Hồ Chí Minh ở Thái Lan: 'Cạnh tranh' giữa nhà thật và Nhà Tưởng niệm kiểu mới
- Tác giả, Mỹ Hằng
- Vai trò, BBC News Tiếng Việt
Nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc khi còn hoạt động ở nước ngoài từng sống tại một làng nhỏ tại miền Đông Bắc Thái Lan trong thời gian xây dựng cơ sở cho công cuộc đấu tranh giành độc lập của người Việt Nam, vào những năm 1920.
Ông Thầu Chín - bí danh của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đó - sống tại gia đình ông Võ Trọng Đài - một người Thái gốc Việt.
Cả hai ông hẳn không thể ngờ thế hệ con cháu trong nhà ngày nay đã phải vất vả 'cạnh tranh' để giữ ngôi nhà cổ như một di tích lịch sử như thế nào.
Trải qua nhiều thế hệ, ngôi nhà nơi ông Hồ từng sống ở Bản Nachok (có nghĩa là 'chó rừng'), hay còn gọi là Bản Mạy (có nghĩa 'làng mới'), tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan, hiện vẫn được giữ gìn khá nguyên vẹn.
Khi tôi đến thăm nơi này dịp cuối năm 2021, ngôi nhà chính cùng những chái nhà gỗ ván lợp ngói vẫn có hàng hiên che nắng bằng liếp, nằm chìm trong vườn cây trái.
Giữa gian nhà chính là chiếc bàn nơi ông Hồ từng ngồi làm việc. Trên bàn vẫn còn bộ ấm chén, ống điếu thuốc lào. Trên các vách tường treo ảnh Hồ Chí Minh, khi đã làm Chủ tịch nước VNDCCH và các lãnh tụ khác.
Việc ông Hồ Chí Minh ở đây bao lâu trên thực tế hiện vẫn chưa rõ ràng. Một trong những lý do của sự không rõ ràng này được cho là do chủ ý của ông để đảm bảo bí mật trong bước đường cách mạng của mình.
Một số tài liệu cho rằng ông đã ở Thái Lan 7 năm. Trong thời gian đó, ông đã thực hiện một cuộc hành trình đi bộ dài vô tận từ Udon Thani đến Nachok (khoảng hơn 200km). Tuy nhiên, có nhiều tài liệu khác cho rằng có khả năng ông lưu lại đây 3 năm mà thôi.
Các tài liệu cũng ghi rằng Hồ Chí Minh chọn làng Nachok vì nơi đây đã có cộng đồng người Việt Nam sinh sống (hầu hết họ đến trong thời kỳ Pháp đô hộ Việt Nam), và vì Nakhon Phanom giúp đi lại thuận tiện qua Lào đến miền Trung Việt Nam. Nơi này ngăn cách với Lào bởi con sông Mekong. Đứng từ bên này ở Nakhon Phanom, Thái Lan có thể nhìn qua nước bạn Lào bên kia.
Một số tài liệu ghi rằng Hồ Chí Minh đến ở tại Udon Thani năm 1928 để thực hiện các cuộc vận động chính trị và kêu gọi sự ủng hộ của những người Việt Nam tại đây trong cuộc chiến đấu giành độc lập của Việt Nam từ tay Pháp.
Hồ Chí Minh sống tại đây như một nông dân và ngư dân thực thụ. Ông xây nhà, trồng rau, nuôi gà, lợn, đánh cá. Ông cũng vừa dạy học cho người Việt tại đây và vừa huấn luyện dân chống Pháp.
Với tư cách là một nhà lãnh đạo kháng chiến, ông đã thành lập Đảng Cộng sản Đông Dương trong số những người Việt Nam sống ở Thái Lan vào thời điểm đó. Ông cũng đưa thêm người Việt Nam sang giúp xây dựng Wat Phothi Somphon và Wat Ban Chik vào đầu năm 1929. Sau đó, ông đến Sakon Nakhon và Nakhon Phanom trước khi trở về Việt Nam.
Nakhon Phanom đã và vẫn là một vị trí chiến lược trên các hành trình giữa Thái Lan, Lào và Việt Nam. Nơi này chạy dọc theo sông Mekong đến thị trấn Thakhek của Lào. Từ đây chỉ mất hơn 100km để đến biên giới Việt Nam và trạm kiểm soát ở Nam Phao.
