Nguyễn Giang Trưởng Ban Việt Ngữ BBC

	Ngày trước tòa nhà này là một phần của tu viện ở Abbotsbury

Tưởng không nhưng mà có đấy, ít ra là ở một vùng quê miền Nam nước Anh. Tôi phát hiện ra mối liên hệ kỳ dị này nhân một chuyến đưa gia đình đi nghĩ những ngày cuối hè đầu thu vừa qua.

Hồi đầu tháng Chín vừa rồi, chúng tôi đến Dorset ở phía Nam nước Anh. Một trong những điểm đáng đến thăm là làng Abbotsbury. Nơi đây, theo như tờ quảng cáo có một trại thiên nga gọi là Swanery, rất nổi tiếng ở nước Anh này.

Buôn lậu cũng thành lịch sử

Ngoài ra, làng ấy còn có một khu vực gọi là Smugglers Inn, thôi cứ tạm dịch là Hang Buôn Lậu dù từ 'inn' đúng ra là lữ xá hay quán trọ.

Đây là một khu vực dịch vụ gồm triển lãm về nghề buôn lậu rất thịnh vượng ở vùng bờ biển Dorset mấy thế kỷ trước.

Smugglers Inn ở Abbotsbury Nhạc thời buôn lậu

Thời đó, các thuyền từ châu Âu mang hàng vào Anh phải nộp thuế cho Hoàng gia và các lãnh chúa địa phương.

Có nộp thuế tức là có kẻ muốn trốn thuế và vì thế, cả vùng bờ biển Dorset này là thiên đường cho các băng đảng buôn lậu.

Sóng to gió lớn và các vách đá cheo leo, những vùng đồi rậm rạp như giúp cho dân buôn lậu làm ăn, còn các lãnh chúa thì ra sức mà truy bắt. Cả vùng Abbotsbury hồi ấy thuộc quyền quản lý của một tu viện.

Các tu sỹ được quền hưởng lợi từ hàng hóa rơi xuống nước và trôi vào bờ từ các tàu đắm bởi bão biển và hải tặc. Đây cũng là một nguồn thu lớn, nên điều dễ hiểu là gây ra các vụ cướp xác tàu, hay kiện tụng lên tận tòa án ở Luân Đôn.

Triển lãm về nghề buôn lậu có hình ảnh, tranh, lời dẫn và phim kể lại tệ nạn này, nào là tên tuổi các tướng cướp, những tay quan chức chuyên ăn hối lộ, các vụ án lớn liên quan đến buôn lậu v.v.

Tôi thực sự ngạc nhiên vì người ta dựng lại câu chuyện một cách thành thật, thậm chí có vẻ tự hào như vậy.

Bạn thử nghĩ mà xem, ở Việt Nam ta, cứ triển lãm, bảo tàng là phải để ca tụng, vinh danh ai đó, chứ có bao giờ làm triển lãm về nạn buôn lậu và tham nhũng. Và bao nhiều triển lãm, bảo tàng ở ta tô hồng cho những điều ‘Biết rồi, khổ lắm, nói mãi”.

Thế mới biết người Anh có nhiều ý tưởng độc đáo và rất tôn trọng sự thực, chẳng khen, chẳng chê, chỉ kể lại lịch sử một cách thú vị thôi.

Chơi với gia súc

	Trẻ con có dịp chơi với thỏ, chuột bạch và xem bò dê

Nhưng xin bạn đừng nghĩ thằng con ba tuổi rưỡi của tôi khoái xem triển lãm Hang Buôn Lậu. Không có đâu, trẻ con ở đâu mà chẳng thích chơi. Vâng, lại một bài học nữa về cách làm du lịch nhé.

Cạnh khu triển lãm buôn lậu có cả một Trại Gia Súc cho trẻ em đến bế thỏ, cho dê ăn, xem bò uống nước v.v. Liền đó là sân chơi, các xe ô tô tý hon, bể bóng cao-su, mê cung xếp bằng rơm.

Bọn nhóc tha hồ hò hét, chạy nhảy, leo trèo, các bậc cha mẹ thì khoan khoái quay video, chụp ảnh hay tán gẫu với những người hướng dẫn. Thằng con tôi sướng mê li khi lạc vào khu ấy. Có lẽ đây là lần đầu tiên trong đời nó được bế thỏ hay sờ tay vào con bò, con dê.

Cách thu hút người xem cả gia đình đến chơi nửa ngày ở một khu vực du lịch như thế trúng tâm lý quá nhỉ.

Cha mẹ có thêm chút kiến thức về vùng biển này, con cái thì chơi vui, có kỷ niệm và được nếm mùi cuộc sống nông thôn, gần với các loài động vật mà nay các em chỉ thấy trên truyền hình hay tranh ảnh.

Nhớ lại ở nước ta, người ta có thói quen rất người lớn, rất già cả là đưa các em nhỏ vào thăm bảo tàng, xếp hàng kính cẩn ngắm các đồ vật vô tri vô giác, các bức ảnh ông này bà nọ. Không chịu đi thì bị phạt, bị coi là không ngoan.

Giáo dục trẻ thơ

Thử hỏi cách giáo dục phản tuổi thơ như thế có tác dụng gì không? Có đấy, tác dụng mạnh nhất là gây ra sự chán ghét. Vì tuổi thơ phải được chơi và có học cũng là học khi chơi.

	Trại thiên nga tức Swanery nổi tiếng ở Dorset

Tại sao các khu du lịch của ta ở Việt Nam thường chỉ nghĩ đến dịch vụ ăn nhậu, chơi bời, nói nôm nay là để thỏa mãn tứ khoái của người lớn mà chẳng mấy khi có gì cho trẻ em.

Đã ai hỏi những đứa trẻ bốn năm tuổi có thích đặc sản thịt rắn rết, cá này cua nọ hay không? Chúng ta có phải là một dân tộc yêu trẻ không khi quán nhậu nhiều hơn sân chơi cho các cháu bé?

Rời khu du lịch gồm hang buôn lậu và trại gia súc với sân chơi trẻ em trong niềm sảng khoái, chúng tôi đến trại Thiên Nga. Nhìn những con thiên nga trắng toát bơi lội trong nắng vàng tôi thấy chúng sung sướng thật. Vì thiên nga ở đây không bị nhốt trong lồng mà sống tự nhiên ngoài một bãi sông.

Ngắm những con thiên nga mới nở lông xam xám nhưng đã to bằng cỡ con vịt tôi nghĩ với chim chóc, gia cầm hay người thì cũng thế thôi, điều quan trọng nhất là quá trình nuôi dậy, bởi những gì diễn ra sau đó thì hay dở ra sao chỉ có trời mới biết.