Ông nói với đài BBC rằng "Tâm tư của các nhà văn là họ không ai muốn đại hội đại biểu cả mà tất cả mọi người đều mong muốn có đại hội toàn thể như năm 1989, đại hội đầu tiên của thời kỳ đổi mới."

"Nhưng mà 3 đại hội liên tục này vẫn là đại hội đại biểu thôi làm các nhà văn buồn. Họ buồn ở chỗ là họ không được gặp nhau đầy đủ. Hai nữa là những nhà văn không dự đại hội ở trung ương thì họ cũng có thiệt thòi là họ không được nói trong những diễn đàn chính thức đó những tâm tư của mình. Là nhà văn thì họ cũng cần thiết có sự giao lưu giữa những nhà văn với nhau."

"Nếu mà triệu tập đại hội toàn thể trong tổng số là 830 hội viên thì cũng chỉ khoảng 600 hội viên đi thôi, cũng nhiều người già yếu, nhiều người bận công tác, nhiều người cũng đi nhiều nên họ không đi. Mà đại hội đại biểu bây giờ cộng cả khách mời và đặc cách [những người bầu không trúng thì ban chấp hành cho đặc cách để đi làm đại biểu chính thức], như vậy cũng đã 550 người, quá nửa."

"Anh em khi bỏ phiếu bầu nhau thì người ta nói đùa: Trên đời nghìn vạn điều cay đắng, cay đắng chi bằng gạch tên nhau, tức bỏ phiếu là phải gạch tên nhau. Mà nhà văn thì cũng chả ai đại diện cho ai được. Mỗi cá thể là một sách tạo và những chính kiến, những vấn đề tư tưởng nghệ thuật của họ. Theo tôi đại hội này, việc đầu tiên là đại hội toàn thể đã không thực hiện được."

BBC:Vì sao có quyết định không tổ chức đại hội toàn thể mà chỉ làm đại hội đại biểu, thưa ông?

Cái này chắc là do chỉ đạo của trên đối với tất cả các hội văn học nghệ thuật. Hy vọng các đại hội tới có thể là đại hội toàn thể thì sẽ phấn khởi hơn.

BBC:Hiện tại có một số vấn đề nổi bật nào mà các nhà văn có thể muốn trao đổi?

Nguyễn Trọng Tạo: Năm năm vừa qua, nói chung văn học VN phong phú, đa dạng, nhưng số tác phẩm thật hay thì hầu như vắng mặt.

Chúng ta phải nghĩ tới những sự thẩm định, những sự tiếp xúc với các văn học mới như thế nào, tôi nghĩ rằng ở Việt Nam như thế là hơi trì trệ. Đặc biệt là có những cuốn sách được dư luận rất chú ý thì lại bị đối xử ghẻ lạnh hoặc cố tình im lặng trước những cuốn sách có dư luận.

BBC:Ví dụ như là cuốn nào, thưa ông?

Nguyễn Trọng Tạo: Ví dụ như là cuốn Chuyện kể năm 2000 của nhà văn Bùi Ngọc Tấn, cuốn đấy là một cuốn sách đã bị thu hồi. Mặc dù bị thu hồi nhưng ở ngoài lậu sách người ta vẫn in sách lậu và bán ra nhiều. Và nói chung thì ở những người đọc ở Việt Nam, những người có quan tâm đến văn học thì họ đều đọc quyển sách ấy.

Hội nhà văn đáng lẽ ra phải bảo vệ những giá trị của văn chương, bảo vệ hội viên của mình nhưng trong những việc như thế thì Hội Nhà văn gần như là đứng ngoài cuộc.

BBC:Vậy với những trường hợp như thế, theo ông Hội Nhà văn có thể làm gì được ?

Nguyễn Trọng Tạo: Hội Nhà văn cần mở ra những thảo luận, ví dụ quyển sách đúng sai thế nào thì phải được đưa ra công luận. Có thể là phê phán hoặc có thể là khen ngợi hoặc là có thể vừa khen ngợi vừa phê phán. Tôi nghĩ giá trị của một quyển sách cũng có thể được công khai như thế thì mới gọi là tự do sáng tác và tự do công bố. Nếu không thì các vấn đề sẽ chỉ chẳng qua là nói miệng với nhau thôi, nói cho nó sang thế thôi.

Nhiều lúc có người nói là hay là thà lập một cái kiểm duyệt như thời Pháp đi, rồi kiểm duyệt, cắt bỏ đoạn nào thì phải in rõ rằng đây là kiểm duyệt cắt. Còn ở Việt Nam bây giờ chỗ này cắt, chỗ kia cắt thì in ra người đọc không biết được.

Tôi nghĩ Hội Nhà văn có thể nói một tiếng nói để bảo vệ nhà văn, nhưng mà thực chất là bảo vệ sự tự do sáng tác và tự do công bố của nhà văn. Tất nhiên là nước nào cũng có luật pháp và phải tính đến luật pháp. Cái gì mà sai thì có luật pháp và cái gì đúng cũng được luật pháp bảo vệ.

BBC:Vậy thưa ông hiện nay người đọc trông chờ gì ở các tác giả?

Nguyễn Trọng Tạo: Tôi thấy người đọc có một truyền thống là rất tin tưởng và kỳ vọng ở nhà văn. Thế thì họ cũng hy vọng làm sao mở ra những tiếng nói mới động chạm đến những vấn đề sự thật sâu sắc hơn, bản chất hơn, vì hiện nay xã hội Việt Nam là một xã hội đang phát triển trên một nền kinh tế thị trường mà VN chưa nhiều kinh nghiệm. Chính vì thế mà vừa có cái hay của nó mà vừa có cái dở, nhà văn có dám can đảm để phản ánh xã hội hay là để hướng xã hội tới một điều gì tốt đẹp hơn, xa xăm hơn. Đó là thiên chức của nhà văn.

Hội Nhà văn thì có ít tiền của Trung ương của Đảng đầu tư cho, thế rồi cũng chia nhau mỗi người được ít tiền để đầu tư vào viết lách hoặc đầu tư in sách, nhưng tất cả những cái đấy chẳng qua là một sự giúp đỡ hạn hữu thôi.

Ấy thế nhưng mà nhà văn ta vì hay cảm động mà kể ra cảm động thì cũng đúng thôi. Nhưng vấn đề lớn nhất là muốn thế nào anh cũng phải nói tiếng nói thật tiếng nói từ đáy lòng anh, tiếng nói can đảm nhất để phê phán xã hội cũng như ca ngợi những gì đẹp đẽ trong cuộc đời này. Tôi nghĩ đấy cũng là mong muốn của độc giả.