Vì sao Liechtenstein kiện CH Czech đòi đất và lâu đài?

Tiểu quốc Liechtenstein kiện CH Czech ra toà án nhân quyền châu Âu đòi công nhận họ bị mất đất và tài sản ở Czech 70 năm về trước.

Báo Singapore: Asean sắp thảo luận về COC

Tòa Quốc tế: Myanmar phải ngăn diệt chủng, bảo vệ dân Rohingya

'Công hàm 1958 không công nhận chủ quyền TQ với Hoàng Sa và Trường Sa'

Tuần này, tin về vụ kiện Liechtenstein, nước thuộc hàng nhỏ nhất châu Âu, kiện chính quyền Czech để đòi tài sản và đất đai bị tịch thu hồi cuối Thế Chiến II không làm báo chí ngạc nhiên.

Hồi 2001, Liechtenstein, quốc gia 39 nghìn dân nằm trên vùng núi Alps, đã kiện nước Đức trong vụ việc không giống hẳn vụ kiện CH Czech nhưng đều có căn nguyên từ Thế Chiến II.

Đòi đất rộng gấp nhiều lần lãnh thổ

Hôm 20/08/2020, Liechtenstein chính thức yêu cầu Tòa án Nhân quyền châu Âu buộc CH Czech chấm dứt việc coi công dân của Liechtenstein “là người Đức”.

Theo trang Euronews và một số báo Anh, tranh cãi quanh việc gọi người Liechtenstein là “công dân Đức”, cụ thể là công dân Đế chế Nazi của Adolf Hitler trong và sau Thế Chiến II đã đem lại hậu quả tai hại.

Vì bị cho là một phần của nước Đức bại trận trong Thế Chiến, Liechtenstein bị tước tài sản nằm trên đất Czech do một sắc lệnh của chính quyền Tiệp Khắc khi đó trừng phạt Đức đã gây ra nhiều tội ác chiến tranh và tội xâm lăng năm 1939.

Nay, Liechtenstein đòi CH Czech trả lại 500 nghìn hectare đất và một lâu đài, thuộc Hoàng gia Liechtenstein cho đến trước Thế Chiến II.

Diện tích đất này rộng gấp nhiều lần lãnh thổ hiện có của Liechtenstein, chỉ vỏn vẹn 16 nghìn hectare.

Lập luận của Liechtenstein được công bố trên truyền thông châu Âu nói:

"Các công dân Liechtenstein đã bị tước quyền sở hữu bất động sản ở CH Czech, căn cứ vào Sắc lệnh của Tổng thống (Edvard Benes) năm 1945, trái phép coi họ là người có quốc tịch Đức. Điều này là hành vi bất chấp chủ quyền của Liechtenstein”, Bộ Ngoại giao của công quốc nhỏ bé đăng trên Twitter.

Hồi tháng 6/2001, Liechtensten đã kiện CHLB Đức ra Tòa Công lý Quốc tế (IJC) ở Hà Lan trong vấn đề tương tự.

Văn bản toà án cho biết Liechtenstein, quốc gia nói tiếng Đức đã phản đối quyết định của một tòa án tại Đức coi tài sản của công dân Liechtenstein “ như là công dân Đức”, và vì thế, trở thành mục tiêu tịch thu tài sản để bồi thường chiến tranh cho các nước nạn nhân của Đức ở Đông Âu sau Thế Chiến II ở châu Âu.

Vụ việc nảy sinh sau khi Liechtenstein phát hiện ra một bức họa trong bộ sưu tập Hoàng gia của họ mà sau chiến tranh bị Tiệp Khắc tịch thu, để ở bảo tàng Brno, được gửi tới Đức cho một bảo tàng ở Đức mượn để đem ra triển lãm.

Bức tranh của họa sĩ Hà Lan Pieter van Laer chỉ là việc nhỏ nhưng quyền được bồi thường tài sản của người Liechtenstein lại là việc lớn, nên nước này đã yêu cầu Tòa IJC ra phán quyết về việc có áp dụng hay không Công ước bồi thường chiến tranh năm 1952 áp dụng với CHLB Đức, quốc gia kế thừa của Đệ tam Đế Chế thua trận năm 1945.

Công ước đó buộc nhà nước Đức hồi đó phải chịu mất hàng trăm nghìn km2 lãnh thổ, công dân Đức và Hungary (nước theo phe Trục của Hitler) phải mất tài sản trong quá trình các Đại cường thắng trận xác định lại đường biên giới châu Âu hậu chiến.

Liechtenstein cho rằng Điều 3 của Công ước 1952 nói về nước Đức, còn Liechtenstein với tư cách là quốc gia trung lập trong Thế Chiến II, không phải chịu trách nhiệm gì về lãnh thổ và tài sản.

Trong vụ kiện kéo dài, Liechtenstein yêu cầu nhà nước Đức phải bồi thường cho các thiệt hại mà công dân của họ phải chịu trong Thế Chiến II.

Theo đài Deutsche Welle của Đức hồi 2005, khi vụ kiện vẫn chưa ngã ngũ, sau Thế Chiến II, nhiều công dân Liechtenstein bị Tiệp Khắc trục xuất như những người thuộc nhóm thiểu số Đức vùng núi Sudeten.

Ngay sau đó, Tòa Công lý quốc tế ra phán quyết nói họ không có thẩm quyền xem xét đơn kiện của Liechtenstein chống lại Đức.

Hiện chưa rõ phán quyết năm 2005 sẽ ảnh hưởng thế nào đến vụ kiện của Liechtenstein chống lại CH Czech.

Tuy thế, nhờ đấu tranh bền bỉ, năm 1996, Liechtenstein đã buộc Liên bang Nga hoàn trả bộ hồ sơ thư tín cá nhân của Hoàng gia Liechtenstein bị Hồng quân Liên Xô cướp đi từ Vienna, Áo sau Thế Chiến II.

Trong Thế Chiến II, nước Đức phát-xít tiến hành chiến tranh hủy diệt (Vernichtungskrieg) ở Đông Âu và phải trả giá về lãnh thổ và di dân cưỡng bức, theo quyết định của Đồng Minh thắng trận năm 1945.

Ít nhất 10 triệu dân thiểu số Đức ở vùng Baltic và Đông Âu bị trục xuất vĩnh viễn khỏi quê hương của họ để về nước Đức.

Lịch sử dính líu đến Đức và các quốc gia Trung Âu

Công quốc Liechtenstein ra đời năm 1719 sau khi ông hoàng Johann Adam mua và nhập hai lãnh đại làm một.

Năm 1806 Liechtenstein tuyên bố chủ quyền nhưng trong chiến tranh Napoleon đã bị quân Pháp chiếm.

Từ 1815 đến 1866 nước này gia nhập Liên hiệp các quốc gia Đức (German Confederation) .

Sau đó, Liechtenstein tuyên bố độc lập và giữ quy chế trung lập trong cả hai cuộc Đại chiến thế giới.

Hoàng tộc nước này tuy thế vẫn sở hữu nhiều dinh thự, đất đai nằm ở Áo, Bohemia, Moravia và Silesia.

Các cơ sở này bị chính quyền ở Đông Âu tịch biên mà không bồi thường gì.

Năm 1990, Liechtenstein gia nhập Liên Hiệp Quốc.

Hiện Hoàng thân Hans-Adam II là đại công tước nắm quyền ở Liechtenstein.