Hỗn loạn chính trị Thái Lan: Trung Quốc và Campuchia nói gì và viễn cảnh sắp tới

Không lâu sau khi bà Paetongtarn Shinawatra bị đình chỉ chức thủ tướng, Campuchia khẳng định đang chờ đợi một người "có thực quyền" để tiếp tục đàm phán vấn đề xung đột biên giới.

"Chúng tôi không đùa giỡn. Khi tham gia đối thoại, chúng tôi thực hiện một cách nghiêm túc.

[…]

"Chúng tôi đang chờ một người có thực quyền, một người có thẩm quyền hợp pháp để mở hoặc đóng các cửa khẩu biên giới," Khmer Times dẫn lời Thủ tướng Campuchia Hun Manet vào ngày 1/7.

Trong khi đó, Trung Quốc, đồng minh thân cận của Campuchia, tuyên bố hy vọng Thái Lan sẽ duy trì ổn định và phát triển.

"Đây là vấn đề nội bộ của Thái Lan. Tôi không đưa ra bình luận về việc này," Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh nói tại buổi họp báo thường kỳ hôm 1/7, khi được hỏi về việc Tòa án Hiến pháp Thái Lan đình chỉ chức vụ Thủ tướng của bà Paetongtarn cùng ngày.

"Với tư cách là một láng giềng thân thiện, Trung Quốc hy vọng Thái Lan sẽ duy trì ổn định và phát triển," bà nói thêm.

Những diễn biến này xảy ra sau khi bà Paetongtarn bị tạm đình chỉ chức vụ thủ tướng liên quan đến đoạn ghi âm gây tranh cãi giữa bà và Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen.

"Giờ khi phán quyết đã được đưa ra, tôi xin chấp nhận sự cân nhắc của tòa án. Tôi không chắc lệnh đình chỉ sẽ kéo dài bao lâu, nhưng tôi sẽ có 15 ngày để giải trình.

"Tôi sẽ cố gắng hết sức để bày tỏ thành ý thật sự của mình liên quan đến đoạn ghi âm bị rò rỉ – rằng ý định thật sự của tôi, thậm chí hơn 100%, là vì đất nước, để bảo vệ chủ quyền, để gìn giữ mạng sống của quân đội và từng người lính, vì hòa bình trong đất nước," bà Paetongtarn phát biểu trước báo giới sau phán quyết của Tòa án Hiến pháp Thái Lan.

Hiện tại, ai lãnh đạo chính phủ?

Sau khi bà Paetongtarn bị đình chỉ, ông Suriya Juangroongruangkit — Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Giao thông Vận tải — sẽ đảm nhận vai trò quyền thủ tướng.

Ông Suriya, 70 tuổi, là một chính trị gia kỳ cựu của Thái Lan, tham gia chính trường từ những năm 1990 và từng giữ nhiều chức vụ trong nội các dưới thời nhiều chính phủ khác nhau, bao gồm cả tiền thân của đảng Pheu Thai đang cầm quyền.

Tuy nhiên, tới ngày 3/7 - thời điểm ấn định nội các mới, ông Suriya sẽ không còn làm phó thủ tướng nữa mà quyền thủ tướng được cho là sẽ chuyển giao cho ông Phumtham Wechayachai, tân bộ trưởng nội vụ.

Đảng Pheu Thai cầm quyền cho biết cuối ngày 1/7 rằng ông Phumtham sẽ tiếp quản chức vụ quyền thủ tướng sau cuộc cải tổ nội các vì ông nhận được chức danh phó thủ tướng có thứ tự kế nhiệm cao hơn ông Suriya.

Vụ kiện sẽ tiếp diễn ra sao?

Tòa án đã yêu cầu bà Paetongtarn tạm ngừng thực thi nhiệm vụ cho đến khi có phán quyết chính thức.

Trong tuyên bố ngày 1/7, bà Paetongtarn cho biết mình có 15 ngày để giải trình những vấn đề được đưa ra trong cáo buộc, sau đó quá trình tố tụng sẽ tiếp tục.

