Quân đội Myanmar tuyên bố xóa bỏ các khu lừa đảo: thực hư ra sao?

Buổi chiều muộn thanh bình trên sông Moei, nơi phân định biên giới Thái Lan – Myanmar, bị ba tiếng nổ dữ dội phá vỡ. Những gia đình người Karen đang tắm và chơi đùa trong làn nước hoảng loạn chạy về phía bờ sông. Một cột khói đen bốc lên từ những rặng cây phía sau họ.

Cuộc xung đột bùng lên sau cuộc đảo chính quân sự ở Myanmar gần 5 năm trước đã quay trở lại khu vực biên giới.

Nhưng cuộc giao tranh lần này lại có liên quan đến các khu phức hợp lừa đảo do các băng nhóm tội phạm Trung Quốc điều hành vốn đã sinh sôi nảy nở ở bang Karen trong hai năm qua.

"Chúng tôi đang nỗ lực loại bỏ hoàn toàn từ gốc rễ các hoạt động lừa đảo trực tuyến," tướng Zaw Min Tun, người phát ngôn của chính quyền quân sự Myanmar, tuyên bố.

Tuy nhiên, có nhiều lý do để hoài nghi về những tuyên bố của quân đội.

Đây không phải là lần đầu tiên cuộc nội chiến kéo dài của Myanmar và cuộc khủng hoảng lừa đảo gắn liền với nhau.

Sau khi mất quyền kiểm soát nhiều khu vực rộng lớn của đất nước vào tay các nhóm nổi dậy, chính quyền quân sự đã phản công trong năm nay với lực lượng lính nghĩa vụ mới được tăng cường và các thiết bị mới như drone do Nga và Trung Quốc cung cấp.

Ở bang Karen, quân chính phủ đã đẩy lùi lực lượng của đối thủ chính là Liên minh Quốc gia Karen (KNU) – một trong những lực lương kiên cường nhất của cuộc đảo chính. Quân đội và nhóm này đã chiến đấu suốt tám thập kỷ.

Đột nhiên, vào cuối tháng 10, quân đội đã xông vào KK Park, một trong những khu phức hợp lừa đảo lớn nhất và khét tiếng nhất ở bang Karen, trục xuất hàng ngàn người nước ngoài đang điều hành các chương trình lừa đảo trực tuyến ở đó. Trong những người này, một số tự nguyện, một số bị lừa hoặc bị buôn bán và ép buộc làm việc.

Quân đội đã đăng video binh lính tịch thu hàng ngàn điện thoại di động, máy tính và thiết bị vệ tinh Starlink. Họ bắt đầu phá hủy các tòa nhà bằng chất nổ.

Đây là một sự thay đổi về thái độ đáng kinh ngạc. Trong nhiều năm, các nhà lãnh đạo quân sự Myanmar đã làm ngơ trước hoạt động kinh doanh lừa đảo trị giá nhiều tỷ đô la đang mở rộng nhanh chóng dọc biên giới với Thái Lan.

Các "lãnh chúa" địa phương liên minh với quân đội là những người bảo hộ và đối tác kinh doanh chính của các ông chủ lừa đảo người Trung Quốc, và đã trở nên rất giàu có. Một phần số tiền đó đã chảy vào kho bạc của các tướng lĩnh cầm quyền. Chính quyền quân sự đã tìm cách đổ lỗi cho KNU về các vụ lừa đảo, nhưng điều đó không có cơ sở; không giống như các nhóm vũ trang Karen khác, KNU giữ khoảng cách với hoạt động kinh doanh này.

Hàng tỷ đô la đã bị lừa trên toàn cầu qua những vụ lừa đảo tình cảm, dụ dỗ vào các chương trình tiền điện tử làm giàu nhanh chóng, cũng như việc người cao tuổi bị dụ đầu tư tiền hưu trí vào các quỹ giả mạo. Nhiều vụ việc như vậy bắt nguồn từ các trung tâm này.

Đông Nam Á là nơi có thể cảm thấy mặt tối nhất của ngành này. Tại đây, các chương trình lừa đảo trực tuyến bao gồm nạn buôn người, rửa tiền và lạm dụng nhân quyền trên diện rộng.

