Manila: Máy bay chiến đấu Trung Quốc 'chặn' máy bay Philippines trên bãi cạn Scarborough

Chính quyền Manila cho biết một máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã "chặn" một máy bay của Philippines chở các nhà báo trong chuyến tuần tra trên bãi cạn Scarborough đang tranh chấp vào ngày 13/8, chỉ vài ngày sau khi hai tàu Trung Quốc va chạm trong khu vực khi bị cáo buộc tìm cách ngăn cản một nhiệm vụ tiếp tế của Philippines, theo hãng tin Reuters.

Một phóng viên Reuters có mặt trên chuyến bay của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines cho biết đã quan sát thấy máy bay chiến đấu Trung Quốc áp sát chiếc máy bay nhỏ sử dụng động cơ tuốc bin cánh quạt Cessna Caravan.

Theo người phát ngôn Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines, ông Jay Tarriela, có thời điểm máy bay chiến đấu Trung Quốc chỉ cách khoảng 61 mét khi di chuyển phía sau, phía trên và bên cạnh máy bay của Philippines.

Sự việc này là dấu hiệu mới nhất cho thấy căng thẳng kéo dài giữa hai quốc gia tại bãi cạn tranh chấp ở Biển Đông.

"Trong lúc thực hiện chuyến bay, họ đã bị một máy bay chiến đấu của Trung Quốc chặn lại," ông Tarriela nói tại cuộc họp báo sau đó.

Cuộc chạm trán kéo dài 20 phút khi phóng viên Reuters có thể nghe thấy qua tín hiệu radio từ buồng lái yêu cầu chiếc máy bay "rời đi ngay lập tức" do một trong hai tàu hải quân Trung Quốc bên dưới phát đi.

Hôm 13/8, đã có ít nhất bốn tàu tuần tra của Trung Quốc cùng một số tàu được Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines xác định là "lực lượng dân quân biển" xuất hiện tại khu vực tuần tra của chuyến bay.

Cùng ngày, ông Tarriela cho biết hai tàu của Hoa Kỳ – tàu tác chiến ven biển USS Cincinnati và tàu khu trục USS Higgins được phát hiện cách bãi cạn khoảng 30 hải lý.

Cũng trong ngày 13/8, quân đội Trung Quốc tuyên bố đã "đuổi" tàu khu trục Hoa Kỳ vì xâm nhập khu vực mà không được phép, trong khi Washington khẳng định các tàu của họ đang thực hiện hoạt động tự do hàng hải hợp pháp.

Trong một tuyên bố được đưa ra cùng ngày, Bộ Tư lệnh Chiến khu Nam của quân đội Trung Quốc cho biết tàu USS Higgins đã tiến vào vùng biển này "mà không có sự chấp thuận của chính phủ Trung Quốc".

"Động thái của Hoa Kỳ đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền và an ninh của Trung Quốc, làm suy yếu hòa bình và ổn định ở Biển Đông," thông cáo nêu, đồng thời khẳng định sẽ duy trì "tình trạng báo động cao mọi lúc."

Đáp lại, Hạm đội 7 của Hải quân Hoa Kỳ tuyên bố "thông tin của Trung Quốc về nhiệm vụ này là sai sự thật," và cho biết tàu Higgins đã "khẳng định quyền và tự do hàng hải" gần bãi cạn Scarborough "phù hợp với luật pháp quốc tế."

Hạm đội 7 nói với Reuters qua email rằng hoạt động này thể hiện cam kết của Hoa Kỳ trong việc duy trì quyền tự do hàng hải và sử dụng hợp pháp vùng biển.

"Hoa Kỳ đang bảo vệ quyền bay, đi lại và hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép, như USS Higgins đã làm ở đây. Bất kỳ tuyên bố nào của Trung Quốc cũng không thể ngăn cản chúng tôi."

Biển Đông là tâm điểm của tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Quốc, Philippines, Việt Nam và một số quốc gia khác.

