Nga tăng cường quân đội ở biên giới Ukraine để làm gì?

Đe dọa sử dụng vũ lực hay chuẩn bị cho chiến tranh? Kể từ giữa tháng Ba, đã có nhiều cảnh báo từ Ukraine và các chính phủ phương Tây rằng Nga đang triển khai quân tại Crimea do Nga sáp nhập năm 2014 và quanh khu vực xung đột, tranh chấp ở miền đông Ukraine.

Ý định của Nga là rất mù mờ, nhưng dưới đây là bức tranh tổng quát về những diễn biến mới nhất.

Có nhiều nguồn đưa tin về các cuộc di chuyển quân lớn của Nga tới biên giới phía đông Ukraine và tới Crimea, nơi mà lực lượng Nga sáp nhập từ Ukraine vào tháng Ba năm 2014. Nhiều tin trong số này đã xuất hiện trên Twitter, chẳng hạn như các tweet của nhóm thông tin tình báo Jane's về loại tên lửa tầm ngắn Iskander .

Điện Kremlin chưa đưa ra thông tin chi tiết về các đơn vị liên quan. Người phát ngôn cho Tổng thống Vladimir Putin, ông Dmitry Peskov, cho biết việc chuyển quân trên lãnh thổ Nga là "chuyện nội bộ".

Một số quân nhân, bao gồm cả các đơn vị đóng ở Crimea, đã tham gia các cuộc tập trận. Tuy nhiên, ông Peskov cũng cáo buộc Ukraine dàn dựng "các hành động khiêu khích".

Các nguồn tin tình báo Ukraine nói với BBC rằng lực lượng bổ sung lên tới 16 đơn vị chiến cấp tiểu đoàn, gồm 14.000 lính.

Theo tổng thống Ukraine, Nga hiện tổng cộng có khoảng 40.000 binh sĩ ở biên giới phía đông và khoảng 40.000 lính ở Crimea.

Vậy đây có phải là lực lượng để xâm lược?

Có thể vậy, nhưng các nhà phân tích nói rằng một cuộc xâm lăng lớn khó có thể xảy ra.

Xâm nhập sẽ là phương pháp được Nga hay thử nghiệm và tin dùng hơn. Lực lượng đặc biệt của Nga không có cấp hiệu nhưng mang biệt danh "những chú lính xanh tí hon" (little green men - cách gọi lính đồ chơi) mà trở thành lực lượng tác chiến thật, chiếm Crimea vào năm 2014.

Nước Nga có định mệnh đi con đường Á-Âu?

Nato chặn máy bay Nga '10 lần trong một ngày'

Nga-Trung 'đoàn kết' chống lại 'hành vi vô lý' của Phương Tây

30 năm Liên Xô tan rã: Nikolai Ryzhkov, vị thủ tướng bị 'thị trường hạ bệ'

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg gọi việc Nga điều quân mới này là "phi lý và gây quan ngại sâu sắc" và nói rằng đây là "đợt tăng quân lớn nhất kể từ khi Nga sáp nhập Crimea một cách bất hợp pháp".

Các chính phủ Ukraine, NATO và phương Tây từ lâu cũng cáo buộc Nga triển khai các đơn vị chính quy và vũ khí hạng nặng ở miền đông Ukraine do phe ly khai nắm giữ.

Điện Kremlin phủ nhận điều đó và gọi bất kỳ đội quân Nga nào bên kia biên giới chỉ là "lính tình nguyện".

Phát biểu tại trụ sở Nato ở Brussels, Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba cho biết Nga đang "công khai đe dọa Ukraine bằng chiến tranh và phá hủy nhà nước của chúng ta". Nhưng ông nói thêm không giống như năm 2014, Nga sẽ không thể khiến ai bị bất ngờ nữa".

Ba Lan: 30 năm dân chủ và vấn đề nước Nga

Prague đặt tên quảng trường Nemtsov trước Sứ quán Nga

Đức nói Mỹ, Nga và TQ 'đe dọa trật tự toàn cầu'

Luật song tịch sẽ giúp Nga tăng thêm 10 triệu dân?

Tại sao Nga có chiến tranh với Ukraine?

Quan hệ Nga-Ukraine hiện chắc chắn là thù địch, nhưng đó không phải là cuộc chiến toàn diện. Có những cuộc đụng độ lẻ tẻ ở tiền tuyến.

Kể từ khi chủ nghĩa cộng sản sụp đổ năm 1991, quân đội Nga đã can thiệp vào các cuộc xung đột ở một số khu vực thuộc Liên Xô cũ, đặc biệt là ở Chechnya và các khu vực khác của Kavkaz.

Vào tháng 4 năm 2014, ngay sau khi Nga sáp nhập Crimea, lực lượng ly khai thân Nga đã chiếm giữ một vùng rộng lớn ở các khu vực Donetsk và Luhansk ở miền đông Ukraine. Trước đó đã có nhiều tháng có các biểu tình thân phương Tây ở thủ đô Kyiv của Ukraine và hạ bệ Viktor Yanukovych, tổng thống thân Nga.

Ông Kuleba nhớ lại rằng vào năm 2014, Nga có một kế hoạch chia cắt Ukraine và thành lập một thực thể có tên "Novorossiya" (Nước Nga mới) - một kế hoạch bị các lực lượng vũ trang Ukraine triệt phá.