Sự quan tâm và phối hợp từ cộng đồng quốc tế, giữa các cơ quan thực thi pháp luật, nhằm cố gắng chống lại tai họa này ngày càng tăng.

Mỹ đã thành lập một lực lượng đặc nhiệm đa cơ quan nhằm chống lừa đảo. Trung Quốc, một trong những đồng minh thân cận nhất của chính quyền quân sự Myanmar, đã gây sức ép buộc nước này phải hành động nhiều hơn trong nhiều năm vì hàng ngàn công dân Trung Quốc đã trở thành nạn nhân – những người bị lừa đảo trực tuyến và bị buôn bán, giam giữ để đòi tiền chuộc trong các khu phức hợp.

Nhìn vào thông tin trên truyền thông nhà nước Myanmar, quảng cáo các hành động của quân đội tại KK Park, dường như như áp lực này cuối cùng đã có hiệu quả.

Thế nhưng, dù các vụ phá hủy tại KK Park thật hoành tráng, hạ tầng cơ sở dành cho cho hoạt động lừa đảo dường như vẫn còn đó.

Ngoài ra, các hoạt động quân sự chỉ tập trung vào khu phức hợp này – trong khi còn hàng chục khu khác.

Họ đã đột kích vào thành phố lừa đảo Shwe Kokko, nhưng chỉ vào một vài tòa nhà, và cho đến nay chỉ phá hủy một.

Hàng ngàn nhân công người nước ngoài hoạt động lừa đảo đã rời KK Park và Shwe Kokko, và băng sông Moei để sang Thái Lan. Nhiều người khác đã tản tới nhiều nơi khác nhau, mặc dù việc di chuyển khó khăn và tốn kém. Chỉ riêng việc đặt xe ô tô hiện đã tốn 5.000 nhân dân tệ (khoảng 18,6 triệu đồng).

Các ông chủ lớn trong hoạt động lừa đảo được cho là đã chuyển hoạt động kinh doanh của họ đến những khu vực xa xôi hơn, ít bị phát hiện hơn của Myanmar, xa hơn về phía nam biên giới.

Nhưng tại một thị trấn tên là Minletpan, một nhóm nhân công lừa đảo đã bị mắc kẹt vào tháng trước trong hai khu phức hợp, được gọi là Shunda và Baoili.

Các khu này được xây dựng ngay sát bờ sông chỉ trong hai năm qua, nằm trong khu vực thuộc kiểm soát của DKBA, một trong những lực lượng dân quân liên minh với chính quyền quân sự.

Vào ngày 21/11, theo một người phát ngôn của KNU, các chiến binh của họ đang tham gia vào một trận chiến với quân đội, thì bất ngờ bị DKBA ở Minletpan bắn từ phía sau.

Họ quay lại và đánh đuổi DKBA, nhưng sau đó bất ngờ chiếm quyền kiểm soát hai trung tâm lừa đảo, nơi hàng ngàn người nước ngoài đang làm việc ở đó.

KNU tuyên bố muốn làm gương bằng cách mời các nhà báo và cơ quan thực thi pháp luật quốc tế đến xem các khu phức hợp bị chiếm giữ. Họ đã công bố các bức ảnh và tài liệu để vạch trần cách hoạt động kinh doanh lừa đảo, thay vì phá hủy bằng chứng như quân đội đã làm ở KK Park.

Họ đưa hàng trăm nhân viên qua sông sang Thái Lan, nhưng khoảng 1.000 người, chủ yếu là công dân Trung Quốc, đã từ chối rời đi, có lẽ vì họ sợ bị truy tố nếu quay trở lại Trung Quốc.

Nhưng ngoài một số ít nhà báo, sự quan tâm quốc tế đối với chiến lợi phẩm của KNU không nhiều và lực lượng của chính quyền quân sự bắt đầu pháo kích khu vực này để cố gắng chiếm lại các khu phức hợp – đó là những gì chúng tôi có thể nghe thấy từ phía Thái Lan.

