Đại hội diễn ra từ ngày 23 đến 25-4 tại Hà Nội

Bên cạnh các thảo luận về tình hình văn học, một công việc của đại hội sẽ là bầu ra chức vụ lãnh đạo – Tổng thư ký – và các thành viên trong Ban chấp hành.

Tổng thư ký Hội nhà văn hiện nay là nhà thơ Hữu Thỉnh, người đã giữ chức vụ này trong ba nhiệm kỳ.

Ngay trước thềm đại hội, một tác giả nổi tiếng từ thời kì thơ ca chống Mỹ ở miền Bắc những năm 1960, nhà thơ Phạm Tiến Duật, đã có bài công kích ông Hữu Thỉnh.

Trong tham luận có tiêu đề ‘Tình bạn với văn chương’, tác giả viết “Tổng thơ ký Hội Nhà văn là đại biểu Quốc hội, không thể không biết luật pháp. Thế mà chính ông lại vi phạm.”

“Có lẽ, theo ông Tổng thơ ký, hơn tám trăm nhà văn, cả già lẫn trẻ không ai làm nổi chức Tổng biên tập báo Văn nghệ ngoài ông. Lý do chắc không phải văn chương mà là chính trị. Có lẽ chỉ mình ông yêu nghề, yêu văn chương, còn các nhà văn khác không đủ tiêu chuẩn chăng?”

Bài viết đăng trên báo Công an Nhân dân ngày 15-4, cho thấy dường như đang có một đợt sóng ngầm quanh các tranh chấp về vấn đề nhân sự tại đại hội.

Ông Phạm Tiến Duật phê phán ông Hữu Thỉnh – người ông nói là bạn thân trong nhiều năm – là ‘không tin ở người khác’.

“Ghen tài và ghen quyền là ghê gớm nhất trên đời này. Về phần tôi, tôi không có gì để ghen với anh, tôi chỉ mừng cho anh thôi.”

“Nhưng những nhân sự mà nhà văn Văn Chinh nhắc đến khi nói đến báo Văn nghệ có liên quan đến vấn đề ghen tuông nói trên. Chẳng nhẽ những người như Trần Ninh Hồ, Bế Kiến Quốc, Nguyễn Quang Thiều, Nguyễn Khắc Trường và cả tôi nữa không làm nổi phó cho anh Thỉnh hay sao, mà đều ra đi hoặc mong muốn ra đi?”

Ngoài chức Tổng thư ký, nhà thơ Hữu Thỉnh trong nhiều năm còn là Tổng biên tập báo Văn nghệ, cơ quan ngôn luận của Hội nhà văn.

Ý ‘đều ra đi hoặc mong muốn ra đi’ mà nhà thơ Phạm Tiến Duật viết trong bài ám chỉ một giai đoạn mâu thuẫn nội bộ giữa ông cùng một số người khác với ông Hữu Thỉnh ở báo Văn nghệ.

Bài viết cũng ngụ ý nên có sự ‘chuyển giao’ tại đại hội tới đây:

“Một vấn đề khác do luật thời gian quy định không thể khác được là gánh nặng của lớp nhà văn hậu chiến. Tôi năm nay đã 64 tuổi, Hữu Thỉnh đã 63 tuổi... Đây không phải là chuyện bàn giao thế hệ mà là chuyện thừa kế tất yếu. Nếu chỉ nịnh bợ nhau mà không tin nhau thì không bao giờ tôn vinh lớp trẻ được.”

Bài viết của ông Phạm Tiến Duật có vẻ đã hâm nóng không khí trong văn học những ngày này, khi các đại biểu đã bắt đầu có mặt ở Hà Nội chuẩn bị dự hội nghị khai mạc cuối tuần.

Đăng trên website Talawas ngày hôm qua, một nhà văn thuộc thế hệ hậu chiến, Nguyễn Quang Lập, viết ông rất hâm mộ nhà thơ Phạm Tiến Duật nhưng sau khi đọc bài, ‘thấy buồn quá’ nên có bài phản hồi.

“Hết nửa tham luận, tiên sinh đã chứng minh một cách khá cảm động tình bạn đối với nhà văn quan trọng như thế nào. Nhưng gần nửa cuối bài về sau mới vỡ lẽ ra rằng tiên sinh dùng đề tài cảm động và cao cả kia để bóc trần một người bạn của mình, ấy là nhà thơ Hữu Thỉnh, Tổng thư kí Hội nhà văn, ở thời điểm nhạy cảm: chỉ một tuần nữa là Ðại hội Nhà văn khai mạc.”

“Thế rồi bỗng nhiên tiên sinh vẽ chân dung bạn mình trước công luận như một tên vô lại, khiến tôi vô cùng sửng sốt. Nếu tiên sinh nói rằng Hội Nhà văn còn có lắm vấn đề thì quả không sai. Nhưng tiên sinh không nói thế, tiên sinh nói: “Qua nhiệm kì vừa rồi tôi thấy tình bạn của anh (tức Hữu Thỉnh) có ‘nhiều vấn đề’”.”

Tác giả Nguyễn Quang Lập chỉ trích ông Phạm Tiến Duật là chọn những ví dụ không toàn diện:

“Một là việc Hữu Thỉnh bất chấp luật pháp, vừa đá bóng vừa thổi còi, nhiều năm liền ôm luôn chức Tổng biên tập báo Văn nghệ không chịu nhả cho ai... Việc Hữu Thỉnh liên tục tìm người thay thế là có thật, rốt cuộc anh không tìm được ai cũng là có thật, chỉ vì Hữu Thỉnh không tin hoặc không dám tin ai chứ đâu phải vì miếng ăn. Khổ, ăn gì ở tờ tuần báo một vạn rưởi tờ một số.”

“Xin nói, trong BCH có ít nhất ba vị có khả năng làm báo Văn nghệ, thế mà năm lần bảy lượt họp hành vẫn chẳng có ai chịu đứng ra gánh vác. Nếu một người đứng ra lĩnh ấn tiên phong và được BCH ủng hộ thì Hữu Thỉnh có tham quyền cố vị đến đâu cũng làm được gì tốt?”

Nếu ông Phạm Tiến Duật phê phán ông Hữu Thỉnh đã kết nạp hội viên ông Hùng Anh, một người sau đó nhận án chung thân, thì ông Nguyễn Quang Lập nói lại rằng ông Duật cũng từng rơi vào trường hợp tương tự:

“Cũng giống như tiên sinh, nếu biết được Nguyễn Thiện Luân trước sau cũng bị tống tù thì bố bảo tiên sinh cũng không dám tuyên bố: “Nếu không cho Nguyễn Thiện Luân vào Hội là có tội với đất nước.”

Về vấn đề nhân sự tại đại hội lần này, đang có hai luồng ý kiến: sẽ giữ lại đa số hay thay đổi các thành viên chủ chốt từ nhiệm kỳ trước?

Nói chuyện với một số đại biểu, đài BBC được biết có vẻ như xu hướng giữ lại Ban chấp hành cũ sẽ thắng thế ở Đại hội.

Trước đó, ở Đại hội nhà văn ở TP. HCM để chọn đại biểu dự đại hội toàn quốc, ý kiến từ một người lãnh đạo văn nghệ từ trung ương nói tại cuộc gặp rằng tinh thần bầu Ban chấp hành mới sẽ là ‘chọn người không kể tuổi, nếu đại biểu tín nhiệm ai thì đều có thể bỏ phiếu.’