Việt Nam học được gì từ thị trường lao động Nhật Bản?

“Chúng tôi đã phỏng vấn hơn 1500 người, nhưng 99% đều kết thúc phần giới thiệu bản thân bằng câu khẳng định là: “Dù vất vả như thế nào đi chăng nữa thì cũng sẽ cố gắng”.

“Thật tuyệt nếu đó là lời của những người thực sự muốn nâng cao kỹ năng hoặc học tập kỹ thuật, nhưng thực tế thì không như vậy.”

Lao động xuất khẩu VN vỡ mộng ở xứ người

'Áp lực lớn' buộc VN vẫn phải tiếp tục xuất khẩu lao động và di dân

Trả lời phỏng vấn của BBC, ông Koakutsu Yasuo, Giám đốc Nghiệp vụ Nghiệp đoàn Eco Lead, trụ sở tại Ibaraki, Nhật nói như vậy.

Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản gần đây cho hay năm 2020, Việt Nam đã lần đầu tiên vượt qua Trung Quốc để trở thành quốc gia có lao động nước ngoài nhiều nhất ở Nhật Bản.

Việt Nam đã lần đầu tiên trở thành quốc gia có nhiều lao động nước ngoài nhất ở Nhật Bản, với 443.998 người. Trung Quốc đứng ở vị trí thứ hai với 419.431 lao động và Philippines đứng ở vị trí thứ ba với 184.750 lao động.

Nhưng đưa “nhiều người sang Nhật chưa chắc đã tốt”, theo lời ông Koakutsu Yasuo nói với BBC.

Ông này nêu quan điểm về khó khăn làm việc với công ty xuất khẩu lao động Việt Nam.

"Cần đối ứng nhanh khi có sự cố: đối ứng với thực tập sinh và đối ứng với xí nghiệp tiếp nhận.

Chúng tôi mong muốn công ty phái cử tăng cường đào tạo tiếng Nhật. Việc ít giao tiếp giữa thực tập sinh và người sử dụng lao động sẽ gây ảnh hưởng lớn khi hai bên không hiểu nhau.

Công ty phái cử cần lắng nghe thực tập sinh và người sử dụng lao động, trong một số trường hợp cần thiết thì phải xin lỗi một cách nhanh chóng."

Vì sao thực tập sinh Việt tử vong ở Nhật Bản?

Nhật Bản: Vấn đề nữ thực tập sinh Việt có thai

Ông Koakutsu Yasuo cho hay nghiệp đoàn của ông giải quyết những khó khăn này như thế nào.

"Liên quan đến những rắc rối, chúng tôi thông báo và thảo luận với người phụ trách của từng công ty phái cử qua Line, Skype và Messenger.

Về nội dung công việc, chúng tôi cấp sách hướng dẫn và bản in tổng hợp từ vựng chuyên ngành.

Khi cần giải quyết vấn đề phát sinh tại hiện trường, nếu không có phiên dịch của công ty phái cử phụ trách thực tập sinh đó, chúng tôi sẽ nhận được hỗ trợ phiên dịch của công ty phái cử khác.

Trường hợp thực tập sinh không nghe lời phiên dịch vì là nhân viên của công ty phái cử khác, chúng tôi chỉ còn cách kiên nhẫn chỉ đạo thường xuyên."

Hôm 13/11/2020, Quốc hội Việt Nam đã chính thức thông qua qua Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

Một số điểm mới trong luật này có thể điểm qua như mở rộng đối tượng lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài; bổ sung thêm các chính sách khuyến khích để nâng cao trình độ chuyên môn kỹ thuât cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài phù hợp với thị trường lao động; phát huy và sử dụng có hiệu quả nguồn lao động từ nước ngoài trở về.

Vấn đề đào tạo

Thời gian gần đây đã phát sinh một số vụ vi phạm quy định, pháp luật Nhật Bản liên quan tới công dân, thực tập sinh Việt Nam gây dư luận không tốt.

Tại một hội thảo tháng 11/2020, Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung xác nhận còn nhiều vấn đề bất cập cần phải giải quyết khi triển khai chương trình hợp tác giữa hai nước.

