Nguyễn Tiến Trung Sinh viên du học tại Pháp

	Nguyễn Tiến Trung đã sang Canada và gặp Thủ tướng Stephen Harper để vận động cho nhân quyền ở Việt Nam trước khi ông Harper đi Hà Nội dự APEC

Những lời trên nằm trong lời mở đầu bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân Quyền của Liên Hiệp Quốc, được thông qua ngày 10/12/1948.

Gần 60 năm trôi qua, bản Tuyên ngôn vẫn không ngừng vang vọng, nhắc nhở mọi người và lãnh đạo các quốc gia "phấn đấu thúc đẩy mọi người tôn trọng và thực hiện các quyền cũng như những tự do cơ bản của con người".

Ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, bản Tuyên ngôn độc lập có ghi rõ "quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc" của nhân dân, bắt đầu một giai đoạn mới trong cuộc trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp.

Trong khuôn khổ bài viết này, tôi muốn so sánh tình trạng nhân quyền tại Việt Nam thời kỳ Pháp thuộc và thời điểm bây giờ tại Việt Nam.

Quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí

Thời kỳ đầu của chế độ thuộc địa, trí thức Việt Nam muốn tìm hiểu và đọc những tác phẩm trình bày những tư tưởng dân chủ, tiến bộ của Montesquieu và Rousseau, bị chính quyền thực dân xem là "phiến loạn". Trong suốt thời Pháp thuộc, người Việt Nam không được tự do xuất bản báo tiếng Việt. Muốn xuất bản thì phải xin phép và chỉ được đăng tải những điều mà chính quyền thực dân cho phép.

Ngày nay, khi người dân Việt Nam tìm hiểu và nói về dân chủ, nhân quyền lại bị chính quyền Việt Nam cho là "phản động". Điều 69 Hiến pháp đã ghi rõ "Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí...", nhưng trên thực tế chưa hề có một tờ báo, đài phát thanh hoặc truyền hình tư nhân nào ở Việt Nam.

Ngay cả báo chí trong nước hiện nay, nếu đưa tin về tham nhũng "thật" quá cũng bị đình bản như trường hợp các báo đưa tin về Thống đốc ngân hàng Lê Đức Thúy vừa rồi.

Vậy là "quyền được nói" của nhân dân Việt Nam chưa hề có sự tiến bộ đáng kể nào so với thời Pháp thuộc.

Quyền tự do học tập

Tháng 3/1907, cụ Phan Châu Trinh cùng một số trí thức đã sáng lập ra trường Đông Kinh Nghĩa Thục. Đây là trường đầu tiên người Việt Nam tự quyết định chương trình học. Học sinh không phải học như vẹt "tổ tiên chúng ta là người Gô-loa" nữa. Đến tháng 11/1907, chính quyền thực dân ra lệnh đóng cửa trường vì cho rằng đây là " hành động chính trị chống lại chế độ thuộc địa".

Ngày nay, trường đại học nào của Việt Nam cũng bị bắt buộc phải dạy những môn như Kinh tế chính trị, Chủ nghĩa xã hội khoa học… theo chương trình định sẵn của Bộ Giáo dục – Đào tạo.

Đối với cấp phổ thông thì chỉ có một chương trình duy nhất cho tất cả các trường. Sinh viên, học sinh Việt Nam chỉ được phép học và nói lại như trong giáo trình, không có quyền phản biện. Đối với những môn học xã hội khác như lịch sử, văn học cũng vậy.

Khách quan mà nói, quyền tự do học tập đã có những tiến bộ so với thời Pháp thuộc nhưng chúng ta vẫn còn một khoảng cách rất xa so với các quốc gia dân chủ, tiến bộ. Cũng vì lý do đó mà ngay cả con cháu các vị lãnh đạo đều tìm đường ra nước ngoài học, và đa số các bạn học sinh – sinh viên đều mong muốn đi du học.

Quyền tự do cư trú, tự do đi lại

Vào thờ kỳ Pháp thuộc, khi đi lại từ "kỳ" này sang "kỳ" khác, dân ta phải xin phép và trình thẻ căn cước. Còn bây giờ, đi đâu ở đâu cũng phải khai báo tạm trú, tạm vắng, rồi phải có sổ hộ khẩu. Điều này vi phạm nghiêm trọng điều 68 Hiến pháp: "Công dân có quyền tự do đi lại và cư trú ở trong nước…". Có thể nói quyền tự do cư trú và tự do đi lại là một bước lùi, vì ngay cả thời phong kiến, người dân có quyền tự do đi lại mà không phải khai báo gì.

