'Kremlin bay' của Putin có thể qua không phận EU để tới Budapest

Hội nghị thượng đỉnh vẫn chưa được ấn định chính thức, nhưng nếu Tổng thống Nga Vladimir Putin thực sự đến Budapest để gặp Tổng thống Mỹ Trump trong hai tuần tới, trước tiên ông sẽ cần phải vượt qua một vài rào cản.

Khi ông Putin đến Alaska để tham dự hội nghị thượng đỉnh Anchorage vào tháng Tám, Hoa Kỳ đã cấp phép đặc biệt cho máy bay của tổng thống - một chiếc máy bay chở khách Ilyushin Il-96 được cải tiến, được mệnh danh là "Điện Kremlin Bay", có bốn động cơ và được trang bị đầy đủ các hệ thống phòng thủ.

Máy bay Nga bị cấm bay vào không phận Hoa Kỳ và cả không phận EU.

Vì vậy, nếu ông Putin bay đến Budapest, ông sẽ cần được miễn trừ đặc biệt nếu quyết định bay qua một quốc gia thành viên EU.

Điều này hoàn toàn có thể, nhưng Hungary, một quốc gia không giáp biển, không phải là điểm đến dễ dàng nhất đối với một tổng thống Nga hiếm khi đặt chân ra nước ngoài và đã không công du EU trong nhiều năm.

"Tất nhiên, hiện tại vẫn chưa rõ ràng", người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói.

"Điều chúng tôi có là sự sẵn lòng của các tổng thống trong việc tổ chức một cuộc họp như vậy."

Vài ngày sau khi ông Putin ra lệnh cho Nga xâm lược toàn diện Ukraine, EU đã đóng băng tài sản của cả tổng thống Nga Putin và ngoại trưởng Sergei Lavrov.

Một lệnh cấm toàn diện cũng được áp dụng đối với tất cả máy bay Nga bay qua không phận của tất cả 27 quốc gia EU.

Hungary và nhiều nước láng giềng cũng là thành viên NATO.

Ông Putin cũng đã bị Tòa án Hình sự Quốc tế cáo buộc phạm tội ác chiến tranh vì trục xuất và chuyển giao trẻ em Ukraine trái phép sang Nga.

Vì vậy, vẫn còn nhiều vấn đề phức tạp, mặc dù Hungary tin rằng tất cả đều có thể được giải quyết.

Hungary đang trong quá trình rút khỏi Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC).

Ông Putin và Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã thảo luận về hội nghị thượng đỉnh đã được lên kế hoạch này qua điện thoại và Bộ trưởng Ngoại giao Hungary Peter Szijjarto đã nói với các phóng viên rằng "tất nhiên chúng tôi sẽ đảm bảo rằng ông ấy có thể nhập cảnh vào Hungary, tổ chức các cuộc đàm phán thành công tại đây, và sau đó trở về nước".

EU cũng khó có thể gây trở ngại.

Ủy ban điều hành của EU cho biết bất kỳ cuộc họp nào thúc đẩy "một nền hòa bình công bằng và lâu dài cho Ukraine" đều được hoan nghênh và họ ủng hộ những nỗ lực của Tổng thống Trump hướng tới mục tiêu đó.

Một trong những động lực chính cho các lệnh trừng phạt Nga mới nhất mà EU đề xuất - gói thứ 19 cho đến nay - là buộc Nga ngồi vào bàn đàm phán, Ủy ban cho biết.

Và Ủy ban cũng chỉ ra rằng không có lệnh cấm đi lại nào đối với ông Putin, mà chỉ có lệnh đóng băng tài sản.

Điểm mấu chốt lớn nhất là cách nhà lãnh đạo Nga sẽ bay từ Moscow đến Budapest.

Rõ ràng ông Putin sẽ không mua vé máy bay Air Serbia đến Belgrade rồi bắt tàu đến Hungary, dù đây có thể là tuyến đường ngắn nhất.

Ông Putin sẽ muốn sử dụng chiếc máy bay Il-96 của mình để đảm bảo an toàn, nhưng điều đó có thể đồng nghĩa với việc sử dụng không phận của một quốc gia thành viên EU và NATO và phải xin phép phá vỡ lệnh cấm của EU đối với máy bay Nga.

Người phát ngôn của Ủy ban Châu Âu Anitta Hipper cho biết hôm 17/10 rằng "theo nguyên tắc chung, các quốc gia thành viên có thể cấp quyền miễn trừ nhưng việc này phải do từng quốc gia thành viên cấp riêng".

NATO cũng đã chuyển vấn đề này tới các cơ quan quốc gia có thẩm quyền, và vì ông Trump có liên quan nên họ có thể chấp thuận.

Ngay cả khi được miễn trừ, nhìn vào bản đồ, ông Putin có thể phải đi đường vòng.

Ukraine thì không được, và có lẽ Ba Lan cũng vậy do mối quan hệ lạnh nhạt giữa Warsaw và Moscow.

Có lẽ tuyến đường trực tiếp nhất là qua bờ biển phía đông Biển Đen và Thổ Nhĩ Kỳ, qua Bulgaria và Serbia hoặc Romania vào Hungary.

Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic biết rõ ông Putin và Air Serbia có các chuyến bay thẳng đến Moscow qua không phận EU.

Chính các nước EU, Bulgaria hoặc có thể là Romania, sẽ cần phải đồng ý, và họ sẽ phải hộ tống máy bay của ông Putin qua không phận của mình.

Romania có căn cứ được cho là lớn nhất của NATO ở châu Âu, và Bulgaria cũng đang xây dựng một căn cứ NATO như một phần trong nỗ lực củng cố sườn phía đông của liên minh phòng thủ này.

BBC đã liên hệ với bộ ngoại giao của cả hai nước để đề nghị bình luận về vấn đề này.

Nếu ông Putin muốn an toàn hơn nữa, ông có thể bay qua Thổ Nhĩ Kỳ, vòng qua bờ biển phía nam của Hy Lạp và sau đó bay qua không phận Montenegro trước khi bay qua Serbia.

Nhưng đó là một tuyến đường dài hơn nhiều.

Budapest lúc đó không phải là địa điểm dễ dàng, mặc dù địa điểm này rất phù hợp với ông Viktor Orban, có lẽ là đồng minh thân cận nhất của ông Putin tại EU và là người đã quen biết ông Donald Trump từ lâu.

Một hội nghị thượng đỉnh quốc tế cấp cao sẽ không gây hại gì cho ông Orban, vì ông đang tụt hậu trong các cuộc thăm dò trước cuộc bầu cử vào mùa xuân năm sau.

Chỉ vài giờ sau khi Budapest được chọn làm địa điểm, ông Orban đã gọi điện cho ông Putin và tuyên bố trên trang Facebook của mình: "Công tác chuẩn bị đang được tiến hành toàn diện!"

Ông Orban chẳng mấy quan tâm đến sự ủng hộ của EU đối với Ukraine và nhanh chóng nói rõ rằng Brussels sẽ không dính líu gì đến các cuộc đàm phán.

"Vì EU ủng hộ chiến tranh, nên việc EU bị loại khỏi tiến trình hòa bình này là điều hợp lý", ông Orban nói với đài phát thanh Hungary hôm 17/10.

Các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ có những ý tưởng khác khi gặp ông tại hội nghị thượng đỉnh tuần tới tại Brussels.