Bong bóng trà sữa Trung Quốc sắp phát nổ?

Từ lúc bắt đầu ở Đài Loan trong những năm 1980 đến khi trở thành cơn sốt toàn cầu như hiện nay, trà sữa trân châu, còn gọi là boba, đã trải qua một chặng đường dài.

Khi hỏi những người dưới 40 tuổi ở bất kỳ đâu trên thế giới rằng họ đã từng thử món trà sữa với những viên trân châu làm từ bột khoai mì (sắn) chưa, câu trả lời rất có thể là "rồi".

Trà sữa trân châu hẳn đã đem đến hương vị ngọt ngào cho hàng triệu người nhưng lại khiến các nhà đầu tư nếm vị đắng.

Màn ra mắt thị trường chứng khoán của hai chuỗi trà sữa tại Trung Quốc đã thất bại. Và có ít nhất hai đợt phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu (IPO) nữa đang được lên kế hoạch.

Những khó khăn đó không phủ nhận được sự thật rằng trà sữa trân châu đã trở thành hiện tượng toàn cầu, phổ biến từ châu Á sang các nước phương Tây.

Từ London (Anh) đến Helsinki (Phần Lan), Buenos Aires (Argentina) đến Cape Town (Nam Phi), gần như không thể tìm thấy một thành phố lớn nào mà không bán trà sữa.

Hiện nay, có khoảng nửa triệu tiệm trà sữa trân châu chỉ riêng ở Trung Quốc, một thị trường khổng lồ và không nằm quá xa quê hương Đài Loan của thức uống này.

Lệ Lệ, 30 tuổi, một giảng viên đại học sống ở thành phố Quảng Châu, miền Nam Trung Quốc, đã uống trà sữa từ khi cô còn học tiểu học.

Giờ đây cô không thể sống thiếu trà sữa quá lâu.

"Trà sữa đem lại cảm giác khoan khoái tức thì, nên tôi uống thường xuyên," Lệ Lệ chia sẻ.

Tina, một nhân viên văn phòng ở Bắc Kinh và cũng ngoài 30 tuổi, kể câu chuyện tương tự. Lần đầu cô uống trà sữa là khi còn nhỏ và giờ thì uống vài lần một tuần. Cô thường đặt mua theo nhóm với các đồng nghiệp và bạn bè từ nhiều cửa tiệm nổi tiếng khác nhau.

Lệ Lệ, Tina và hàng triệu người giống họ đã góp phần đưa trà sữa thành một ngành công nghiệp toàn quốc có quy mô khoảng 20 tỷ USD trong năm 2023, theo tính toán từ Hiệp hội Nhượng quyền và Chuỗi cửa hàng Trung Quốc.

Sự sáng tạo "với các hương vị và công thức mới liên tục được tung ra" là một yếu tố then chốt cho thành công của ngành công nghiệp này, theo chuyên gia Ngu Kiên thuộc công ty nghiên cứu thị trường Kantar Worldpanel.

Đó là một chiến lược gây ấn tượng với Lệ Lệ. Các chiến dịch quảng cáo, những sự kết hợp thương hiệu và các hương vị mới khiến Lệ Lệ tiếp tục mua trà sữa.

Ông Ngu Kiên cho rằng cách tiếp cận này đã giúp các chuỗi tiệm trà sữa mở rộng ra khỏi địa bàn những thành phố lớn của Trung Quốc.

Câu chuyện thành công này vẫn tiếp tục ngay cả khi nền kinh tế Trung Quốc đang chững lại và người tiêu dùng đang thắt lưng buộc bụng.

Ông Ngu Kiên nói rằng trà sữa "mang lại rất nhiều niềm vui với giá cả phải chăng cho người tiêu dùng ở Trung Quốc", đồng thời chỉ ra sản phẩm này có nhiều mức giá khác nhau từ các thương hiệu khác nhau.

Tuy nhiên, một số nhà đầu tư thì không tận hưởng niềm vui tương tự.