Quyền tự do chính trị

Những người công nhân thời Pháp thuộc không được phép thành lập nghiệp đoàn để bảo về quyền lợi chính đáng của họ.

Hội đồng dân cử thời kỳ Pháp thuộc chỉ là cơ quan tư vấn, hoàn toàn không được thảo luận về các vấn đề chính trị và không được phép quyết định. Nhân dân Việt Nam cũng không được hưởng quyền phổ thông đầu phiếu tự do và công bằng.

Việc thành lập chính đảng thời kỳ Pháp thuộc bị cấm tuyệt đối. Ngay cả đảng Cộng sản Việt Nam cũng phải lén lút thành lập tại Hồng Kông vào ngày 3/2/1930. Trong suốt thời gian kháng chiến chống Pháp, đảng viên các đảng như đảng Cộng sản Việt Nam (do chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo), Việt Nam Quốc Dân Đảng (lãnh đạo là cụ Nguyễn Thái Học), Đại Việt Quốc Dân Đảng (lãnh đạo là cụ Trương Tử Anh),… đã hi sinh để bảo vệ quyền độc lập của dân tộc và quyền tự do của nhân dân Việt Nam.

Thế nhưng ngày nay, khi đã giành lại được độc lập dân tộc, đảng Cộng sản lại thi hành chính sách giống như thực dân Pháp ngày xưa.

Công nhân hiện nay không hề được quyền tham gia hoặc thành lập nghiệp đoàn độc lập. Công đoàn hiện nay là một tổ chức của đảng Cộng sản. Những người lãnh đạo công đoàn không hề do công nhân lựa chọn. Các cuộc đình công vừa qua của công nhân bị chính quyền cho là bất hợp pháp, không hề khác thời thực dân.

Đại biểu Quốc hội hiện nay hoàn toàn do đảng Cộng sản lựa chọn thông qua Mặt trận Tổ Quốc, một bộ phận của đảng Cộng sản. Nhân dân Việt Nam chỉ được quyền đi bỏ phiếu chứ không hề được quyền ứng cử. Trên lý thuyết thì Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất, nhưng thực tế thì đến giờ này, Quốc hội chỉ là một công cụ của đảng Cộng sản mà thôi.

Các chính đảng mới ra đời tại Việt Nam hiện nay như đảng Dân Chủ XXI do giáo sư Hoàng Minh Chính làm tổng thư ký, giáo sư Trần Khuê làm phó tổng thư ký, đảng Thăng Tiến với luật sư Lê Thị Công Nhân là phát ngôn viên bị chính quyền Việt Nam bao vây, đàn áp, khủng bố tinh thần đảng viên. Không biết khi hành động như vậy, đảng Cộng sản Việt Nam có nhớ lại những ngày đảng viên cộng sản bị chính quyền thực dân đàn áp ?

Dân chủ, nhân quyền, pháp trị tất thắng

Ngày xưa, thực dân Pháp vi phạm nhân quyền với dân Việt Nam, "tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào" (trích Tuyên ngôn độc lập). Ngày nay, những người lãnh đạo đảng cộng sản là người Việt Nam, lại vi phạm quyền làm người, quyền làm công dân của nhân dân Việt Nam.

Là một thành viên của Liên Hiệp Quốc từ năm 1977, Việt Nam có nghĩa vụ thực thi và luật hóa những điều khoản của bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân Quyền, cũng như Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị mà chính quyền Việt Nam đã ký kết ngày 24/9/1982.

Vậy mà khi các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc nhắc nhở Việt Nam về vấn đề vi phạm nhân quyền, những người lãnh đạo đảng Cộng sản lại cho rằng quốc tế đang can thiệp nội bộ, trong khi không hề có hành động thiết thực tuân thủ Công ước quốc tế để cải thiện tình trạng nhân quyền của nhân dân Việt Nam.

Ngày xưa, thực dân Pháp là giặc ngoại xâm. Ngày nay, những đảng viên cộng sản độc quyền, lạm quyền, tham nhũng là giặc nội xâm.

Từ xưa đến nay, nhân dân Việt Nam hễ "có giặc đến nhà là đàn bà phải đánh". Với truyền thống bất khuất như vậy, liệu "giặc nội xâm" có thể tồn tại bao lâu nữa?

Chính nghĩa của thời đại bây giờ là dân chủ, nhân quyền, pháp trị, mà chính nghĩa thì trước sau gì cũng sẽ giành thắng lợi cuối cùng.

Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả. Quý vị có ý kiến gì về đề tài này xin gửi điện thư về Diễn đàn BBC ở địa chỉ [email protected]

-------------------------------------------------

Không nêu tên
Khi viết bài này tác giả chắc cũng đọc và biết ở Việt Nam từng tồn tại mấy đảng Việt Quốc và Việt Cách, đã từng được mời tham gia chính quyền do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu rồi đấy, vậy sao không nêu?

