Hai ông Boris Yeltsin và Michail Gorbachov

Tổng thống Nga, Vladimir Putin, là người đầu tiên đưa ra lời chia buồn. Ông nói dưới thời Yeltsin, nước Nga đã bước vào "một kỷ nguyên mới".

Thủ tướng Tony Blair của Anh thì ca ngợi ông Yeltsin là "một chính khách nổi bật' vì đã đưa dân chủ đến với nước Nga.

Thời kỳ lên cầm quyền của ông gắn liền với một giai đoạn đầu sóng gió của lịch sử Nga và Đông Âu.

Tháng 11 năm 1989 bức tường Berlin bị đập, báo hiệu sự tan rã của khối cộng sản Đông Âu do Liên Xô kiểm soát đã không thể nào ngăn được.

Lúc đó, các nước ngoài Liên Xô đã và đang lần lượt đi theo con đường của mình mà thực chất là trở lại với chế độ dân chủ đại nghị, đa đảng.

Vào năm 1990 hệ thống chính trị-kinh tế cũ kỹ của Liên Xô bị đánh giá là 'đang chết nhưng chưa chết hẳn'.

Nhưng ngay trong Liên Xô, các nước Baltic và sau là Trung Á sôi sục muốn trở về con đường dân tộc của họ.

Lãnh tụ Gorbachov tìm cách giữ Liên Xô bằng cách nới lỏng dần sự ràng buộc của các nước cộng hòa với Matxcơva.

Giữa tháng Giêng, quân Liên Xô nổ súng vào cuộc biểu tình của dân chúng ở thủ đô Azerbaijan là Baku, giết chết ít nhất 100 người.

Cuộc cải tổ của ông Gorbachov thúc đẩy những thay đổi như phản ứng dây chuyền. Tháng Hai 1991, trước những cuộc biểu tình đông đảo, ông phải đồng ý cho phép nghị viện có cạnh tranh đa đảng.

Quyết định của chính lãnh đạo đảng CSLX đã tước độc quyền lãnh đạo của đảng này. Điều 6 của Hiến pháp Liên Xô bị bỏ.

Bỏ đảng về với dân tộc

	Năm 1991, ông Boris Yeltsin đã ra lệnh cấm đảng Cộng sản để cứu lấy nước Nga

Ngày 19 tháng Tám 1991, phe bê-tông trong Ban Lãnh đạo đảng Cộng sản Liên Xô tổ chức một cuộc đảo chính với xe tăng tràn ra đường phố Matxcơva nhằm cứu chế độ.

Vai trò của Yeltsin nổi hẳn lên sau hành động trèo lên xe tăng thách thức phe đảo chính.

Ông đọc được đúng xu hướng hợp thời là bỏ Liên Xô để cứu lấy nước Nga trong khát vọng dân tộc của tất cả các nước thuộc Liên bang cũ.

Quyết định của ông là khôn ngoan vì bỏ Liên Xô và đảng Cộng sản là bỏ những gì không cứu vãn được nữa, vì một con đường mới cho Nga.

Ngày 22, Gorbachov trở về từ nhà nghỉ mát ở Biển Đen với niềm tin ngây thơ rằng đảng Cộng sản Liên Xô vẫn có một tương lai.

Nhưng Boris Yeltsin, đã đứng hẳn về phía dân tộc Nga, tuyên bố cấm đảng CSLX hoạt động trên đất Nga.

Bằng hành động này, ông đã tước bỏ quyền lực chỉ còn là hình thức của ông Gorbachov đó là chức tổng bí thư.

Ngày 23.08, lá cờ ba màu xanh trắng đỏ của Nga tung bay bên cạnh cờ Liên Xô trên Kremlin.

Ngày 25.12.1991, ông Gorbachov lên truyền hình tuyên bố từ chức khỏi vị trí chủ tịch Liên Xô. Liên Bang Xô Viết chính thức chấm dứt sau 70 năm.

Đánh giá ông Yeltsin

	Chính ông Yeltsin đã đưa ông Putin lên nắm quyền

Ngày nay, các đánh giá về ông Boris Yeltsin thì có thật nhiều. Người ta không quên rằng ở chức vụ tổng thống Nga sau khi Liên Xô tan rã, ông cũng phạm nhiều sai lầm.

Gia đình ông bị cáo buộc liên quan đến các vụ làm ăn và bao che quyền lực. Bản thân ông bị bệnh nghiện rượu có lúc tới mức gây mất uy tín cho nhà nước.

Nhưng Yeltsin, một cựu lãnh đạo cộng sản Liên Xô, được ghi nhớ nhiều hơn cả như người hùng lên xe tăng kêu gọi nhân dân không khuất phục trước phe đảo chính vào ngày lịch sử năm 1991.

Người Nga cảm ơn ông đã giúp họ mở sang một trang mới trong lịch sử.

Và dù có lúc bị căm ghét, bị chê cười, sau khi đã về hưu, ông Yeltisn vẫn có được sự kính trọng của các chính khách kế nhiệm.

