Đời sóng gió của vua Hy Lạp cuối cùng, người từng bị cấm về quê hương

Vị vua cuối cùng của Hy Lạp, Constantine II vừa qua đời ở tuổi 82 tối thứ Ba 10/01/2023, tin từ Athens cho hay.

Ngoài Hoàng gia Anh là một trường hợp khá đặc biệt thì nhiều hoàng tộc các nước châu Âu đều đã lụi tàn ngay trong Thế kỷ 20.

Số phận của nhiều hoàng đế, vua, hoàng hậu mà đa số có quan hệ huyết thống - vì các triều đại châu Âu qua hàng trăm năm đã kết hôn, gả con cho nhau, thực ra khá buồn.

Cái chết của Constantine II nhắc lại số phận "lên voi xuống chó" của nhiều vua khác tại châu Âu thế kỷ 20.

Ông không chỉ bị tống khỏi quê hương mà còn bị tước quốc tịch Hy Lạp và cấm về trong 20 năm.

Là vận động viên môn bơi thuyền, ông đoạt huy chương vàng Olympics năm 1960 và trở thành một trong những lãnh đạo của phong trào Thế vận hội quốc tế.

Chặng đường vất vả để về Huế của vua Hàm Nghi

Cộng sản, Bạch vệ và kho báu Sa Hoàng

Vua Bảo Đại và kết cục buồn cho Việt Nam

Các lãnh đạo thế giới tưởng nhớ một 'Nữ hoàng nhân hậu'

Nhưng số phận ông cũng phản ánh những thăng trầm của nước Hy Lạp từ Thế Chiến II đến gần đây, mâu thuẫn giữa phe hữu và các chính trị thiên tả.

Những cột mốc chính trong đời vị vua

Sinh năm 1940 ở lâu đài của Hoàng gia Hy Lạp gần Athens, chỉ vài năm sau, hoàng tử bé đã phải chạy loạn sang CH Nam Phi.

Hy Lạp bị phát-xít Đức chiếm và bóc lột, trừng phạt nặng nề do có phong trào du kích chống lại quân đội Hitler.

Năm 1946, được Anh và Đồng minh giải phóng, người Hy Lạp đón Hoàng gia hồi hương và năm 1947, Constantine lên làm Thái tử sau khi cha ông lên làm vua, với vương hiệu Paul I.

Từ 1964 đến 1974, Constantine II làm vua nhưng bị một giai đoạn dài chỉ nắm quyền trên danh nghĩa vì bị trục xuất khỏi quê hương.

Cụ thể là chính biến năm 1967 do phe quân đội thực hiện buộc ông và hoàng gia phải chạy sang Rome trú ngụ.

Đến năm 1973, chính phủ quân nhân Hy Lạp tuyên bố bỏ vương triều, lập nền cộng hòa và đưa vấn đề ra cuộc trưng cầu dân ý.

Đa số cử tri đã chấp nhận như vậy nhưng vua Constantine phản đối từ nước ngoài mà không có tác dụng gì.

Sang năm 1974, chính phủ dân sự muốn giải quyết dứt điểm câu hỏi 'Giữ vua hay không?' và cho trưng cầu dân ý lần nữa.

Đa số cử tri Hy Lạp vẫn xác nhận ý nguyện xóa nền quân chủ nên ông Constantine chấp nhận.

Kiện để đòi 'quyền công dân'

Tuy vậy, Hy Lạp đối xử với ông khá hà khắc. Bị tước quốc tịch, ông sống cùng vợ, một công chúa Đan Mạch tại London.

Trong nhiều năm, ông kiện chính phủ Hy Lạp để đòi lại các dinh thự và tài sản trị giá hàng trăm triệu euro nhưng bất thành.

Cách đối xử nặng tay của các chính phủ Hy Lạp qua nhiều nhiệm kỳ với cựu quốc vương Constantine khiến một người gốc Hy Lạp khác, Hoàng tế Philip, chồng của Nữ hoàng Anh Elizabeth, lúc sinh thời rất bực và nhiều lần lên tiếng.

Phải đến năm 2002, Toà án Nhân quyền châu Âu mới xác nhận cho Constantine II thắng kiện, nhưng chỉ được nhận một phần rất nhỏ: 12 triệu USD từ các khoản tài sản khổng lồ, trên 300 triệu mà chính phủ Hy Lạp tịch thu của Hoàng gia.

Trước đó, vị cựu hoàng đã kiện chính phủ Hy Lạp ở nước này, thông qua luật sư, vì ông bị cấm về nước, nhưng bất thành.

Thủ tướng cánh tả, thuộc đảng Xã hội của Hy Lạp khi đó Costas Simitis không chỉ nhân đó nói rằng vụ kiện "chấm dứt các đòi hỏi quá lố, quá nhiều của ông vua đã mất ngai vàng".

Ông Simitis còn phê phán Constantine II là "gây ra tổn thất lớn cho quốc gia Hy Lạp mà phải cần nhiều thập niên mới xử lý hết".

Thế nhưng đến năm 2013, vợ chồng cựu quốc vương đã chọn cách về Hy Lạp sinh sống.