Có phải vì những cái đảng này chỉ vì lợi ích ích kỷ của các thủ lĩnh đã từ bỏ kháng chiến, từ bỏ sự nghiệp bảo vệ độc lập của dân tộc, đã theo chân ngoại bang, theo chân thực dân Pháp vì lợi ích của họ nên cố tình lờ đi? Sao không nhắc chính quyền Sài Gòn từng có đảng Cần lao nhân vị thời Ngô Đình Diệm, các đảng Đại Việt, đa đảng của thời Nguyễn Văn Thiệu v.v. nhưng chế độ độc tài gia đình trị, chế độ bù nhìn tay sai của Mỹ như thế nào hay "Mỹ cút, nguỵ nhào" đất nước này mới có ho! à bình, thống nhất, mới ngẩng cao đầu với thế giới.

Hãy hiểu rằng "không bao giờ hàng chục triệu người lại nghe theo lời khuyên của Đảng, nếu những lời khuyên đó không phù hợp với những gì chính cuộc sống đã dạy cho họ".

Mai Ninh
Xin cải chính một điều mà tác giả Tiến Trung nói không đúng (hoặc chưa thật đúng). Ông bà tôi nói thời Pháp thuộc có rất nhiều báo tiếng Việt, xin phép ra báo không khó khăn như bây giờ. Cố nhiên thực dân Pháp có chế độ kiểm duyệt nhưng luật kiểm duyệt rất minh bạch. Một bài báo bị cơ quan kiểm duyệt "cắt bỏ" đoạn nào thì vẫn được in ra nhưng tới cái đoạn bị "cắt" đó thì toà soạn để trống (trắng) và ghi chú hàng chữ "đoạn này bị kiểm duyệt cắt bỏ". Dân tò mò tìm hiểu và tha hồ chửi bọn kiểm duyệt.

Các nhà báo tiến bộ hiện nay cũng chỉ mong được đảng "kiểm duyệt" như vậy mà thôi.

Quỳnh Giao
Theo tôi, ngoài vấn đề đẩy lùi tham nhũng thì Việt Nam của chúng ta đã có nhiều bước tiến đáng kể. Chúng ta không nên quá đòi hỏi khi chúng ta chưa thật sự góp phần cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.

Việc đa đảng hay dân chủ như bạn Trung đề cập thực sự có phù hợp với tình hình đất nước hiện nay hay không? Chúng ta không thể so sánh Việt Nam như Mỹ, Úc ...mà chúng ta nên nhìn lại mình, xuất phát điểm của mình để có những bứớc đi cho phù hợp với tình hình của đất nước, không phải lúc nào đa đảng cũng tốt, lúc đó sẽ xảy ra nhiều vấn đề như : đảo chính, hay các đảng thay phiên chỉ trích nhau, kể tội nhau mà không chú trọng đến việc nâng cao đời sống của người dân...và lúc đó chưa chắc người dân sẽ có cuộc sống tốt đẹp hơn!

Một bạn trẻ
Tôi nhỏ tuổi, lại chỉ ở trong nước. Bằng suy nghĩ của mình thì tôi thấy suy nghĩ, so sánh của a Trung không sai hoàn toàn. Nhưng, dưới dang nghĩa cá nhân tôi không, hay ít nhất là chưa ủng hộ một mô hình khác cho đất nước tôi, vì nếu có thì có thể loạn to. Tình hình Irắc là một ví dụ. Cũng có thể đây là do tôi có thói quen nhìn nhận sự việc hiện tượng đa chiều.

Tran, Sài Gòn
Tôi cho rằng Nguyễn Tiến Trung và những người như anh ta đang cản trở quá trình phát triển của Việt Nam. Ít ra trong giai đoạn này, đa số người dân hài lòng với chế độ CSVN hiện tại vì nó mang lại cho họ các cơ hội phát triển kinh tế và không cảm thất quá bức xúc về cái gọi là "khát vọng nhân quyền" như Trung nói.

Nếu cứ lấy một vài hiện tượng để quy về bản chất thì thử hỏi nước Mỹ sẽ thế nào với việc tra tấn, lột quần áo tù nhân ở Guatanamo? Nước Đức ra sao với cảnh dùng đầu lâu người chết đá bóng đá bóng? Hãy để những người Việt Nam hiểu biết tự quyết định số phận. Chúng tôi không cần bất cứ ai lê la hết nơi này nơi khác giúp chúng tôi "vận động cho nhân quyền".