Cả các chính trị gia và dân chúng vẫn gọi ông là 'Tổng thống thứ nhất' để nhớ việc ông đem nước Nga trở lại cho họ.

----------------------------------------------------------

Một ý kiến
Boris Yeltsin một con người nghiện rượu, vị kỷ, đã có quyết định làm đổ vỡ Liên bang Xô viết đang trong giai đoạn bế tắc và đưa nước Nga vào tình trạng rối loạn, bên bờ vực. Nhưng cũng may là đã chọn được người kế nhiệm tài năng để cứu vãn. Đều là Quốc gia theo CNCS nhưng Trung Hoa có cách làm khác ổn định và hiệu quả hơn nhiều. Thế giới đã có biết bao CHỦ NGHĨA. Thử xem bây giờ chủ nghĩa nào là hay. Vấn đề là các chính sách cụ thể phải sáng suốt và được điều chỉnh kịp thời. Ông Đặng Tiểu Bình có lý về thuyết "con mèo".

Quang Vinh, Hà Nội
Bạn Lê Lan nhớ nhầm câu thơ rồi, no phải là "Yêu biết mấy nghe con tập nói Tiếng con thơ con gọi Xta-lin !" Mới đúng. Theo tôi, đánh giá ông Yeltsin bây giờ là quá sớm, nhưng tôi ủng hộ việc đánh giá công bằng, công ra công và tội ra tội. Riêng với Việt nam, chúng ta chịu ơn Liên xô rất nhiều, và chúng ta phải nhớ ơn đó. Nhớ một cách đích thực, công bằng chứ không mù quáng như bài thơ kia.

Ẩn Danh
Không có ông Yeltsin làm sụp đổ Quốc tế Cộng sản thì hàng chục ngàn tù cải tạo vẫn còn nằm trong đó, một số lớn đã chết mất xác, chứ làm gì mà ra đi diện HO qua Mỹ bây giờ vô cùng sung sướng, được chính phủ Mỹ lo 100% tiền chữa bệnh, mỗi tháng lãnh tiền ít nhất 650 đô la, tại Cali thì khoảng 800 đô la, lại còn biết bao trợ cấp nhà cửa, học Anh văn, di chuyển xe cộ (đi xe buýt chỉ tốn 50 cents), v.v... ?

Con cái các tù cải tạo tuy không có cha ở nhà dạy dỗ, mẹ phải bươn chải làm ăn vừa nuôi con vừa nuôi chồng, nên một số hư đốn, nhưng nói chung họ rất thành công và ngày nay làm rạng danh dòng giống Lạc Hồng ngay tại xứ Mỹ; trong khi các "chủ ngục" của cha họ ngày xưa thì nay vẫn là chủ ngục hoặc tương tự như vậy, vẫn nghèo đói, vòi vĩnh người thăm tù, có người gặp lại các tù cải tạo về Việt Nam mà không khỏi xấu hổ vì người tù năm xưa và đứa con rách nát vào thăm thì nay đã là ông cụ quắc thước, đứa con cao lớn thông minh, tư cách đàng hoàng chững chạc.

Các chủ ngục CSVN về nhà nhìn lại đứa con Cháu ngoan Bác Hồ đang ngồi học dưới ánh đèn dầu (vì bị cúp điện), muỗi cắn, vừa quạt vừa đập muỗi, ê a ca ngợi Bác, Đảng, mà chắc không khỏi ngậm ngùi cho số phận chính mình, con cái mình, và con cháu sau này đời đời không bao giờ may mắn bằng các tù cải tạo và con cháu họ.

Oleg Trần, CH Séc
Có thể hình dung công và tội của ông B.Yeltsin như sau:

- Công: (có người xếp là tội) "tòa nhà Liên bang xô viết" đang quá cũ kỹ và mục nát. Ông M.Gorbachov là người khởi xướng phải "thay mái, cạo tường, quét vôi". Công việc vừa triển khai thì ông B.Jeltsin dành quyền thi công, ông đã quyết định đập bỏ ngôi nhà cũ (kể cả móng), để xây mới tòan bộ.

- Tội: cả Gorbachov và Yeltsin đều không chuẩn bị tốt việc "phá nhà" và "xây nhà", nên sau đó đã đẩy nước Nga thành "công trường vô tổ chức", vừa lộn xộn, vừa bẩn, vừa thất thóat. Nước Nga trong thời ông Yeltsin là: xã hội phân hóa đột ngột, phúc lợi giảm tối đa, đạo đức tha hóa trầm trọng, chính quyền gần như do Mafia điều hành, hình ảnh siêu cường bị mất, nội chiến đòi ly khai ở Chesnya bùng phát...

- Công: ông Yeltsin cũng là một minh quân, thật sáng suốt khi chủ động trao quyền cho người trẻ và giỏi hơn mình (điều này VN ta không có). TT sau đó V.Putin, đã giúp phần nào lấy lại hình ảnh một nước Nga mới dân chủ.

