Hai người đứng đầu Bộ Quốc phòng Mỹ và Việt Nam từng gặp ở Mỹ năm 2003

Bộ Ngoại giao Việt Nam nói chuyến thăm của ông Donald Rumsfeld giúp tăng cường quan hệ song phương hai nước, trước hết trong lĩnh vực quốc phòng.

Chuyến thăm của người đứng đầu Lầu Năm góc nhằm đáp lễ lời mời của Bộ trưởng Quốc phòng Phạm Văn Trà khi ông thăm Washington tháng 12-003.

Khi ấy, tướng Phạm Văn Trà là Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam đầu tiên có chuyến thăm Mỹ kể từ năm 1975.

Trả lời phỏng vấn của đài BBC, giáo sư Carl Thayer, từ Học viện Quốc phòng Úc, cho rằng chuyến thăm là một động thái ngoại giao được chuẩn bị kỹ của Mỹ để đưa Việt Nam tiến sâu hơn trong quan hệ với Mỹ.

Ông Carl Thayer, một chuyên gia lâu năm về Việt Nam, nhận định Việt Nam luôn muốn có sự cân bằng trong quan hệ ngoại giao với các nước.

Carl Thayer: Tôi nghĩ chắc chắn ông Rumsfeld sẽ muốn thuyết phục rằng cần đối diện sự gia tăng quân sự của Trung Quốc, tuy nhiên, đây lại là chuyến thăm đáp lễ sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Phạm Văn Trà đã đi thăm Mỹ. Ông Rumsfeld đến khu vực để dự hội nghị cấp vùng tại Singapore, và đi thăm nhiều nước trong đó có Việt Nam.

Việt Nam ngày càng chứng tỏ họ muốn hợp tác quốc tế, chúng ta biết tổng thống Mỹ sẽ đến Hà Nội năm nay, họ lại vừa ký thỏa thuận về WTO. Nên đây là một động thái ngoại giao được chuẩn bị kỹ của Mỹ để đưa Việt Nam tiến sâu hơn trong quan hệ với Mỹ.

BBC:Trong bối cảnh hiện nay, nói đến hợp tác quân sự với Mỹ cũng là nói đến một vấn đề còn nhạy cảm?

Đúng vậy. Người Việt tiến chậm rãi, và tìm kiếm sự cân bằng. Gần đây họ loan báo tiến hành tuần tra trên biển chung với hải quân Trung Quốc ở vịnh Bắc bộ và biển Đông.

Tôi quan sát thấy luôn luôn tiến một bước về phía bên kia thì cũng là dấu hiệu sẽ có thêm hợp tác với phía còn lại.

Tiến một bước về phía bên kia thì cũng là dấu hiệu sẽ có thêm hợp tác với phía còn lại.   Gs. Carl Thayer

Việt Nam rất dè dặt khi tiến về phía trước cùng Mỹ. Ví dụ, Chương trình Đào tạo và Rèn luyện Quân sự Quốc tế (IMET) đã có chuyên viên Việt Nam sang Mỹ, nhưng Việt Nam không muốn người Mỹ có mặt trên nước họ.

Nhìn trong khung cảnh rộng hơn, Việt Nam đang muốn là thành viên không thường trực trong Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. Điều này cho thấy họ sẵn lòng gửi quân đội tham dự hoạt động gìn giữ hòa bình quốc tế, tuy số lượng có hạn chế. Mà ông Rumsfeld lại là thành viên cao cấp của chính phủ Mỹ, nên ông ấy có thể sẽ muốn tìm hiểu mục đích của Việt Nam và khả năng hỗ trợ cho nước này.

BBC:Việt Nam dè dặt đã đành, nhưng ngay trong nội bộ chính phủ Mỹ, phải chăng cũng có ý kiến đòi hỏi sự thận trọng?

Hoa Kỳ không phải là một cỗ máy thống nhất, mà là có nhiều quan điểm. Bộ Quốc phòng sẽ muốn có hợp tác từ Việt Nam, có thể tăng các chuyến tàu cập cảng, cũng có thể thăm vịnh Cam Ranh.

Theo tôi hiểu, phần lớn các hạn chế về bán vũ khí cho Việt Nam đã được gỡ bỏ. Nhưng vấn đề chủ yếu là khả năng tài chính và tính tương thích, bởi phương tiện quân sự của Việt Nam có nguồn gốc từ hệ thống Sôviết cũ, không hẳn đã tương thích với thiết bị của Mỹ.