Bà Paetongtarn có thể làm gì trong thời gian bị đình chỉ?

Trong cuộc cải tổ nội các được công bố trước khi Tòa án Hiến pháp ra tuyên bố hôm 1/7, bà Paetongtarn đã được bổ nhiệm làm bộ trưởng Văn hóa – được cho là một bước đi chiến lược nhằm tránh nguy cơ "mất hoàn toàn quyền lực" khi chức vụ thủ tướng bị đình chỉ.

Sau khi tuyên thệ nhậm chức bộ trưởng vào ngày 3/7, bà sẽ có thể tham dự các cuộc họp nội các với tư cách là bộ trưởng, mặc dù vẫn đang bị đình chỉ chức vụ thủ tướng.

Quốc hội Thái Lan thì sao?

Quốc hội Thái Lan sẽ họp trở lại vào ngày 3/7.

Đảng Bhumjaithai — từng là thành viên của liên minh cầm quyền do bà Paetongtarn đứng đầu — trước đó đã đe dọa sẽ lập tức đưa ra một kiến nghị bất tín nhiệm nhằm vào thủ tướng và nội các vào ngày 3/7.

Tuy nhiên, động thái này không thể thực hiện được khi thủ tướng đang bị đình chỉ.

Dù sao, để kiến nghị thành công, đảng Bhumjaithai cũng cần có sự ủng hộ từ Đảng Nhân Dân, đảng đối lập lớn nhất. Tuy nhiên, đảng này vẫn chưa quyết định lập trường của mình.

Còn vụ việc nào khác không?

Ủy ban Chống Tham nhũng Quốc gia (NACC) cũng đang điều tra bà Paetongtarn về khả năng vi phạm đạo đức trong cuộc điện thoại bị rò rỉ giữa bà và ông Hun Sen.

Cuộc điều tra này được khởi động vì đơn kiến nghị do nhóm 36 thượng nghị sĩ gửi tới Tòa Hiến pháp.

Hiện chưa rõ khi nào NACC sẽ kết thúc điều tra, nhưng tiến trình này có thể dẫn đến một vụ kiện khác tại Tòa án Tối cao Thái Lan. Tòa này có thẩm quyền ra phán quyết cấm bà Paetongtarn tham gia chính trị.

Tình hình biểu tình ra sao?

Hàng ngàn người đã tụ tập tại thủ đô Bangkok vào hôm 28/6 để phản đổi chính phủ. Đó là cuộc biểu tình chống chính phủ lớn nhất kể từ khi đảng Pheu Thai lên nắm quyền năm 2023.

Những người tổ chức biểu tình đã kêu gọi bà Paetongtarn từ chức và dọa sẽ gia tăng biểu tình nếu bà không rút lui.

Một số người dẫn dắt cuộc biểu tình hôm 28/6 là những nhân vật từng tham gia các phong trào phản kháng trước đây từng góp phần lật đổ các chính phủ do ông Thaksin Shinawatra và bà Yingluck Shinawatra - cha và cô của bà Paetongtarn - lãnh đạo.

Ông Thaksin đang chịu sức ép không?

Cựu Thủ tướng Thaksin, một trong những chính trị gia có ảnh hưởng nhất nhưng cũng gây tranh cãi nhất Thái Lan, hiện đang đối mặt với một vụ án hình sự, bị cáo buộc vi phạm luật khi quân nghiêm ngặt của nước này trong một cuộc phỏng vấn năm 2015.

Thái Lan có một trong những luật khi quân nghiêm khắc nhất thế giới, với mức án lên tới 15 năm tù cho hành vi xúc phạm, vu khống hoặc đe dọa nhà vua Maha Vajiralongkorn và các thành viên thân cận trong hoàng gia.

Tòa án Tối cao cũng đang tổ chức một loạt phiên điều trần liên quan đến việc ông Thaksin ở lại bệnh viện thay vì thụ án tù, sau khi trở về nước năm 2023 sau nhiều năm sống lưu vong.

Một phán quyết bất lợi trong vụ này có thể khiến ông Thaksin, hiện 75 tuổi, phải vào tù.