Tổng thống Brazil thăm Việt Nam: BRICS, máy bay và thịt bò

Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva dự kiến sẽ thăm Việt Nam từ ngày 27-29/3, với BRICS, máy bay và thịt bò là tâm điểm của chương trình nghị sự.

Đoàn doanh nghiệp tháp tùng ông Lula bao gồm đại diện của hãng sản xuất máy bay Embraer và tập đoàn thực phẩm JBS, hai doanh nghiệp đang quan tâm đến các cơ hội hợp tác tại Việt Nam, hãng thông tấn Reuters dẫn lời các nguồn tin cho biết.

Chuyến thăm thứ hai của ông Lula tới Việt Nam với tư cách là tổng thống sẽ diễn ra khi Hà Nội, dưới áp lực giảm thặng dư thương mại lớn với Mỹ từ chính quyền Donald Trump, đang cam kết tăng cường nhập khẩu từ Mỹ, bao gồm các sản phẩm nông nghiệp như đậu nành. Hiện Brazil là nhà xuất khẩu đậu nành hàng đầu sang Việt Nam.

Theo chính phủ Brazil, ông Lula sẽ tới Việt Nam sau khi thăm Nhật Bản.

Việt Nam sẽ gia nhập BRICS hay chần chừ vì ngoại giao 'cây tre'?

Tổng thống Brazil dự kiến sẽ mời Việt Nam tham dự hội nghị thượng đỉnh BRICS tại Brazil vào tháng 7/2025, theo một quan chức Brazil.

Vị này cũng lưu ý rằng Việt Nam đã được mời tham gia BRICS với tư cách đối tác vào năm ngoái nhưng đến nay vẫn chưa có lập trường chính thức về triển vọng gia nhập.

Bộ Ngoại giao Việt Nam không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters về vấn đề này.

Đại sứ quán Brazil tại Việt Nam cũng từ chối bình luận.

Khối BRICS do Trung Quốc và Nga dẫn đầu được nhiều nhà quan sát và chính trị gia xem là một đối thủ địa chính trị lớn của G7, tập hợp bảy nền kinh tế phát triển hàng đầu của phương Tây do Mỹ dẫn đầu.

Vào năm 2006, Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc đã thiết lập khối "BRIC", viết tắt từ tên tiếng Anh của các quốc gia này.

Nam Phi gia nhập vào năm 2010 và khối đã đổi tên sang "BRICS".

Hôm 7/1, Indonesia đã chính thức gia nhập BRICS, trở thành quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á gia nhập khối này.

Thái Lan và Malaysia cũng đã tiến hành các bước để gia nhập BRICS.

Còn Myanmar vào tháng 9/2024 tuyên bố rằng quốc gia này muốn tham gia BRICS với tư cách quan sát viên, không phải thành viên có tư cách đầy đủ.

Cho đến nay, Việt Nam vẫn kiên định với nền ngoại giao cây tre, duy trì cân bằng chiến lược với các nước lớn, tránh bị rơi vào vòng xoáy đối đầu, dù diễn ngôn dưới thời Tổng Bí thư Tô Lâm ít sử dụng cụm từ này so với thời ông Nguyễn Phú Trọng.

Chính sách ngoại giao cây tre của Việt Nam dựa trên nguyên tắc tự lực, tự chủ và giữ vững độc lập cùng với chính sách quốc phòng "bốn không" và định hướng quốc phòng giúp Việt Nam giữ được sự cân bằng trong bối cảnh đối đầu gia tăng giữa các cường quốc.

Giáo sư Carl Thayer, nhà quan sát chính trị Việt Nam lâu năm từ Đại học New South Wales, Úc đã cảnh báo về khả năng Hà Nội gia nhập BRICS, khi Moscow cho biết sẽ tạo điều kiện để Việt Nam tham gia khối này với tư cách là "quốc gia đối tác" trong một tuyên bố chung được đưa ra hôm 15/1 sau chuyến thăm Hà Nội hai ngày của Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin.