Nay ngôi nhà nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh từng sống ở Ban Nachok trở thành bảo tàng tư nhân. Bà Võ Thị Hoan, 53 tuổi, hiện coi sóc ngôi nhà cùng một số chị em của mình.
Tiếng Việt của bà Võ Thị Hoan có vẻ đã rơi rụng gần hết, dù vậy vẫn được coi là khá nhất trong số các chị em của bà - những người không còn nói được một câu tiếng Việt nguyên vẹn.
Vốn liếng tiếng Việt này, bà Hoan mang ra để cố gắng trải lòng về những bức xúc của bà trong hành trình gian nan giữ lại ngôi nhà như một bào tàng tư nhân.
Bảo tàng tư nhân
Cổng dẫn vào nơi cố Chủ tịch Hồ Chí Minh từng sinh sống trông đơn sơ như những ngôi nhà ở vùng thôn quê Việt Nam, với hàng cây xanh và bụi râm bụt bao quanh.
Trên đường vào làng, du khách thể nào cũng đi ngang một nghĩa địa nhiều màu sắc của người Việt. Dấu ấn cộng đồng người Việt ở đây còn rõ nét qua các quán ăn Việt bán cà phê phin, bán cuốn, bánh gai ở trung tâm Nakhon Phanom.
Do miễn phí vé vào cửa, mấy chị em bà Võ Thị Hoan sống dựa vào việc cho khách du lịch thuê áo dài chụp ảnh, bán đồ ăn khô Việt Nam như ô mai, trà thảo mộc, hoa quả sấy khô, cà phê Trung Nguyên. Họ cũng gói bánh tét để bán thêm.
Ngôi nhà nằm trên một mảnh đất dốc nay trồng đầy cây chè, trầu, chuối, khế. Một số biển hiệu cho thấy một số cây dừa và cây caramen do chính Hồ Chí Minh trồng.
Trước đây vào đợt cao điểm, vài trăm khách tới thăm nhà mỗi ngày. Nhưng nay do dịch Covid, mỗi ngày chỉ lác đác vài khách.
Trên Lonely Planet, Tripadvisor và nhiều blog du lịch tiếng Anh nổi tiếng khác, ngôi nhà cổ của bà Hoan được đánh giá là một điểm du lịch 'khó quên', nơi 'Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại của Việt Nam' từng sinh sống. Nhiều khách du lịch dành những lời trìu mến trong 'review' về bảo tàng gia đình này.
"Là điểm tham quan đẹp nhất trong số ba điểm tham quan liên quan đến Hồ Chí Minh ở làng Ban Nachok, đây là bản sao của ngôi nhà gỗ đơn sơ, nơi Bác Hồ lưu lại vào năm 1928 và 1929 trong khi lập kế hoạch phong trào kháng chiến ở Việt Nam. Một số đồ đạc được cho là nguyên bản. Đó là nơi riêng tư nằm trong một khu vườn tươi tốt, đầy hoa và cây trái của một gia đình, và họ rất tự hào về điều đó" - Lonely Planet viết.
Nhưng nay thì có vẻ gia đình bà Hoan phải cố gắng hơn để 'cạnh tranh' với 'người hàng xóm' khổng lồ, giàu có bằng bê tông cốt thép ngay bên cạnh.
Theo lời bà Hoan, cách đây vài năm, một nhóm người gốc Việt mà bà gọi là 'người Việt mới' - tức những người sang Thái định cư trong thời gian sau này - đề xuất đưa ngôi nhà vào diện quản lý của chính phủ Thái Lan.
Gia đình bà Hoan không đồng ý giao nhà cho chính phủ. Chính vì thế, họ bị chính phủ cắt hoàn toàn mọi khoản tiền hỗ trợ để duy trì, trùng tu khu di tích.
Nhóm 'người Việt mới' này cũng 'xin tiền chính phủ' hai nước để xây một nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay bên cạnh.
Chưa dừng lại ở đó, theo lời bà Hoan, năm 2013, ông Nguyễn Phú Trọng, khi đó là Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam có chuyến thăm chính thức sang Thái Lan và cộng đồng gốc Việt ở đây, đã mạnh tay chi 35 tỷ đồng xây khu tưởng niệm này .