Hoa Kỳ thường xuyên tiến hành các hoạt động "tự do hàng hải" ở Biển Đông, thách thức những gì họ cho là các hạn chế đối với quyền đi lại vô hại do Trung Quốc và các bên khác áp đặt.

Hoạt động quân sự đầu tiên được biết đến của Hoa Kỳ trong ít nhất sáu năm qua tại vùng biển bãi cạn diễn ra một ngày sau khi Philippines cáo buộc tàu Trung Quốc có "hành vi nguy hiểm và can thiệp trái phép" trong một nhiệm vụ phân phát viện trợ cho ngư dân tại bãi cạn Scarborough.

Cáo buộc này đến từ sự việc hôm 11/8 khi một tàu hải quân Trung Quốc đã va chạm với một tàu hải cảnh cũng của nước này trong khi đang truy đuổi một trong các tàu của Philippines đang chở tiếp tế cho bãi cạn này.

Theo video được đơn vị Lực lượng Tuần duyên Philippines quay lại và công bố, một tàu hải cảnh Trung Quốc đã phun vòi rồng khi truy đuổi tàu cảnh sát biển Philippines, trước khi đổi hướng và đâm mạnh vào một tàu chiến Trung Quốc lớn hơn nhiều, gây tiếng động lớn.

Ông Tarriela cho biết vụ va chạm đã khiến tàu hải cảnh Trung Quốc "không thể ra khơi". Hiện chưa rõ có ai bị thương trong sự cố hay không.

Philippines cho biết họ đã đề nghị hỗ trợ y tế và các hình thức giúp đỡ khác cho phía Trung Quốc, bao gồm cả đề nghị kéo tàu tuần duyên Trung Quốc bị hư hại ra khỏi khu vực.

Đồng thời liên tục kêu gọi phía Trung Quốc tôn trọng các công ước quốc tế khi xử lý tranh chấp lãnh thổ, "đặc biệt xét đến vai trò của họ trong việc thực thi luật hàng hải", ông Tarriela nói.

Tuy nhiên, lực lượng hải cảnh Trung Quốc cho rằng họ đang hành động "theo đúng pháp luật" và đã thực hiện "mọi biện pháp cần thiết" để xua đuổi tàu thuyền Philippines.

Đây là một trong những vụ việc mới nhất trong loạt sự cố nguy hiểm trong hai năm qua khi Bắc Kinh và Manila tìm cách khẳng định yêu sách với các rạn san hô và bãi đá tranh chấp ở Biển Đông.

Vào tháng 12 năm ngoái, Philippines cho biết tàu hải cảnh Trung Quốc đã phun vòi rồng và "quệt sườn" một tàu chính phủ trong lúc tuần tra gần bãi cạn Scarborough.

Bãi cạn Scarborough là điểm nóng căng thẳng trên tuyến vận tải biển chiến lược trị giá hơn 3 ngàn tỷ USD thương mại hàng năm.

Cách Philippines 200 km và nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của nước này, bãi cạn Scarborough được đánh giá cao nhờ ngư trường phong phú và đầm phá được che chắn.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông, chồng lấn vùng đặc quyền kinh tế của Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam, theo "đường chín đoạn" hay còn gọi là đường lưỡi bò.

Tuyên bố này đã bị phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016 vô hiệu hóa, trong đó cũng xác định việc Trung Quốc phong tỏa bãi cạn Scarborough là bất hợp pháp.

Chủ quyền bãi cạn vẫn chưa được giải quyết, nhưng Trung Quốc – quốc gia bác bỏ phán quyết – duy trì sự hiện diện liên tục tại rạn san hô này kể từ khi chiếm giữ năm 2012, triển khai tàu tuần duyên và "lực lượng dân quân biển".

Quan hệ giữa Bắc Kinh và Manila đã leo thang căng thẳng rõ rệt trong những năm gần đây, với việc mỗi bên cáo buộc bên kia khiêu khích và va chạm trên biển, bao gồm cả các vụ liên quan đến vũ khí như kiếm, giáo và dao.