Xe tăng, du lịch và chụp ảnh: Tại sao ông Kim Jong-un và ông Putin cùng đến Bắc Kinh?

Ngày 3/9 tới, trong một màn phô diễn sức mạnh quân sự quy mô lớn, những chiếc xe tăng và tên lửa hạt nhân sẽ diễu hành qua Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh, trong khi các chiến đấu cơ thế hệ thứ năm lướt trên bầu trời.

Nhưng tại lễ duyệt binh có tên "Ngày Chiến thắng" của Trung Quốc đó, nhiều ánh mắt sẽ không chỉ dõi theo các khí tài quân sự, mà còn đổ dồn về lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và Tổng thống Nga Vladimir Putin - hai vị khách đặc biệt của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Cả hai nhà lãnh đạo này hiếm khi công du ra nước ngoài trong những năm gần đây. Vậy sự xuất hiện lần này tại sự kiện kỷ niệm 80 năm kết thúc Thế chiến II cho chúng ta biết điều gì về mối quan hệ giữa ba quốc gia này, và tiết lộ gì về kế hoạch tương lai của họ?

Các phóng viên am hiểu vấn đề từ các ban BBC News Tiếng Hàn, Tiếng Nga và Tiếng Trung chia sẻ những góc nhìn về sự kiện.

Uy tín và du lịch của Triều Tiên

"Cuộc gặp giữa ông Kim và ông Tập sẽ đánh dấu lần gặp đầu tiên của họ sau gần sáu năm," theo phóng viên Juna Moon của BBC News Tiếng Hàn.

"Lần gần nhất ông Kim đến Trung Quốc là trước khi đến dự hội nghị thượng đỉnh ở Hà Nội năm 2019 để gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên [của ông Trump], và ông Tập đã thăm Bình Nhưỡng vào cuối năm đó."

Sự kiện lần này đánh dấu nhiều điều chưa có tiền lệ: là lần đầu tiên các lãnh đạo Triều Tiên, Trung Quốc và Nga xuất hiện cùng nhau trước công chúng.

Đây là điều hiếm thấy đối với các lãnh đạo Triều Tiên gần đây, khi cả ông Kim Jong-un và cha ông, đồng thời là người tiền nhiệm Kim Jong-il, đều chỉ giới hạn trong các cuộc gặp ngoại giao song phương.

Cũng đáng chú ý, đây là lần đầu tiên một lãnh đạo Triều Tiên tham dự cuộc duyệt binh quân sự tại Trung Quốc kể từ năm 1959.

"Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh Triều Tiên đang đối mặt với khó khăn kinh tế và chuẩn bị cho các ngày kỷ niệm chính trị quan trọng, khiến viện trợ của Trung Quốc trở nên vô cùng quan trọng", phóng viên Moon đánh giá, đồng thời nhấn mạnh giá gạo đang tăng vọt tại Triều Tiên.

Ông Kim Jong-un sẽ muốn đảm bảo rằng viện trợ từ Trung Quốc đồng nghĩa với việc lễ kỷ niệm 80 năm thành lập Đảng Lao động Triều Tiên vào tháng 10 - và Đại hội Đảng lần thứ chín dự kiến diễn ra vào năm tới - sẽ được tổ chức hoành tráng thay vì đơn sơ vì thiếu thốn.

Triều Tiên cũng đang gặp một vấn đề kinh tế ít ai ngờ đến hơn, vốn cũng cần đến sự hỗ trợ từ Trung Quốc

"Bình Nhưỡng hy vọng sẽ thu hút được lượng lớn khách du lịch Trung Quốc đến khu nghỉ dưỡng ven biển Wonsan-Kalma mới khai trương", phóng viên Moon nói, "một điều cần có sự chấp thuận của Đảng Cộng sản Trung Quốc."

Mặt khác, chuyến đi của ông Kim không chỉ xoay quanh tiền bạc. Ông vốn luôn tìm cách cân bằng mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nga, để không quá phụ thuộc vào bên nào. Sự kiện này sẽ mang đến một cơ hội hiếm hoi để ông xuất hiện trước cả hai bên.

"Thông qua việc xuất hiện cùng ông Tập và ông Putin, ông Kim muốn thể hiện mình ngang hàng với các cường quốc và khẳng định vai trò trung tâm của Triều Tiên trong một trục liên minh tiềm năng giữa Trung Quốc-Nga-Triều Tiên," phóng viên Moon nhận định.

Ông Kim thậm chí có thể hy vọng Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ tham dự lễ kỷ niệm của Đảng Lao động Triều Tiên vào tháng 10 - một động thái sẽ nâng cao vị thế của ông cả trong và ngoài nước.

Điều này có ý nghĩa gì đối với Hàn Quốc, nước láng giềng của Triều Tiên?

"Chuyến thăm của ông Kim cũng được nhiều người xem là một động thái chiến lược nhằm đối phó với sự hợp tác ngày càng tăng giữa Mỹ, Hàn Quốc và Nhật Bản, và là một dấu hiệu cho thấy Bình Nhưỡng sẵn sàng tăng cường liên kết ba bên với Trung Quốc và Nga", bà Moon đánh giá.

"Nếu chuyến thăm Ngày Chiến thắng của ông Kim Jong-un củng cố hợp tác Triều Tiên-Trung Quốc-Nga, thì những tác động đối với môi trường an ninh của Hàn Quốc có thể rất nghiêm trọng.

"Nguy cơ hợp tác sâu rộng hơn, dù không chính thức, giữa Bình Nhưỡng, Bắc Kinh và Moscow về hệ thống vũ khí, công nghệ quân sự, tình báo và hậu cần đang gia tăng đều đặn."