Cụ thể là thực tập sinh vi phạm pháp luật, bỏ trốn, cư trú bất hợp pháp…

Theo vị bộ trưởng, nguyên nhân cơ bản là không thực hiện tốt trong khâu tuyển chọn, đào tạo ngoại ngữ và giáo dục định hướng cho thực tập sinh trước khi xuất cảnh…

Hai người được BBC phỏng vấn đều cho rằng trình độ tiếng Nhật còn kém của người lao động dẫn đến sai sót trong công việc.

Lấy sai dụng cụ, chuẩn bị sai nguyên vật liệu... là những điều tưởng như đơn giản nhất.

Trả lời BBC News Tiếng Việt, anh Nguyễn Minh Hòa, giám đốc trung tâm đào tạo Tiếng Nhật Hoso, từng học và làm việc ở Nhật Bản nhiều năm cho biết:

“Nước Nhật là một nước công nghiệp phát triển, người Nhật có tự trọng cao và đòi hỏi khắt khe. Nếu người Việt muốn họ thuê mình, chúng ta phải thỏa mãn họ.”

“Một trong những điểm khác biệt của chúng tôi là dành nhiều thời gian giảng dạy tiếng Nhật cho học viên hơn những nơi khác. Kể cả khi lao động đã tới Nhật, chúng tôi vẫn tiếp tục đào tạo.”

“Chúng tôi dạy cho người lao động những khác biệt văn hóa bằng những ví dụ thực tiễn, cụ thể, dễ hiểu. Ví dụ, bên Nhật yêu cầu người dân phải phân loại rác sinh hoạt.”

“Họ chia chủ yếu làm hai loại là rác cháy được và rác không cháy được. Có nơi yêu cầu khắt khe còn bắt chia thành các loại cụ thể như: Chai, lon nhựa; Vỏ, túi nhựa; Chai, lon thủy tinh...’’

“Mỗi loại rác có một loại túi chuyên dụng màu sắc khác nhau. Nhiều bạn không chịu phân loại rác theo quy định nơi mình sinh sống, dù đã được chỉ cách phân loại, làm nhiều người phàn nàn.”

Anh Nguyễn Văn Hùng, người đang sống và làm việc tại Tokyo, nhân viên kỹ thuật nhất đẳng, công ty Keeper Technical Laboratory nói với BBC News Tiếng Việt:

“Người Nhật đánh giá cao lao động Việt Nam ở những điểm cần cù, chịu khó, học nhanh, làm nhanh, thích ứng nhanh với môi trường. Ví dụ, nắng nóng, mưa tuyết mà vẫn hoàn thành công việc.”

“Hầu hết chỉ cần dạy qua, thao tác qua, nhìn một lần là các bạn có thể tự làm.”

Nhưng anh cũng cho rằng trong công việc và trong lối sống của họ bộc lộ nhiều nhược điểm:

“Không coi trọng, tuân thủ quy định giờ giấc, dù đã được nhắc nhở trước nhưng không để tâm ngay từ đầu. Không tuân thủ quy tắc, trình tự các bước trong công việc.”

“Có trường hợp xảy ra ở công ty gia công gỗ, công nhân được dạy việc luôn có bước kiểm tra trước khi cho gỗ vào khuôn dập.”

“Nhưng làm một thời gian, có người bỏ qua bước kiểm tra đó, dẫn đến thanh gỗ bị lệch khỏi khuôn. Trong khi máy vẫn đang chạy, anh ta cho tay vào để chỉnh, dẫn đến bị thương.”

Ngày 23/4/2021, tại trụ sở của Bộ Ngoại giao Nhật Bản, Đại sứ Việt Nam Vũ Hồng Nam đã có buổi làm việc với Cơ quan cảnh sát quốc gia và đại diện Bộ Ngoại giao Nhật Bản về việc tăng cường các biện pháp phòng ngừa vi phạm pháp luật của người Việt Nam tại Nhật Bản.

Bản tin của Sứ quán Việt Nam tại Nhật cho hay: "Cùng với việc gia tăng về số lượng người Việt Nam tại Nhật Bản (khoảng gần 500.000 người), tình hình phạm tội của người Việt Nam tại Nhật Bản đang ngày càng gia tăng về số lượng và tính chất nghiêm trọng."

"Đặc biệt, những loại tội phạm như: ăn cắp có tổ chức, cư trú bất hợp pháp, sử dụng giấy tờ giả mạo, bắt cóc, tống tiền, ma túy, cờ bạc,.. đang ngày càng nổi cộm trong cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản."