Trung Quốc phô diễn năng lực tuần duyên với các nước Thái Bình Dương, tiến tới tuần tra vùng biển quốc tế

Trung Quốc tiếp tục tiến tới trong hoạt động kiểm tra tàu cá ở vùng biển quốc tế Thái Bình Dương. Động thái này có nguy cơ gây căng thẳng với tàu Đài Loan và Tuần duyên Mỹ, theo giới chức Thái Bình Dương chia sẻ với Reuters.

Hải cảnh Trung Quốc mới đây đã phô diễn năng lực của một trong những tàu lớn nhất – thường được dùng vào hoạt động chấp pháp hàng hải ở eo biển Đài Loan – trước các bộ trưởng của các đảo quốc Thái Bình Dương.

Trung Quốc cũng đang tích cực tham gia các thảo luận về quy định kiểm tra tàu trên vùng biển quốc tế, theo tài liệu và các cuộc phỏng vấn quan chức ngành thủy sản trong khu vực.

Các quan chức ngành thủy sản này cho biết Trung Quốc được cho là sẽ sớm bắt đầu tuần tra ở vùng biển quốc tế – nơi hiện đã có "rất đông" các lực lượng giám sát hoạt động đánh bắt.

"Việc mời lãnh đạo các nước đến, phô diễn năng lực trong các hoạt động hàng hải – đó là dấu hiệu cho thấy họ muốn tham gia vào khu vực này," ông Allan Rahari, Giám đốc hoạt động thủy sản của Cơ quan Diễn đàn Thủy sản các Đảo Thái Bình Dương, nói trong một cuộc phỏng vấn với Reuters.

Cơ quan này chịu trách nhiệm ngăn chặn hoạt động đánh bắt trái phép tại 18 đảo quốc Thái Bình Dương, với sự hỗ trợ từ các lực lượng hải quân và không quân của Úc, Mỹ, Pháp và New Zealand.

Các đội tàu cá lớn nhất ở Thái Bình Dương – và cũng bị thanh tra ghi nhận vi phạm nhiều nhất – là Trung Quốc và Đài Loan.

Tuy nhiên, Trung Quốc cũng là đối tác thủy sản lớn nhất của một số đảo quốc.

Ông Rahari cho biết các thỏa thuận cho phép tàu hải cảnh Trung Quốc hoạt động trong vùng gần bờ có thể được ký kết theo các hiệp định an ninh song phương.

Trong năm 2024, Trung Quốc đã đăng ký 26 tàu hải cảnh với Ủy ban Nghề cá Tây và Trung Thái Bình Dương (WCPFC) để thực hiện việc kiểm tra trên vùng biển quốc tế – nơi Mỹ và Úc hiện có lực lượng thanh tra lớn nhất.

WCPFC cho biết họ chưa nhận được thông báo nào về việc Trung Quốc thực hiện kiểm tra, nhưng các quan chức Trung Quốc đang tích cực tham gia tranh luận về quy định lên tàu kiểm tra, theo bà Rhea Moss-Christian, Giám đốc điều hành WCPFC.

Năm ngoái, Trung Quốc đã đề xuất xem xét lại hướng dẫn thực hiện kiểm tra, và vào tháng Ba năm nay, các quan chức Trung Quốc đã dự một cuộc họp trực tuyến do Úc chủ trì nhằm siết chặt các quy định tự nguyện.

Theo quy định của WCPFC, thanh tra chỉ được phép lên tàu kiểm tra trên vùng biển quốc tế sau khi có sự chấp thuận từ quốc gia treo cờ của tàu đó.

Ông Rahari nhận định: "Tình huống có thể rất phức tạp về mặt ngoại giao nếu một tàu tuần duyên Trung Quốc cố lên kiểm tra một tàu cá của Đài Loan", vì Bắc Kinh không công nhận Đài Loan là quốc gia độc lập.

Các quan chức Trung Quốc, Hải cảnh Trung Quốc, Tuần duyên Úc, Đài Loan và Tuần duyên Mỹ đều không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters.

Tham quan tàu

Các bộ trưởng ngoại giao từ 10 đảo quốc Thái Bình Dương đã đến thăm thành phố ven biển Hạ Môn của Trung Quốc và tham quan tàu Hải Tuần 06 (Haixun) – con tàu có thể di chuyển 18.500 km hoặc hoạt động 60 ngày liên tục không cần tiếp tế.

Ngoại trưởng Papua New Guinea Justin Tkatchenko cho biết 10 bộ trưởng đã chứng kiến lực lượng Hải cảnh Trung Quốc trình diễn một tình huống khẩn cấp trên biển, nhưng không thảo luận về việc tuần tra ở Thái Bình Dương.

Hiện Papua New Guinea đang đàm phán một hiệp ước quốc phòng mới với Úc, và đã ký thỏa thuận an ninh với Mỹ vào năm 2023, cho phép Tuần duyên Mỹ tuần tra vùng đặc quyền kinh tế rộng 2,7 triệu km² của Papua New Guinea.

Fiji thông báo nước này vừa phê duyệt một hiệp định an ninh hàng hải mới với Úc trong tuần này.

Đài truyền hình nhà nước của Nauru đăng ảnh cuộc diễn tập trên tàu Hải Tuần 06 lên mạng xã hội và cho biết sự kiện này "tái khẳng định tầm quan trọng của hợp tác hàng hải giữa Trung Quốc và các đảo quốc Thái Bình Dương".

Theo hiệp định an ninh ký tháng 12, Nauru phải thông báo cho Úc trước khi hải quân Trung Quốc ghé cảng nước này.

Tuần duyên Mỹ hiện có các thỏa thuận thực thi pháp luật hàng hải với khoảng 12 đảo quốc Thái Bình Dương, cho phép tàu Mỹ hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của các nước này và đã tăng cường tuần tra trong năm qua.

"Vấn đề cốt lõi với Trung Quốc là làm sao tham gia mà không giẫm chân các đối tác khác, vì điều đó sẽ gây căng thẳng trong khu vực – và chúng tôi không mong muốn điều đó xảy ra," ông Rahari nói.

Trước đó, Reuters đưa tin trong chuyến tuần tra đầu tiên của Tuần duyên Mỹ tại vùng biển Vanuatu, các quan chức địa phương đã kiểm tra nhiều tàu cá Trung Quốc và phát hiện vi phạm, điều mà Bắc Kinh đã chỉ trích.

Theo dữ liệu từ WCPFC, từ năm 2008, các tàu cá Trung Quốc đã bị lập 158 biên bản vi phạm – chiếm 46% số vụ kiểm tra tàu Trung Quốc do các thanh tra từ Mỹ, Pháp và Úc thực hiện.

Tàu cá Đài Loan bị lập 233 biên bản vi phạm trong cùng giai đoạn.