ngày càng nhiều của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc mang lại lợi nhuận cho Nga, cho phép nó tái khởi động sản xuất tại các nhà máy đang bị đình trệ và tạo công ăn việc làm cho nhân công. Tổng thống Vladimir Putin nói vào năm 2020 rằng nền công nghiệp này đã tạo công ăn việc làm cho 300.000 người.

"Một số kỹ thuật sẽ được chuyển giao, một số sẽ được nội địa hóa, nhưng chúng sẽ không phải là những kỹ thuật tiên tiến nhất," ông Bespalov nói. "Nhưng, so với việc chẳng có gì, thì thế này đã là quá tốt."

Linh kiện nhập khẩu

Sau một thập kỷ hỗn loạn xảy ra sau sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết năm 1991, Nga khuyến khích các nhà sản xuất ô tô xây dựng nhà máy. Nước này cung cấp các khoản trợ cấp cho những nhà máy dập, hàn và sơn tại địa phương, đồng thời khuyến khích họ sản xuất các linh kiện tại Nga.

Năm 2021, sản xuất nội địa đạt khoảng 1,4 triệu xe khách - khoảng một nửa công suất lắp đặt. Con số này giảm xuất còn chỉ 450.000 vào năm ngoái - tình trạng tồi tệ nhất của ngành công nghiệp này kể từ khi Liên bang Xô Viết sụp đổ - khi các nhà máy của phương Tây rút lui do cuộc chiến tại Ukraine.

Các xe sản xuất nội địa hiện chiếm ít hơn 40% thị trường ô tô của Nga, theo thông tin từ chính phủ, giảm từ 70-75% vào thời điểm trước cuộc chiến của Moscow tại Ukraine.

"Không còn nghi ngờ gì, sự mở rộng của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc tại thị trường Nga sẽ tiếp tục," ông Andrey Olkhovsky, giám đốc chuỗi đại lý Avtodom nói. "Không có sự lựa chọn thay thế cho ngành công nghiệp ô tô của Nga."

Avtodom, hang đã mua các công ty con của Mercedes-Benz's (MBGn.DE) tại Nga, đang đàm phán với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc về lắp ráp một mẫu xe cao cấp của Trung Quốc tại một nhà máy cũ tại Moscow của một công ty ô tô Đức và một đối tác khác có thể được thông báo vào cuối năm nay, Olkhovsky cho hay trong một email.

Đây là một thay đổi triệt để vận may của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc tại Nga. Việc sản xuất xe hơi Trung Quốc chỉ bắt đầu tại Nga từ năm 2019 với sự ra mắt của công ty ô tô Trung Quốc Great Wall Motor.

Việc bán xe ô tô Haval, sản xuất tại nhà máy Tula, chiếm gần 10% thị trường Nga hiện nay. Great Wall từ chối bình luận về vấn đề này.

Sáu trong số 10 hãng xe hàng đầu trong thị trường trứng khoán tại Nga là các nhà sản xuất xe Trung Quốc, như Haval, Chery và Geely, theo số liệu bán hàng trong tháng Sáu của Autostat.

Ít sự đóng góp của địa phương

Dưới sự hợp tác với các công ty Trung Quốc, sản lượng ô tô sản xuất tại các nhà máy cũ của phương Tây hiện giảm tại Nga, các nguồn tin cho hay.

Công ty sản xuất ô tô của Nga Sollar (SVAV.MM) cho hay vào tháng 11 rằng họ đã bắt đầu sản xuất xe tải Atlant và Argo tại nhà máy Tatarstan của mình, ở 440 km phía đông Moscow, nơi trước đây sản xuất xe tải Ford Transit.

Sollers không đề cập tới một đối tác. Theo một nguồn tin đề nghị giấu tên, JAC cũng cung cấp các phụ kiện cho dòng xe thương mại.

Nguồn tin này, hiện làm việc tại một công ty của Sollers, nói rằng Atland và Argo là phiên bản được đổi thương hiệu của dòng xe Sunray N25 và N35 của JAC. "Có sự khác biệt, vâng. Đó là logo trên vô lăng và mui xe."

Sollers từ chối bình luận.

Nhà sản xuất xe hơi hàng đầu của Nga, Avtovaz, hãng đã mua công ty St Petersburg của Nissan vào tháng Hai, đã bắt đầu sản xuất mẫu xe Lada X-Cross 5 tại đây, hợp tác với cái mà họ gọi là "đối tác phương Đông".

Một nguồn tin nói với Reuters rằng dòng xe đa dụng Bestune T77 của Tập đoàn FAW của Trung Quốc đang được sử dụng để sản xuất xe Lada tại đây. FAW không phản hồi trước các câu hỏi của Reuters. Avtovaz từ chối bình luận.

Avtovaz nói công khai rằng họ có kế hoạch bắt đầu nội địa hóa sản phẩm vào 2024, sử dụng các linh kiện từ các nhà cung cấp tại St Petersburg và vùng Leningrad.

Theo dõi đồng nhân dân tệ

Khi các công ty của phương Tây rút khỏi Nga vào năm ngoái, Moscow đã dàn xếp để các công ty do nhà nước kiểm soát tiếp quản tài sản nước ngoài nhằm đảm bảo tiếp tục việc sản xuất từ các lĩnh vực quan trọng.

Chính phủ Nga, tuy nhiên, che đậy vai trò quan trọng của Trung Quốc trong việc phục hồi ngành công nghiệp ô tô từ việc sụt giảm doanh số 59% vào năm ngoái, thay vì thế báo trước sự hồi sinh của các thương hiệu nổi tiếng của Nga.

"Bước đầu tiên là Moskvich bên cạnh Lada," Bộ trưởng Công nghiệp và Tài chính Denis Manturov nói với hãng tin RIA tháng trước. "Tôi hi vọng Volga sẽ theo sau họ vào năm tới."

Ngân hàng trung ương là một trong một số ít tổ chức thừa nhận sự ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc.

Họ đã lưu ý trong một báo cáo vào giữa tháng Bảy rằng vài nhà máy tại miền trung và tây bắc Nga đã đình trệ vào năm ngoái nay đang sản xuất ô tô 'dựa trên mẫu mã Trung Quốc... dưới thương hiệu của chính họ."

"Nếu trong quá khứ ô tô từ Nhật và châu Âu thống trị, thì nay hơn 70% xe nhập khẩu là từ Trung Quốc," báo cáo cho biết.

Với việc sản xuất ô tô tại Nga ngày càng gia tăng sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu linh kiện lắp ráp từ Trung Quốc, lợi nhuận phụ thuộc vào tỷ giá hối đoái của đồng nhân dân tệ, một nguồn tin cho hay.

"Cái đầu tiên vào buổi sáng mà bạn nhìn vào là tỷ giá đồng nhân dân tệ, bởi vì tỷ suất lợi nhuận và giá cả phụ thuộc vào nó," nguồn tin cho biết ($1 = 90.5325 roubles).