Yeltsin là tổng thống dân chủ đầu tiên của nước Nga sau thời cộng sản

Ông Yeltsin, người có tiền sử về bệnh tim, đã qua đời tại bệnh viện vào lúc 1545 chiều giờ địa phương (1745 giờ Hà Nội).

Ông đã lên nắm quyền sau khi được cựu lãnh đạo Liên Xô Michail Gorbachev đề cử. Sau cũng chính ông qua mặt ông Gorbachev.

Ông đã vượt qua âm mưu tổ chức chính biến do phe bảo thủ đường lối bảo thủ tại Quốc hội tổ chức sau đó.

Ông Yeltsin trở thành tổng thống đầu tiên được bầu một cách dân chủ sau khi ông Gorbachev từ chức lãnh đạo Liên bang Xô viết vào tháng Chín năm 1991.

Ông đã được quốc tế khen ngợi có hành động bảo vệ dân chủ khi tháng Tám năm 1991 ông leo lên một chiếc xe tăng tại Matxcơva, kêu gọi mọi người hưởng ứng chống lại ý đồ xóa bỏ thời cải tổ và đổi mới của Gorbachev.

Tôi đã ra quyết định, vì thế tôi phải chịu trách nhiệm.   Boris Yeltsin

Sau khi được tái cử chức tổng thống năm 1996 ông Yeltsin đã trải qua một cuộc giải phẫu tim lớn.

Các vấn đề về sức khỏe của ông Yeltsin bị cho là liên quan tới việc ông uống rượu quá nhiều. Tai tiếng nhất là lần ông giật lấy gậy chỉ huy của nhạc trưởng tại một buổi diễn ở Berlin và lè nhè hát theo dàn nhạc.

Ông Yeltsin trực tiếp chỉ đạo quá trình tư hữu hóa khối doanh nghiệp quốc doanh hồi đầu thập niên 1990s và cũng là người phát động một chiến dịch quân sự lớn can thiệp vào Chechnya năm 1994.

Vào ngày cuối cùng của thế kỷ thứ 20 ông Yeltsin loan báo nghỉ hưu, trao quyền điều hành nước Nga cho Vladimir Putin, lúc đó là người đứng đầu cơ quan tình báo Nga.

Cuộc chiến Chechnya

Tám năm cầm quyền của ông Yeltsin đã mang lại nhiều thay đổi mạnh mẽ cho nước Nga.

Ông đã cấm đảng Cộng sản hoạt động, đưa ra bản Hiến pháp mới tập trung quyền lực vào tay tổng thống và thực hiện công cuộc tư nhân hóa nhiều vấn đề hồi đầu những năm 1990.

SỰ NGHIỆP CỦA BORIS YELTSIN 7/1990: ra khỏi đảng Cộng sản 6/1991: trở thành tổng thống Nga 8/1991: cấm đảng Cộng sản hoạt động 1992: bắt đầu quá trình tư hữu hóa 11/1993: nước Nga ngấp nghé nội chiến, Yeltsin ra lệnh bắn vào nhà Quốc hội 12/1994: điều xe tăng tới Chechnya 6/1996: tái cử tổng thống Nga 1998: khủng hoảng tài chính, đồng rúp giảm 75% giá trị 12/1999: từ chức, nhường vị trí cho Vladimir Putin

Phân tích gia tình hình Nga của BBC Steven Eke nói dưới thời ông Yeltsin, người Nga có quyền tự do chính trị và dân sự lớn hơn trước kia.

Báo chí, nhất là truyền hình, bắt đầu có thể chỉ trích chính quyền, thậm chí công kích cả tổng thống; điều mà nay họ đã không thể làm được nữa.

Thế nhưng lịch sử có thể sẽ lên án chính sách của ông Yeltsin đối với Chechnya.

Năm 1994, ông ra lệnh thực hiện chiến dịch can thiệp quân sự quy mô lớn vào nước cộng hòa ly khai này, nhằm đập nát phe chống đối trong thời gian ngắn nhất.

Thế nhưng, cuộc chiến đẫm máu xảy ra đã làm hàng chục ngàn người chết, và cả khuu vực Bắc Kavkaz lâm vào tình trạng bất ổn.

Phát biểu trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình Nga năm 2000, ông Yeltsin nói ông cho rằng các mất mát về người trong cuộc chiến Chechnya là trách nhiệm to lớn nhất mà ông phải gánh chịu.

Nhưng ông khẳng định không có lựa chọn nào khác và Nga phải hành động chống lại quân ly khai Chechnya.

"Tôi không thể đổ lỗi cho Chechnya, về những đau khổ mất mát của những người mẹ, người cha tại đó."

"Tôi đã ra quyết định, vì thế tôi phải chịu trách nhiệm."