Khi có thông tin rằng BRICS sẽ tạo ra đồng tiền chung thay thế cho đồng đô la Mỹ, ông Trump hồi đầu tháng 12/2024 đã cảnh báo rằng các quốc gia ủng hộ đồng tiền BRICS hoặc tìm cách thay thế đồng đô la sẽ phải đối mặt với thuế quan "lên tới 100%".

"Không có cơ hội nào BRICS có thể thay thế đồng đô la Mỹ trong thương mại quốc tế. Bất kỳ quốc gia nào cố gắng làm điều đó hãy nên tạm biệt nước Mỹ," ông Trump nói.

Do đó, giáo sư Thayer cho rằng Việt Nam nên cực kì thận trọng về khả năng gia nhập nhóm các quốc gia "không thân thiện" theo lời ông Trump.

"Dù con đường này rất khó khăn, nhưng không cường quốc nào có thể áp đặt những bước đi tiêu cực lên Việt Nam, kể cả các chính sách thuế quan của Trump," ông nói với BBC News Tiếng Việt vào tháng 2/2025.

Thảo luận hợp tác

Trong chuyến thăm của Tổng thống Lula, Việt Nam và Brazil dự kiến sẽ thống nhất về một kế hoạch hành động trong các lĩnh vực quốc phòng, nông nghiệp và năng lượng, có thể thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực nhiên liệu sinh học như ethanol, một thế mạnh của Brazil, vị quan chức Brazil cho biết.

Quốc gia Nam Mỹ cũng muốn tăng xuất khẩu sang Việt Nam và đang yêu cầu Hà Nội cho phép nhập khẩu thịt bò của họ, vị quan chức cho biết thêm, xác nhận các thông tin trước đó trên các cơ quan truyền thông do nhà nước Việt Nam quản lý.

Việc mở cửa thị trường Việt Nam cho thịt bò Brazil là yếu tố quan trọng để tập đoàn JBS, gã khổng lồ thực phẩm của Brazil, xem xét đầu tư tại Việt Nam.

Ba nguồn tin được thông báo về các cuộc đàm phám, bao gồm cả quan chức Brazil, cho Reuters hay công ty này đang khảo sát xây dựng một trung tâm chế biến thịt ở miền Bắc Việt Nam, nhà máy đầu tiên của công ty tại châu Á, với khoản đầu tư có thể lên tới hàng chục triệu đô la.

Các nguồn tin từ chối nêu tên vì thông tin này chưa được công khai.

JBS cũng từ chối bình luận về vấn đề này.

Về lĩnh vực hàng không, tập đoàn hàng không - vũ trụ Embraer cũng đang đàm phán về khả năng bán 10 máy bay phản lực thân hẹp E190 cho hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines, vị quan chức Brazil cho biết.

Hãng cũng đang cố gắng bán dòng máy bay vận tải quân sự C-390, với chuyến bay trình diễn có thể diễn ra tại Việt Nam vào tháng 5/2025, Reuters dẫn lời một nguồn tin chính thức và một nguồn tin trong ngành tiết lộ.

Embraer từ chối bình luận về thông tin trên, còn Vietnam Airlines không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters.

Hiện Hà Nội cũng đang đàm phán với Mỹ để mua máy bay vận tải quân sự C-130 do hãng Lockheed Martin sản xuất.

Việt Nam là một trong những thị trường hàng không phát triển nhanh nhất thế giới và các hãng hàng không nội địa lâu nay đã tìm cách tăng số lượng tàu bay.

Trong những ngày gần đây, giám đốc điều hành cấp cao của các hãng hàng không khổng lồ Airbus và Boeing đã gặp các quan chức cấp cao của Việt Nam, theo truyền thông nhà nước và một chương trình nghị sự nội bộ mà Reuters được tiếp cận.

Việt Nam cũng đang làm việc để phê duyệt việc khai thác máy bay COMAC của Trung Quốc.

Hôm 28/2, Bộ Giao thông vận tải Việt Nam (tên mới sau hợp nhất là Bộ Xây dựng) đã gửi công văn đề nghị chính phủ sửa một nghị định để giúp khai thông thủ tục cấp phép khai thác máy bay nước ngoài tại Việt Nam, một động thái được cho là "dọn đường" cho việc thuê máy bay COMAC do Trung Quốc sản xuất.