Các báo châu Âu nhắc lại rằng trong thời gian cầm quyền (1964-74), vua Constantine đã phạm nhiều lỗi chính trị, khiến Hy Lạp rơi vào khủng hoảng và phe hữu cùng quân đội đã tiếm quyền, gây xáo trộn lớn cho quốc gia nhỏ bé này.

Cùng lúc, các đảng thiên tả ở Hy Lạp có xu hướng dùng việc "trừng phạt vua" như lá bài mỵ dân và để khoả lấp các vấn đề khó khăn kinh tế.

Năm 1994, rất nhiều năm sau khi Constantine đã không còn dính gì vào chính trị Hy Lạp, chính quyền nước này bỗng nhiên ra quyết định tước quốc tịch của ông và tịch biên các lâu đài mà trên thực tế Constantine II cùng gia đình đã không sử dụng từ hàng chục năm.

Đó cũng chính là lý do ông kiện chính phủ Hy Lạp ra tòa, nói là họ vi phạm nhân quyền của ông.

Trên thực tế, kể từ khi ông sống lưu vong ở London năm 1960, chính phủ Hy Lạp đã sử dụng ba khu lâu đài, dinh thự của dòng họ nhà vua, và nói là "tổ tiên họ đã trao cho Nhà nước quản lý", điều Tòa án Nhân quyền châu Âu cho là "thiếu bằng chứng".

Dù có phán quyết của Tòa châu Âu ở Strasbourg rằng Hy Lạp đã vi phạm các quyền công dân của Constantine II, chính phủ thuộc đảng Xã hội ở Hy Lạp từ chối không trao lại các dinh thự, mà chỉ "bồi thường 12 triệu euro" cho ông.

Ngay khi Constantine II và vợ chọn về sống tại Athens năm 2013, một luồng dư luận tẩy chay ông nổ ra vì Hy Lạp rơi vào khủng hoảng nợ nần và phải nhờ Ngân hàng Trung ương châu Âu cứu giúp.

Cho đến lúc qua đời, ông vẫn xưng là vua dù các tước vị quý tộc không còn được Hy Lạp công nhận.

Đám tang của Constantine II sẽ được tổ chức như một buổi lễ riêng tư, theo BBC News.

Các vị vua và nữ hoàng châu Âu

Tính đến năm 2022, trên toàn châu Âu chỉ còn có 12 hoàng gia 'trị vị' ở các vương quốc Anh, Đan Mạch, Na Uy, Thụy Điển, Tây Ban Nha, Hà Lan và Bỉ, công quốc Luxembourg, và ba công quốc nhỏ Andorra, Liechtenstein, Monaco.

Đây là con số rất nhỏ, còn lại từ hàng trăm hoàng gia châu Âu trong quá khứ, mà chỉ riêng ở các vương quốc nói tiếng Đức đã lên đến trên 20, tính đến 1918.

Từ Thế Chiến I đến sau Thế Chiến II, đa số các quốc gia châu Âu lật đổ chế độ quân chủ, lập nền cộng hòa và xóa luôn cả các tước vị quý tộc.

Tuy thế, có sự khác biệt khá rõ trong cách đối xử với vua chúa cũ ở các nền văn hóa khác nhau.

Như con số các vương triều hiện còn tồn tại cho thấy thì nhóm các nước Bắc Âu (Scandinavia) và khu vực phía Bắc châu lục, gồm Anh, Hà Lan, Bỉ...hoặc theo đạo Tin Lành, hoặc có ảnh hưởng của Tin Lành, lại bao dung với nền quân chủ hơn cả.

Còn các nước Nam Âu, Đông Âu, vùng Balkan đã xóa bỏ triệt để vương triều.

Một số quốc gia như Nga còn sát hại cả nhà hoàng đế của họ dưới thời cai trị ban đầu của chính quyền Bolshevik (1918).

Bulgaria thì những người cộng sản cũng giết gần hết hoàng gia sau năm 1945, và vị vua cuối cùng, Simeon II, còn nhỏ tuổi, phải đi sống lưu vong.

Năm 2001 ông về nước làm thủ tướng, nhưng lúc hồi hưu đã kiện chính phủ Bulgaria để đòi lại hai bất động sản mà không được, theo các báo quốc tế.

Sống lưu vong cũng là số phận của Peter II, vua Nam Tư cuối cùng. Ông chỉ "lên ngôi" được vài tuần vào năm 1941 rồi chạy sang London khi đất nước bị phe phát-xít tấn công.

Năm 1945, Tito tuyên bố xóa nền quân chủ. Peter II sống như một người dân thường ở New York rồi qua đời năm 1970.

Tuy thế, đến năm 2013, chính quyền Serbia thời hậu cộng sản đã tổ chức một tang lễ chung, cấp nhà nước cho vua Peter II, hoàng hậu Alexandria và một số thành viên khác của Hoàng tộc xưa, như chỉ dấu tôn trọng họ. Hài cốt của họ được chuyển đến một lăng mộ gần Belgrade.

Xem thêm:

Hồi ký Spare của Hoàng tử Harry

Video về vua Hàm Nghi - người nghệ sĩ tự do