"Trong khi ngôi nhà thực sự Bác Hồ từng sống ở đây thì họ không chi đồng nào cho chúng tôi trùng tu, bảo vệ,'" bà Hoan nói.
Tôi tìm đọc thì thấy trên trang baotanghochiminh.vn có thông tin cho hay vào tháng 6/2013, nhân chuyến thăm Thái Lan, Tổng Bí thư - Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã "hỗ trợ Hội hữu nghị Thái - Việt tỉnh Nakhon Phanom xây dựng Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh", nhưng không nói số tiền đầu tư xây dựng là bao nhiêu.
Khu tưởng niệm đồ sộ
Nhà tượng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh - 'hàng xóm khổng lồ' của bà Võ Thị Hoan - là một khu du lịch phức hợp rộng 1,2 hecta, khách thành năm 2016, "dịp kỷ niệm 126 năm ngày sinh của Người. Nơi đây được coi như một biểu tượng của sự hợp tác giữa hai quốc gia Việt Nam - Thái Lan", theo baotanghochiminh.vn.
Trang web này cũng cho hay đây là 'nhà di tích mô phỏng', "một địa chỉ văn hóa - du lịch - lịch sử mang ý nghĩa to lớn, biểu tượng cho mối quan hệ lâu đời và tình bạn bè hữu nghị giữa hai nước Việt Nam - Thái Lan".
Cổng vào khu đồ sộ, sừng sững đôi câu đối: "Xa nước xa nhà nặng nghĩa đồng bào nơi viễn xứ" - "Thành tâm thành ý xây dựng tình hữu nghị với lân bang."
Khu phức hợp này có bãi để xe rộng mênh mông để đón các xe khách cỡ lớn chở các đoàn đại biểu, học sinh, sinh viên từ Việt Nam sang tham quan, tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Các công trình bên trong khu còn mới tinh, có cầu bê tông thênh thang dẫn đến các khu đền, tiểu cảnh, "nhà Bác Hồ" dạng mô phỏng.
Trong một gian chính bề thế nơi đặt bàn thờ, du khách có thể thấy đôi câu đối quen thuộc với dân Việt Nam "Đoàn kết đoàn kết đại đoàn kết", "Thành công thành công đại thành công". Trước câu đối là đôi hạc bằng đồng, trống đồng và chuông đồng.
Một phòng khác đặt tượng Hồ Chí Minh kích cỡ người thật cùng khẩu hiệu "Không có gì quý hơn độc lập tự do".
Trong khi bà chủ ngôi nhà Hồ Chí Minh từng sinh sống rõ ràng không hài lòng với 'hàng xóm' bề thế mà bà cho là 'giả' này, du khách dường như đã có sự lựa chọn riêng của họ.
Trên một websiste giới thiệu về Khu tưởng niệm Hồ Chí Minh, một bạn đọc tên Shuen Yu Mo bình luận:
"Nhà gốc mà Bác Hồ từng sống nằm cạnh cái đền này..."
Du khách Lars Andersson viết: "Nơi này chẳng có gì đặc biệt cả. Vì nó miễn phí, có thể đáng để vào thăm một tí. Thay vào đó, hãy đến ngôi nhà nguyên bản của Hồ Chí Minh gần đó."
Du khách có níckname Songcharoen Media Group: "Nơi đây giống như một đài tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, nó mô phỏng nhà của ông và là nơi chụp ảnh với thiên nhiên nhân tạo. Nếu bạn thích đến thăm nhà thực sự nơi ông từng sống, chỉ cần đi vài mét sang bên cạnh nơi này."
'Cuộc cạnh tranh' nơi Ban Nachok dù vậy, cũng đã khiến gia đình bà Võ Thị Hoan phiền lòng mấy năm nay. Sống ở ngôi làng bình yên này, bà Hoan có vẻ không thực sự có nhu cầu kiếm thêm tiền từ khách du lịch ghé thăm. Bằng chứng là dù khách đông hay vắng, bảo tàng tư nhân của bà vẫn miễn phí.
Điều bà đau đáu nhất, là mỗi ngày, những kỷ vật này đều cũ đi, xuống cấp, mà nếu không được quan tâm tu sửa đúng mức, sẽ mất mát, lụi tàn.
Nguồn hình ảnh, Other
Xem thêm:
Tin chính
BBC giới thiệu
Phổ biến
Nội dung không có