Khu vực xung đột, được gọi là Donbas, chủ yếu nói tiếng Nga và hiện nhiều cư dân tại khu vực này có hộ chiếu Nga. Tổng thống Putin nói rằng Nga sẽ bảo vệ công dân Nga ở nước ngoài, nếu họ bị xem là hứng chịu rủi ro.

Việc Nga sử dụng lực lượng đặc biệt, chiến tranh mạng và tuyên truyền trong cuộc xung đột này và các cuộc xung đột khác được gọi là "chiến tranh hỗn hợp" - không phải là một cuộc chiến tranh nóng, nhưng cũng không phải là một cuộc xung đột đóng băng.

Một báo cáo đặc biệt của Hoa Kỳ cho Quốc hội năm ngoái đã nêu bật vai trò của GRU, cơ quan tình báo quân sự của Nga.

Đã có một cuộc giao tranh quy mô lớn vào năm 2014, trước khi có việc ngừng bắn vào năm 2015. Kể từ đó đã có một số cuộc trao đổi tù nhân.

Hơn 13.000 người đã thiệt mạng trong cuộc xung đột. Ukraine cho biết 26 binh sĩ của họ đã hy sinh ở Donbas cho đến nay trong năm nay, so với 50 của cả năm 2020. Phe ly khai cho biết hơn 20 người của họ đã chết trong năm nay.

Nga liệu có gây chiến với Ukraine?

Putin nói Ukraine dàn dựng vụ đụng độ trên biển

Lãnh đạo lâu năm và nỗi khổ 'truyền ngôi'

Đến Berlin Ngoại trưởng Mỹ công kích cả Nga lẫn Trung Quốc

Nga đưa các thủy thủ Ukraine bị bắt lên truyền hình

Tại sao Nga đang đe dọa Ukraine lúc này?

Các nhà phân tích Nga-Ukraine bao gồm Pavel Felgengauer và James Sherr lưu ý một số yếu tố làm trầm trọng thêm thực trạng căng thẳng.

Vào tháng Hai, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Viktor Medvedchuk, một nhà tài phiệt quyền lực của Ukraine và là bạn của Tổng thống Putin. Ukraine cũng cấm các chương trình phát sóng của ba đài truyền hình thân Nga.

Thỏa thuận hòa bình Minsk được ký vào năm 2015 không đi đến đâu cả. Ví dụ, vẫn không có sự dàn xếp cho các cuộc bầu cử được giám sát độc lập ở các khu vực ly khai.

Trong các cuộc xung đột trước đây mà được gọi là "vùng cận biên", Nga đã điều quân đến với tư cách là "quân gìn giữ hòa bình", và họ rốt cùng đã ở lại. Chẳng hạn việc này đã xảy ra ở Moldova và Nam Ossetia. James Sherr nói rằng nó có thể xảy ra một lần nữa ở Ukraine.

Một số người phỏng đoán rằng ông Putin cũng muốn thử Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, người có lập trường cứng rắn hơn với Nga so với người tiền nhiệm Donald Trump.

Ông Putin phải đối mặt với cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 9 và một phong trào có số lượng lớn tiếp tục ủng hộ Alexei Navalny người chỉ trích ông hiện bị bỏ tù. Vì vậy, việc Điện Kremlin "bảo vệ" những người Nga ở Ukraine có thể sẽ mua được phiếu của nhiều cử tri. Navalny cũng có thể bị xem là chủ đề phụ nếu Điện Kremlin đánh động lòng nhiệt thành yêu nước về chuyện Ukraine.

Nato có bảo vệ Ukraine?

Không qui định trong hiệp ước nào để Nato bảo vệ Ukraine vì Ukraine không phải là thành viên.

Nhưng Nato có quan hệ khăng khít với Ukraine, quốc gia đã nhận được vũ khí của phương Tây bao gồm hỏa tiễn chống tăng Javelin của Hoa Kỳ. Vì vậy, Nga biết rằng họ tạo nguy cơ kích động thêm sự giúp đỡ quân sự từ phương Tây cho Ukraine.

Tổng thống Zelensky đã thúc giục Nato tăng tốc việc kết nạp Ukraine làm thành viên. Nhưng cuộc xung đột khiến Nato khó chấp nhận Ukraine theo các điều khoản hiện tại của liên minh 30 quốc gia.

Jens Stoltenberg, Tổng thư ký Nato, nói "30 thành viên sẽ quyết định khi nào Ukraine sẵn sàng trở thành thành viên của Nato". Tuy nhiên, ông nhấn mạnh mối quan hệ đối tác đặc biệt của Ukraine với Nato hiện nay, theo đó một số quốc gia khác gồm Thụy Điển, Phần Lan và Georgia cũng có quan hệ đối tác đặc biệt như vậy.

“Chúng tôi bác bỏ ý kiến ​​cho rằng Nga có một dạng quyền phủ quyết đối với các quốc gia khác quyết định chọn con đường chủ quyền của họ, ông nói.

Điện Kremlin từ lâu đã cảnh báo Ukraine không nên gia nhập Nato, và vẫn cay đắng khi ba nước cộng hòa Baltic tham gia.

Nato đang giúp quân đội Ukraine hiện đại hóa, huấn luyện và tập trận chung, người đứng đầu Nato cho biết.

Xem thêm:

Biển Đông: 'Cảnh giác TQ sau sự cố Nga-Ukraine'

Bộ ba những nhà lãnh đạo khai tử Liên Xô

Ukraine cấm thí sinh Nga dự thi Eurovision