Phat, Sài Gòn
Trả lời Phan Quốc Phụng: không sao cả, miễn là họ tôn trọng quyền bầu cử mà đa đảng thì tôi xem đó là bước đầu vậy. Dĩ nhiên không thể nào đòi hỏi họ sẽ "công bằng" ở những bước đầu tiên trong bầu cử (và tôi rất nghi ngại những hành động răn đe nhằm gom về lá phiếu của người CSVN), nhưng tôi hy vọng dần dà thì người dân sẽ học được thói tự quyết để tìm ra một đối tượng hay đảng phái thật sự "vì dân và do dân" mà làm việc. Đảng phải đối lập ở trong thời gian đầu thì nhất định là sẽ yếu kém, nhưng nếu xã hội được tự do, dân chủ và đảng đối lập biết vì dân thì tôi tin họ sẽ là kẻ chiến thắng trong tương lai. Nhớ kỹ, tôi dùng rất nhiều lần chữ NẾU, và đất nước sẽ tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc trên con đường TBCN NẾU CSVN "vì dân và do dân" mà thôi.

Nhan, Sài Gòn
Bài viết cuả Trung rất hay. Các nhà dân chủ VN nên tập hợp lại để tạo nên phong trào với khí thế mới. Giờ này là giờ cuả dân chủ cho nhân dân VN đây. Nhưng các nhà dân chủ nên để cho nhân dân thức tỉnh chứ đừng nên làm gì bạo loạn nhé. Con đường tự do dân chủ là con đường tất yếu cuả dân tộc ta để tiến kịp với thế giới văn minh.

Tra Quang, Sài Gòn
Tôi biết Việt Nam được thế giới xếp vào một trong những nước không có nhân quyền cách đây khoảng 16 hay 17 năm về trước. Lúc đó tôi khoảng 15 tuổi, cả nhà chỉ có một cái radio để nghe, mà ba tôi cứ tới 6h30 chiều mỗi ngày là bắt tôi phải do đài để ông nghe.

Do đó hai từ "nhân quyền" cũng được bắt đầu lưu vào trong đầu tôi và đồng thời cái đài BBC tôi cũng biết từ năm đó. Nhưng lúc đó trong tôi hai từ nhân quyền còn mơ hồ lắm và được ba tôi giải thích thế này thế nọ, và cho đến khi tôi tốt nghiệp ĐH và đi làm thì còn lộ thấy hơn chế độ XHCN này nhân quyền quá kém. Anh trai tôi cũng vì phát ngôn một câu nói mà đã phải ngủ ở lại cơ quan điều tra một đêm. Do đó để VN tự do ngôn luận thì chờ cho tầng lớp tham gia các cuộc chiến tranh trước đây chết hết đi may thay VN sẽ có nhân quyền.

An Nam
Thật là buồn cười khi nghe ý kiến của bạn "một ý kiến". Nếu đem hiện tại so sánh với thời kỳ Pháp thuộc có hơi khập khiễng vì tình trạng bây giờ còn khó khăn hơn gấp bội so với trước. Trước đây chúng ta còn cái cớ vì tầng lớp áp bức mũi lõ mắt xanh nên phải đánh đổ, nay thì da vàng mũi tẹt cả, quá hiểu nhau nên biết cách xử lý nhau triệt để. Dân thì bị lừa một lần rồi nên sợ như "chim sợ tên". Không biết thay cái áo khác có tốt hơn không nên thà mặc cái áo cái áo rách còn hơn phải cởi trần. Chúc bạn TRUNG mạnh khỏe.

Phan Quốc Phụng, San Jose, Hoa Kỳ
Giả sử có thêm một hoặc hai đảng đối lập chúng ta bắt đầu tiến trình bầu cử tự do thì ĐCSVN vẫn chiếm đa số và sẽ nắm quyền thêm một nhiệm kỳ nữa thì bạn nghĩ sao?

Sau APEC các lãnh đạo thế giới đã bị CS mua chuộc hết rồi. Vấn đề là tội nghiệp cho các nhà dân chủ trong nước. Để họ chú tâm đấu tranh do dân chủ, không phải lo lắng nhiều về cơm áo bạc tiền thì mới mau thành công. Tôi rất ngưỡng mộ tinh thần đấu tranh của Nguyễn Tiến Trung và luôn ủng hộ bạn. Cảm ơn BBC và bạn Trung rất nhiều.

Một ý kiến, TP HCM
Đã bình yên rồi. VN đang tiến lên, các vị đừng hoang tưởng nữa nhé. Tôi buồn cười nghe nói đảng dân chủ hay tân tiến gì đó!