Nga trở lại sân khấu địa chính trị thế giới

Quyết định tham dự lễ duyệt binh ở Bắc Kinh sẽ là một bước tiến nữa cho vị thế quốc tế của Tổng thống Putin sau cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Alaska.

Lời mời đến Bắc Kinh, diễn ra ngay sau hội nghị thượng đỉnh với ông Trump tại Alaska, là "một tin vui đối với ông Vladimir Putin", phóng viên Alexey Kalmykov của BBC News Tiếng Nga nhận định.

"Trong nhiều năm, Nga ngày càng bị cô lập với thế giới bởi các lệnh trừng phạt vì cuộc xâm lược Ukraine", ông nói thêm.

"Ông Putin, từng là một nhân vật ngang hàng tại bàn đàm phán G7, đã trở thành một kẻ bị ruồng bỏ với lệnh bắt giữ do Tòa án Hình sự Quốc tế ban hành."

Nhưng giờ đây hai cường quốc thế giới đang liên tiếp trải thảm đỏ chào đón ông.

"Cho đến gần đây, chính quyền Nga không thể nào mơ tới một thành công như vậy trên trường quốc tế", phóng Kalmykov nhận định. "Giờ đây, điều đó đã thành hiện thực."

Việc tham dự lễ duyệt binh ở Bắc Kinh không chỉ củng cố vị thế của ông Putin trên trường quốc tế mà còn trấn an người dân Nga về vị thế quốc tế của đất nước.

"Những cái bắt tay nồng ấm, những cái ôm hữu nghị và tấm thảm đỏ là để cho công chúng Nga thấy rằng Moscow không phải là đối tác nhỏ bé của Bắc Kinh, mà là một đối tác ngang hàng", ông Kalmykov nói.

Bên cạnh các mối quan hệ cá nhân, còn có một khía cạnh quan trọng khác trong lễ duyệt binh "Ngày Chiến thắng" của Trung Quốc, đánh dấu kỷ niệm 80 năm ngày Nhật Bản đầu hàng trong Thế chiến II và kết thúc cuộc xung đột.

"Sự phô trương sức mạnh ở Trung Quốc sẽ gửi một tín hiệu quan trọng đến phần còn lại của thế giới: Nam Toàn cầu (Global South) đang đoàn kết xung quanh Tập Cận Bình và Putin, và đây là một thế lực đáng gờm", phóng viên Kalmykov nói.

Một thông điệp quan trọng khác cũng sẽ được gửi đến Nhà Trắng, báo hiệu rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm chia rẽ Moscow và Bắc Kinh đều sẽ thất bại.

"Tình hữu nghị không giới hạn" giữa Nga và Trung Quốc vẫn còn rất tốt đẹp", ông Kalmykov nói.

Trung Quốc phô diễn sức mạnh quân sự

Tại lễ duyệt binh lần này, Trung Quốc hướng tới mục tiêu chứng minh với thế giới rằng họ là một cường quốc quân sự hiện đại, toàn cầu.

"Các quan chức Trung Quốc tuyên bố rằng cuộc duyệt binh kéo dài 70 phút sẽ giới thiệu thế hệ vũ khí mới của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, trong đó có các hệ thống phòng không, phòng thủ tên lửa và siêu thanh tiên tiến, cùng tên lửa chiến lược, tất cả đều được lựa chọn từ các trang thiết bị chiến đấu chủ lực hiện tại của Trung Quốc", BBC News Tiếng Trung đưa tin.

Trước sự kiện, một phát ngôn viên chính phủ cho biết sẽ có nhiều khí tài mới được công bố lần đầu tiên.

Sự kiện này chắc chắn sẽ thu hút chú ý từ khắp nơi trên thế giới, bởi theo Tạp chí Khoa học Nguyên tử, Trung Quốc hiện đang mở rộng và hiện đại hóa vũ khí hạt nhân nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào khác.

Về mặt ngoại giao, Trung Quốc lần này sẽ gặp ít rắc rối hơn trong việc lựa chọn khách mời so với các sự kiện trước.

Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đã ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống Putin, và Bắc Kinh trước đây đã bị lên án vì mời những vị khách bị ICC truy nã đến các sự kiện như thế này.

Tuy nhiên, quyết định mời nhà lãnh đạo Nga đến Alaska của Tổng thống Trump vài tuần trước sẽ khiến các nước khác khó có thể chỉ trích Trung Quốc, vì "lính Mỹ đã trải thảm đỏ đón ông Putin", theo BBC News Tiếng Trung.

Điều quan trọng không chỉ là ai đến tham dự buổi lễ mà còn là ai vắng mặt.

Cũng tại cuộc diễu hành này 10 năm trước, Chủ tịch Quốc dân Đảng (KMT) của Đài Loan - đảng cầm quyền khi đó - từng là khách mời nổi bật.

Điều này diễn ra "trong thời kỳ trăng mật của quan hệ xuyên eo biển", BBC News Tiếng Trung cho biết.

Tuy nhiên, kể từ năm 2016, Đài Loan nằm dưới sự lãnh đạo của Đảng Dân Tiến (DPP), vốn có lập trường cứng rắn hơn và thường lạnh nhạt với Bắc Kinh.

Một phần để đáp trả việc Trung Quốc đàn áp những người bất đồng chính kiến ở Hong Kong, "Đài Loan đã ban hành lệnh cấm các quan chức nhà nước đến Bắc Kinh để tham dự cuộc diễu hành quân sự", BBC News Tiếng Trung cho biết.

Do đó, sẽ không có đại diện nào của Đài Loan trong số 26 nguyên thủ quốc gia dự kiến tham dự sự kiện này.