Trần Tiến Dũng Viết cho BBC từ Sài Gòn

	Nhà chức trách đang tìm hiểu nguyên nhân sụp cầu

Thảm họa được báo trước! Đó là nội dung một bài viết trên báo Tuổi Trẻ, bài viết đưa ra bức thư cảnh báo trước đó 3 tháng của một kỹ sư người Nhật, làm việc tại công trình, ông tên là Hiroshi Kudo.

Phần cuối của nội dung bức thư này đi đến một quyết đoán là hệ số an toàn của thiết kế đà giáo cho trụ tạm, nhịp đã sụp đổ chỉ đạt 15% của hệ số an toàn. Điều kiện làm việc này rất nguy hiểm. Nhà thầu phải thiết kế lại.

Sau thảm họa, liệu tinh thần trách nhiệm của vị kỹ sư Nhật có cứu vãn được hình ảnh chất lượng Nhật không! Người ta nhớ lại những công trình xây dựng lớn do người Nhật làm trước đây như nhà máy thủy điện Đa Nhim, bệnh viện Chợ Rẫy … những công trình trải qua hàng thập kỷ, đã cho thấy độ bền vững và an toàn của chất lượng xây dựng Nhật. Vì thế nhiều người Việt Nam tôn vinh hàng Nhật lúc này đã buộc phải đặt ra câu hỏi. Vì sao các nhà thầu ở một quốc gia có trình độ kỹ thuật xây dựng các công trình lớn, có tiêu chuẩn an toàn lao động vào hàng đầu thế giới lại để xảy ra tai nạn này!

Phải chăng lý do đơn giản là không may hay còn một lý do khác. Ai cũng biết trong thị trường xây dựng ở Việt Nam chuyện không minh bạch trong tất cả các khâu là một vấn nạn. Vì thế các ông chủ tổng thầu Nhật cũng không thể thoát khỏi những cặp mắt dò xét, hoài nghi là chạy theo lợi nhuận bất chấp an toàn.

Một người dân nói. “Không phải chỉ chuyện khoán cho thầu con, thầu cháu Việt Nam. Nếu họ làm đúng trách nhiệm giám sát của thầu bố thì đố ai gian dối, cẩu thả được. Úc trước đây làm cầu Mỹ Thuận có tai nạn chết người nào đâu.”

Dư luận trong tâm trạng hoang mang đến bề bộn vì chuyện cầu chưa thông xe mà đã sập . Khó dự đoán, liệu cái tâm lý coi những gì là made in Japan luôn là số một có thay đổi không. Không quơ đũa cả nắm, nhưng nếu vậy thì người Việt Nam biết tựa vào đâu để tin về chất lượng an toàn của những công trình lớn về hạ tầng giao thông, được viện trợ hay được cho vay để thực hiện ở Việt Nam. Một điều khác là từ nay cách nhìn tôn sùng chất lượng các công trình xây dựng do nước ngoài thầu sẽ giảm đi điểm.

Cái trước tiên và hơn hết người Việt Nam cần sự chuyển giao từ các nước phát triển chính là những tập quán làm ăn có giá trị văn minh.

Trước đây, nhiều công ty may mặc hàng xuất khẩu đã tự hào khi kể rằng. Làm ăn với Nhật rất khó, phải chứng minh là không sử dụng lao động trẻ em, phải có chế độ bảo hiểm cho công nhân, ngay cả chuyện vệ sinh sản phẩm cũng rất nghiêm ngặt. Còn nay, qua vụ cầu Cần thơ, dư luận đã được biết làm ăn với Nhật dễ đến mức cẩu thả như thế nào.

Hội nhập kinh tế thế giới không phải Việt Nam chỉ cần nguồn vốn, kỹ thuật… Cái trước tiên và hơn hết người Việt Nam cần sự chuyển giao từ các nước phát triển chính là những tập quán làm ăn có giá trị văn minh.

Căn bệnh không minh bạch trong làm ăn đã lây nhiểm đến các công ty nước ngoài. Nhận xét trên có thể là phiến diện nhưng không thừa. Bài học về chuyện sập cầu Cần Thơ là hồi chuông cảnh báo.

Cũng trong những ngày này, dư luận Việt Nam có một hình ảnh khác. Đó là chuyện nhà báo dấn thân Kenji Nagai người Nhật đã tử nạn, khi theo sát sự kiện biểu tình chống chế độ độc tài quân sự Miến Điện. Hình ảnh ông bị đạn ngã xuống vẫn cố bảo vệ chiếc máy ảnh mà sau đó bị đập nát, chỉ riêng việc được nhìn nhà báo người Nhật Kenji Nagai ở góc ảnh này, bài học về tính trách nhiệm nghề nghiệp của ông đã gây xúc động dư luận đến mức kính trọng.

Khi báo chí trong nước đưa tin nhà thầu Nhật Bản ( TKN) chịu trách nhiệm toàn bộ! Liệu cách thức và hành vi chịu trách nhiệm của người Nhật về tai nạn lớn nhất trong lịch sử ngành xây dựng Việt Nam, đó có phải là một bài học văn minh khác không.