Nhiều nhân viên lừa đảo còn lại hiện đã chạy trốn sang những nơi khác ở Myanmar, mặc dù vài trăm người vẫn đang cắm trại dưới những tấm bạt mỏng manh trên bờ sông, cùng với hàng trăm người dân địa phương, tất cả đều hy vọng tránh được các cuộc đấu pháo.

Tất cả vở kịch này đều quy về một điều: kế hoạch tổ chức bầu cử vào cuối tháng này của chính quyền quân sự - một kế hoạch đã chịu rất nhiều chỉ trích.

Cuộc nội chiến bùng lên khi họ đảo chính đang tàn phá đất nước. Chế độ quân sự bị hầu hết người dân Myanmar ghét bỏ, và bị coi là thứ bị ruồng bỏ trên trường quốc tế.

Các tướng lĩnh đang tìm kiếm một lối thoát nhằm có được một bộ mặt chính danh và thu hút được một số đối thủ của họ.

Họ đã chọn một cuộc bầu cử, nhưng là cuộc bầu cử mà các nhóm đối lập chính không thể hoặc sẽ không tham gia, và nơi phần lớn đất nước đang quá hỗn loạn nên việc bỏ phiếu khó có thể diễn ra.

Vì vậy, quân đội đã ưu tiên việc tái chiếm càng nhiều lãnh thổ từ quân nổi dậy càng tốt trước cuộc bầu cử.

Họ cũng đang cố gắng tẩy sạch hình ảnh của mình, bằng chiến dịch trấn áp các khu phức hợp lừa đảo nổi cộm. Điều này đặc biệt quan trọng đối với Trung Quốc – đồng minh quốc tế quyền lực nhất của họ.

Khi ở biên giới, chúng tôi thấy những đám bụi bay lên trên KK Park khi có thêm nhiều tòa nhà bị phá hủy. Một số cấu trúc lớn nhất ở đó bị oằn và cong, cửa sổ vỡ tan; tường của những tòa nhà khác đang bị máy xúc kéo sập.

Nhưng ở phía xa, nhiều tòa nhà vẫn còn nguyên vẹn. Một số có những hình vuông màu trắng lộ rõ trên mái nhà mà gần như chắc chắn là đĩa vệ tinh Starlink, cho thấy một số hoạt động lừa đảo có thể vẫn đang diễn ra.

Lái xe về phía nam một tiếng rưỡi ở phía Thái Lan, bạn sẽ đến một cửa khẩu biên giới yên tĩnh gọi là Wa Le – Wawlay trong tiếng Miến Điện. Con sông ở đây rất hẹp, chỉ còn là một dòng suối nhỏ; bạn có thể đi bộ sang Myanmar qua một cổng sắt và qua một cây cầu gỗ nhỏ màu xanh lam. Lá cờ của KNU sẽ chào đòn bạn.

Nhưng trong khi lãnh thổ xung quanh Wawlay đang bị tranh chấp gay gắt, với việc KNU chiếm được một số căn cứ quân sự vào đầu năm nay, thì cửa khẩu lại do DKBA kiểm soát.

Ở phía Thái Lan, các biển báo lớn cảnh báo mọi người về nguy cơ bị lôi kéo vào làm việc cho các trung tâm lừa đảo.

Tuy nhiên, chỉ cách đó vài mét, một khu phức hợp có tường bao quanh, trên đỉnh là dây thép gai, đã được xây dựng cạnh bờ sông. Nơi này được gọi là Hengsheng 3. Chúng tôi có thể nghe thấy máy phát điện đang chạy và bảo vệ đang nói chuyện ở phía bên kia bức tường.

Tòa nhà có các cửa sổ song sắt và thiết bị Starlink trên mái. Các nhóm giám sát đã xác định khu phức hợp này và một số khu phức hợp mới khác xung quanh Wawlay. Nhiều băng nhóm đã di chuyển xa hơn về phía nam đến Payathonzu, gần cửa khẩu Đèo Ba Tháp.

Dù tương lai của các khu phức hợp lừa đảo nổi tiếng như KK Park và Shwe Kokko là gì – và còn quá sớm để đánh giá liệu các khu này có thực sự bị đóng cửa hay không – hoạt động kinh doanh lừa đảo vẫn đang phát triển mạnh ở Myanmar.