Trung Quốc: Tân Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc là ai?

Hôm nay 12/03, Thượng tướng Lý Thượng Phúc đã được Quốc hội bầu trở thành tân Bộ trưởng Quốc phòng của Trung Quốc, thay thế người tiền nhiệm Ngụy Phượng Hòa.

Từng giữ chức lãnh đạo trong Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), ông Lý nằm trong danh sách cá nhân bị Mỹ trừng phạt liên quan đến việc mua vũ khí từ Nga để hiện đại hóa kho vũ khí cho quân đội.

Mặc dù vị trí mới của ông Lý trong hệ thống chính trị Trung Quốc phần lớn mang tính ngoại giao và nghi thức, nhưng việc bổ nhiệm ông Lý vẫn được dõi theo chặt chẽ.

Nhiệm kỳ của ông Lý bắt đầu khi Washington đang thúc đẩy nỗ lực để phục hồi đối thoại và kênh liên lạc quân sự vốn đã bị nguội lạnh trước sự phản ứng giận dữ của Bắc Kinh liên quan đến chuyến đi đến Đài Loan của cựu Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi hồi năm ngoái.

Ông Lý có lý lịch là một nhà kỹ trị, từng là một kỹ sư công nghệ không gian, và đã làm việc trong chương trình vệ tinh của Trung Quốc - những điều này sẽ giúp ông ấy đóng một vai trò quan trọng trong việc đạt được các mục tiêu được đề ra cho Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) từ Chủ tịch Tập Cận Bình, các chuyên gia nhận định.

"Nền tảng trong lĩnh vực công nghệ của tân Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc có sự liên quan đặc biệt trong bối cảnh Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đang hướng tới mục tiêu trở thành một nền quân sự hiện đại trước năm 2049," ông James Char, một nhà nghiên cứu an ninh từ khoa quan hệ quốc tế S. Rajaratnam School of International Studies thuộc Đại học Công nghệ Nanyang (Singapore) cho biết.

Vào năm 2016, ông Lý đã được bổ nhiệm làm phó tổng tư lệnh Lực lượng Hỗ trợ Chiến lược mới của PLA - một đơn vị tinh nhuệ có nhiệm vụ tăng cường năng lực tác chiến mạng và trong lĩnh vực không gian của Trung Quốc.

Sau đó năm 2017 ông Lý được bổ nhiệm là người đứng đầu Bộ Phát triển Trang bị Quân ủy Trung ương Trung Quốc, và Tập Cận Bình giữ vị trí chủ tịch.

Trung Quốc gia tăng ngân sách quân sự và cảnh báo mối đe dọa leo thang

Mua vũ khí từ Nga

Với vai trò là người đứng đầu Bộ Phát triển Trang bị Quân ủy Trung ương Trung Quốc, ông Lý đã bị liệt kê trong danh sách các nhân bị trừng phạt của Bộ Ngoại giao Mỹ vào tháng 09/2018, liên quan đến việc mua 10 chiếc máy bay chiến đấu Su-35 vào năm 2017 và các thiết bị liên quan đến hệ thống tên lửa đất đối không S-400 từ tập đoàn sản xuất vũ khí lớn của Nga là Rosoboronexport.

Một số học giả chuyên về an ninh nói rằng các lệnh trừng phạt gây nên sự phức tạp tiềm tàng và có thể trao cho nhà lãnh đạo quân đội Trung Quốc này một đòn bẩy trong quá trình đàm phán.

Khi được hỏi hồi tuần rồi về khả năng ông Lý trở thành tân Bộ trưởng Quốc phòng, người phát ngôn Lầu Năm Góc, Trung tá Marty Meiners nói quân đội Mỹ không thể đưa ra bình luận về sự thay đổi trong giới lãnh đạo của Trung Quốc nhưng phía Mỹ đã rõ ràng trong mong muốn duy trì liên lạc với PLA.

"Các kênh đối thoại mở có thể giúp chúng tôi kiểm soát rủi ro, tránh những tính toán sai lầm, và quản lý sự cạnh tranh một cách có trách nhiệm," ông Meiners nói.

Oriana Skylar Mastro, một nhà nghiên cứu từ Viện Freeman Spogli Institute for International Studies thuộc Đại học Stanford nói Trung Quốc có khả năng sử dụng động lực này để giành ưu thế về ngoại giao - như cho thấy các lệnh trừng phạt không giữ vai trò quan trọng nếu thiếu sự cân nhắc, hoặc cho thấy chính Washington, không phải Bắc Kinh đang không muốn cùng tham gia.

"Cùng tham gia luôn luôn là ưu tiên cho Mỹ và Trung Quốc xem đây là một sự nhượng bộ," bà Mastro nói.

Nhiệm kỳ của Thượng tướng Lý Thượng Phúc tại Quân ủy Trung Quốc cho thấy mối gắn kết của ông ấy với Tập Cận Bình, người đã củng cố quyền lực kiểm soát đối với quân đội.

Một số học giả cho rằng ông Lý cũng thân thiết với Trương Hựu Hiệp, một đồng minh quân sự thân cận của ông Tập, và cũng là người tiền nhiệm của ông Lý tại Bộ Phát triển Trang bị Quân ủy Trung ương Trung Quốc.

Ông Trương đã được thăng chức lên vị trí phó chủ tịch thứ nhất của Quân ủy Trung ương trong Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc hồi tháng 10/2022, và ông Lý khi đó cũng được bầu vào ban lãnh đạo Quân ủy gồm bảy thành viên.

Với vai trò là Bộ trưởng Quốc phòng, ông Lý sắp tới sẽ tham gia vào các sự kiện như cuộc họp của các bộ trưởng quốc phòng châu Á và Thượng đỉnh an ninh châu Á Shangri-La ở Singapore.

Trung Quốc 'cần có khả năng bắn hạ Starlink'