Thương xá Phúc Lộc Thọ ở Tiểu Sài Gòn

Ví dụ như chức thống đốc bang, hay thị trưởng thành phố.

Theo luật định, cử tri California cần phải dùng lá phiếu để bầu phó thống đốc, bộ trưởng tư pháp, bộ trưởng bộ giáo dục, quận trưởng, ủy viên học khu giáo dục, khu vệ sinh, giám đốc Sở thủy cục, Sở cấp điện.

Có ý kiến cho rằng dùng lá phiếu là một cách kiểm soát năng lực việc làm của các vị này. Nếu như họ làm việc dở, có tai tiếng, thì cử tri chỉ cần dùng lá phiếu để đưa họ ra đi.

Luật sư Nguyễn Quốc Lân từ văn phòng luật VietLaw ở Orange County nói rằng cho người dân quyền chọn lựa các vị này mục đích tăng tính giám sát của xã hội, ví như khi các sở này dự tính tăng giá nước hay giá điện thì hãy dè chừng, nếu cử tri không thích thì có thể ông sếp sẽ không ngồi lâu.

Thế liệu đây có phải là liều thuốc dân chủ mà người dân muốn hay không?

Ví dụ như tại tiểu bang California có rất nhiều di dân người Mehico, họ nhập cư trái phép, tuy vẫn đi làm, vẫn đóng thuế. Nhưng họ không có quyền bỏ phiếu để tác động đến cách điều hành của chính quyền.

Hoặc những di dân khác trình độ ngoại ngữ chưa cao đến mức có thể phán đoán năng lực của ứng viên, qua đó đưa ra chọn lựa chính xác.

Cho nên có ý kiến cho rằng đôi khi dân chủ tại California đi quá xa, người dân buộc phải đi bỏ phiếu cho quá nhiều chức vụ mà họ không biết hết tên tuổi.

Trong khi những di dân bất hợp pháp người Mehico rất cần dùng đến lá phiếu để chọn lựa ai đó có thể cải thiện điều kiện sống, hay làm việc của họ tại tiểu bang.

Luật sư Nguyễn Quốc Lân không đồng ý với điều này.

Theo ông thì dân chủ quá xa là điều tốt, những di dân này vẫn đi làm và đóng thuế, tuy không có quyền bầu cử, nhưng các điều kiện làm việc của họ lại do cử tri khác bầu người tác động. Cạnh đó còn là các nhóm, tổ chức, hội đoàn ủng hộ cho người di dân, họ có thể vận động để thay đổi, tác động tới tiến trình bỏ phiếu.

Ông nói thêm ở một vị trí khác là hệ thống các tòa án. Các tòa án này độc lập với chính phủ, với chính quyền địa phương. Chẳng hạn như chính quyền có thể đưa ra lệnh trục xuất di dân lậu về nước, nhưng quan tòa có thể cân nhắc để ra án lệnh quyết định này có yếu tố phân biệt màu da, do vậy tam quyền phân lập hoạt động tối đa là biểu hiện của nền dân chủ khỏe mạnh.