Để bầu cử Việt Nam trở thành một ngày hội

Trong những bộ phim tư liệu về ngày bầu cử Việt Nam, cũng như trong kí ức của những người cao tuổi ở Việt Nam những năm 60, 70 bầu cử là một ngày đặc biệt với nhiều người. Trước đó nhiều ngày, mọi người cùng chuẩn bị cho những điểm bỏ phiếu, trong mỗi người là tâm trạng háo hức, hồi hộp mong đến cầm lá phiếu của mình để bầu ra người xứng đáng có thể giúp đỡ thay đổi cuộc sống mọi người trở nên tốt hơn.

Những cụ già không ngần ngại đi cả cây số để có thể bỏ lá phiếu của mình vào hòm, mà trong đó gửi gắm những hy vọng lớn lao. Hay những những tình nguyện viên là những thanh niên xung phong không ngần ngại mang hòm phiếu đến những nhà có người tật nguyền, hay những người già neo đơn để mọi người đều có thể thực hiện quyền của mình một cách đầy đủ.

Nhớ lại kỳ bầu cử Quốc hội Đệ nhị VNCH năm 1971

Nghịch lý bầu cử Việt Nam: Cử tri đi bầu chỉ để cho xong?

Trong kí ức tôi, gần đến ngày bầu cử, trên phường, các khu phố đều được trang trí bằng cờ, hoa, băng rôn nhiều màu sắc, những chiếc loa tuyên truyền phát đi liên tục vào mỗi buổi chiều, nhưng điều nhiều người mong chờ là những thông tin về các ứng viên tranh cử vị trí thành viên hội đồng nhân dân các cấp, và đại biểu quốc lại chẳng được nghe và thấy. Những phát biểu hay những phản biện của các ứng viên không hề được diễn ra.

Đến ngày bầu cử, mọi người đến điểm bỏ phiếu là những bảng lớn có dán hình các ứng cử viên tham gia tranh cử, với vỏn vẹn những thông tin ngắn gọn về thông tin cá nhân, công việc và những bằng cấp của mỗi ứng viên. Mọi thứ sau đó diễn ra rất nhanh, nhiều người gạch tên theo cảm tính nhiều hơn là những suy tính xa xôi, bỏ vào hòm và ra về.

Những kí ức đó phần nào trái ngược với những gì bên Anh Quốc, vừa rồi ngay trong tháng Năm này đã diễn ra bầu cử nghị viện hoặc hội đồng địa phương, các xứ thành viên Liên hiệp Vương quốc Anh (UK): England, Scotland, Wales

Mọi thứ không diễn ra quá ồn ào như bầu cử tổng thống Mỹ những đủ làm mọi người quan tâm.

Những ứng cử viên tham gia ứng cử vào hội đồng địa phương tại Anh có thể là một thành viên trong chính đảng nào đó, hoặc có thể là một thành viên độc lập. Mỗi ứng viên có nhiều cách khác nhau để thu hút cử tri tại khu vực mình như phát tờ rơi, lập trang mạng xã hội hay trang web để chia sẻ thông tin và tạo lòng tin cho các cử tri.

Tương tự ở Việt Nam, bầu chọn thành viên hội đồng địa phương cũng giống như bầu ra thành viên hội đồng nhân dân các cấp. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến cuộc bầu cử tại Anh sôi nổi và nhận được nhiều sự quan tâm từ các cử tri đến vậy?

Những điểm đáng chú ý

Hội đồng địa phương ở Anh là rất quan trọng bởi họ đóng vai trò quyết định đến kế hoạch cải tạo đường giao thông, dịch vụ cung cấp năng lượng cho các hộ gia đình bỏ phiếu chống lại các dự án phá hủy khí hậu, như hầm mỏ.

Đó là điểm khác biệt lớn so với Việt Nam, khi dịch vụ cung cấp điện ở Việt Nam là độc quyền bởi công ty EVN thuộc Bộ Công Thương, các kế hoạch mở rộng và sửa chữa đường giao thông thuộc thẩm quyền của các lãnh đạo cấp tỉnh hoặc thành phố.

Thêm một điểm khác biệt lớn nữa trong cuộc bầu cử tại Anh, đó đã người dân được bầu chọn thị trưởng của các khu vực gồm của Bristol, Cambridgeshire & Peterborough, Doncaster, Greater Manchester, Liverpool, Liverpool City Region, London, North Tyneside, Salford, Tees Valley, West Midlands, West Yorkshire Region, West of England tương đương gần giống chức vụ Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố tại Việt Nam.

Bầu cử VN: Thực chất bỏ phiếu là quyền hay nghĩa vụ?

Điều này giúp người dân có niềm tin và động lực hơn trong việc đi bỏ phiếu, và cân nhắc kĩ càng hơn trong lựa chọn người sẽ đứng đầu lãnh đạo khu vực mình sinh sống, bởi lẽ chính người do họ bầu ra sẽ có thể mang đến những thay đổi lớn về diện mạo khu vực, cũng như những chính sách về giáo dục, giao thông, y tế trong bốn năm tiếp theo.

Sự khác biệt đảng phái của mỗi thành viên hội đồng địa phương tại Anh và các thị trưởng khu vực và thành phố cũng tạo ra những nét chấm phá, khác biệt rõ ràng hơn về quan điểm, đường lối mà họ theo đuổi. Có thể đó là những gam màu đối lập mà thu hút được các nhóm cử tri khác nhau mà dẫn đến những kết quả trong những năm họ làm việc trở nên rõ nét và hiệu quả đối với mọi người.

Thay đổi để tốt hơn

Thực sự, giờ đây đang có một khoảng cách quá lớn giữa các ứng viên tranh cử Hội đồng Nhân dân các cấp, cũng như Đại biểu Quốc hội tại Việt Nam đối với các cử tri. Sự hạn chế trong trao đổi, tranh biện, hay trình bày những quan điểm riêng giữa các ứng viên và cử tri đang khiến lòng tin của người dân dần bị xói mòn.

Khi người dân không thể tự tay mình bầu ra chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố nơi mình sinh sống, khiến những khó khăn, bất cập đang diễn ra, không được tháo gỡ dẫn đến nghi ngại trong hệ thống chính quyền Việt Nam.

Vì vậy, mà cuộc bầu cử ở Việt Nam đang mất dần đi sự quan tâm của người dân. Thái độ bàng quan này vô tình gây ra những hệ lũy to lớn trong vận hành và triển khai chính sách của Đảng và Nhà nước; khi thiếu đi sự đồng lòng giữa người dân và chính quyền.