Để tận dụng cơn sốt này, các công ty trà sữa Trung Quốc đã tìm cách niêm yết trên thị trường chứng khoán trong những năm gần đây.

Tháng 4/2024, công ty trà sữa lớn thứ ba Trung Quốc Tứ Xuyên Bách Trà Bách Đạo (Sichuan Baicha Baidao Industrial), hay còn gọi là Trà Bách Đạo (Chabaidao), đã lên sàn chứng khoán.

Cổ phiếu lao dốc ngay sau ngày đầu giao dịch và đến nay vẫn chưa về lại mức giá gốc.

Trước đó, công ty trà sữa Nại Tuyết Đích (Nayuki) có trụ sở tại thành phố Thâm Quyến cũng có màn ra mắt đáng thất vọng vào năm 2021. Cổ phiếu công ty đã mất hơn 80% giá trị từ lúc được niêm yết tại Hong Kong ba năm trước.

Các nhà phân tích chỉ ra một số nguyên nhân cho bức tranh u ám này, bao gồm cả những lo ngại về thị trường chứng khoán Hong Kong nói chung.

Theo công ty tư vấn Deloitte, số tiền huy động được từ các niêm yết mới tại Hong Kong kể từ đầu năm nay đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2009.

Nhưng điều này không khiến các chuỗi trà sữa khác nản lòng trong việc lên kế hoạch niêm yết.

Đầu năm 2024, hai chuỗi trà sữa lớn nhất Trung Quốc (tính theo số lượng cửa hàng) lần lượt là Mật Tuyết (Mixue Group) và Cổ Minh (Guming Holdings) - đã nộp đơn đăng ký niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong.

Ngô Trác Yên (Gary Ng), nhà kinh tế học cấp cao của công ty Natixis, nhận định rằng tâm lý thị trường ảm đạm kéo dài ở Hong Kong là nguyên nhân chính cho sự thất bại của Chabaidao trên sàn chứng khoán.

Ông cho rằng Hong Kong sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong việc thu hút các thương vụ niêm yết mới cho đến khi "có dấu hiệu rõ ràng về việc Trung Quốc tăng trưởng và Mỹ hạ lãi suất".

Tuy nhiên, những người khác lại cho rằng các nhà đầu tư đang chú ý đến các vấn đề bên trong chính ngành trà sữa.

Ông Ngũ Lễ Hiền (Kenny Ng), chiến lược gia chứng khoán của Everbright Securities International, nhận xét rằng ngành này dễ tham gia nên kéo theo sự cạnh tranh tăng mạnh.

Ông nói thêm:

"Nhiều công ty dựa vào việc mở cửa hàng mới để duy trì tăng trưởng doanh thu. Tuy nhiên, chiến lược mở rộng này có thể dẫn đến giảm tỷ suất lợi nhuận gộp do các công ty phải đối mặt với chi phí cao hơn liên quan đến vận hành và quản lý cửa hàng."

Đối với những người yêu trà sữa, sự cạnh tranh này đem lại cho họ nhiều lợi ích. Cô Hàn là một người uống trà sữa thường xuyên ở Bắc Kinh và trước đây cô không mua từ các thương hiệu cao cấp vì cô thấy giá quá cao.

Điều này đã thay đổi. Cô Hàn cho biết giá cả đã không còn quá quan trọng vì các thương hiệu có "rất nhiều chương trình giảm giá và phiếu khuyến mãi".

Nhưng đối với các nhà sản xuất trà sữa và các nhà đầu tư tiềm năng của họ, giá thấp hơn và chi phí cao hơn có thể là một công thức kém hấp dẫn.

"Trường hợp của Trà Bách Đạo cho thấy rõ những rủi ro và không báo trước điều gì tốt đẹp cho việc niêm yết của các chuỗi trà sữa khác," ông Ngô Trác Yên cảnh báo.

Lệ Lệ và Hàn thì cho rằng có một lý do khác quan trọng hơn nhiều khiến họ hạn chế mua thêm trà sữa: tăng cân.