- Tội: nghiện Vodka nặng, nhiều lần ảnh hưởng đến công việc (có lọai rượu vodka mang tên BORIS YELSIN rất ngon). Và cuối cùng, cá nhân ông B.Yeltsin là người khả kính, ông đã để lại một dấu ấn mạnh trong lòng người Nga và bạn bè quốc tế.

Mai Duyet, HCM
Cá nhân tôi thấy Yeltsin có cả công lẫn tội...

Lê Lan, Santa Ana, USA
Ông không là gì với tôi cả nhưng tôi qúy mến Ông. Quý mến ở nơi mà chung quanh Ông toàn là quỹ dữ nhưng Ông đã không ngại đem đến cho Dân Tộc Ông được tự do và nền Dân Chủ. Công lao của Ông không phải cho nước Nga mà cho toàn Đông Âu và cả nhân loại yêu chuộng hòa bình và công lý. Nếu Ông không làm cuộc Cách mạng thời đó thì bây giờ tôi không biết CNCS sẽ giết hại biết bao là người vô tội. Cảm ơn Ông.

Nhân tiện đây tôi cũng xin tặng câu thơ của Tố Hữu cho các Bạn gần xa :"Vui biết mấy khi con tôi vừa tập nói. Câu đầu lòng con gọi Stalin". Mong lắm thay, con tôi sau tiếng gọi đầu lòng là Cha Mẹ Ông bà rồi tên Ông Boris thì hạnh phúc lắm. Vĩnh biệt Ông nhưng tên Ông mãi mãi trong ký ức tôi và nhân loại trên quả địa cầu nầy.

Một ý kiến
Nhân dân Nga phải cảm ơn ông Yeltsin mang lại dân chủ cho nước Nga. Ông là vị anh hùng giải thoát nhân dân khỏi cảnh lầm than đói khổ.

Nguyễn Lữ, Sài Gòn
Tôi sững sờ sáng nay khi thấy Báo loan tin – Boris Yeltsin , Ông Đã qua đời! Cuộc đời của bao thế Việt nam đã gắn bó với một đất nước xa xôi, ở đó đã một thời họ ngộ nhận Tổ quốc họ là “Vĩ đại” đã gắn bó với một học thuyết “Tinh hoa của Loài người”, để rồi cả Dân tộc tôi cũng vậy! Khi mà “ Đoàn kết với Liên xô là hòn Đá tảng của chính sách đối ngoại của Việt nam” , Tiếng của Lê-nin là tiếng Mẹ đẻ của dân ta, tôi còn bé lắm, Vẫn còn : Đi chân đất-Cưỡi lưng Trâu –Thổi sáo-Học thuyết Mác-lê nin bay vút lên Trời!” .Để rồi hôm nay, Cả dân tộc Việt nam phải tốn quá nhiều Tiền để đi học “Tiếng Anh” mà chưa nói được! Cả một nửa Trái đất hướng về “Đông” nhưng oái ăm thay Mặt trời lại mọc ở “Đằng Tây”.

Ở trên đời này vì có Lênin nên tất có Yeltsin. Ông chính là người đã khắc lên Bia mộ của của một cái Học thuyết quái dị hai chữ “Good-bye”, và chính thế mà mai này, Dân tộc Việt nam tôi có bước lên Đài Vinh quang để sánh vai với các cường quốc như Thailand, Indo hay Philip được hay không chính là nhờ một phần lớn ở công của ông đó. Chính Ông đã trả lại cho dân tôi một con đường, dù còn lắm chông gai , nhưng không phải cuối đường Hầm. Một Người Việt Khổ Xin Nghiêng Mình Tưởng Nhớ!

Mai Ninh
Khi Eltsin cầm quyền và từ chức, tôi đã đủ lớn để có nhận xét cá nhân về ông. Có vị trí đỉnh cao trong ĐCS ông vẫn nhìn ra chế độ XHCN không thể vượt qua chính nó. Ông nói: Chế độ này chỉ có thể thay thế, không thể thay đổi. Ông đã ra khỏi đảng. Ông thành công ra được bản hiến pháp dân chủ qua trưng cầu dân ý. Khi phe bảo thủ trong ĐCS làm đảo chính định lật đổ chính quyền hợp hiến, ông đã dựa vào hiến pháp mới để giải thể đảng này, chấm dứt phương thức "cướp chính quyền" mà ĐCS xưa nay quen dùng, thay thế vào đó là tranh cử dân chủ, văn minh, bình đẳng giã các đảng phái chính trị. Từ đó, ĐCS (thành lập lại) ngày càng thiểu số qua các chương trình tranh cử. Dân Nga đã dần dần suy giảm hẳn "lý tưởng XHCN". Từ chỗ bị bưng ! bít, tôi đã tự tìm kiếm được nhiều thông tin để có nhận định khách quan, trong đó nhưng thông tin về quá khứ của ĐCS Liên Xô (nay được bạch hoá) rất có ích cho tôi.