Trung-Việt: Thấy gì qua điện đàm hai Ngoại trưởng Vương Nghị và Bùi Thanh Sơn?

Cuộc điện đàm cuối tuần qua giữa Bộ trưởng Ngoại giao VN Bùi Thanh Sơn và Ủy viên Quốc vụ, Bộ trưởng Ngoại giao TQ Vương Nghị được truyền thông hai nước đưa tin.

Cách tường thuật của hai bên về cuộc điện đàm nhấn mạnh một số điểm khác nhau. Ngoài ra nội dung cuộc nói chuyện cũng thu hút những phản ứng đa dạng.

Đưa tin khác nhau

Ông Vương Nghị, theo truyền thông TQ, nhấn mạnh rằng ''cả hai nước đều gắn bó với sự lãnh đạo của các đảng cộng sản, cũng như con đường Xã hội Chủ nghĩa.''

''Với tư cách đồng chí và anh em, Trung Quốc sẽ tiếp tục cam kết hỗ trợ Việt Nam đi theo con đường Xã hội Chủ nghĩa vì một tương lai tốt đẹp hơn,'' ông Vương Nghị được truyền thông Trung Quốc, trích lời, nói.

Ông cũng nhắc VN về sứ một mệnh chung:

''Trước những chuyển biến hiếm thấy trong một thế kỷ qua, hai bên cần nhớ sứ mệnh ban đầu của mình, là củng cố niềm tin và sự đoàn kết, tăng cường hợp tác chiến lược và bảo vệ lợi ích chung. Điều này không chỉ giúp giữ gìn an ninh chính trị của hai nước và tiếp thêm động lực mạnh mẽ cho lý‎ tưởng Xã hội Chủ nghĩa của thế giới, nhưng cũng hoàn toàn phù hợp với xu thế tiến bộ và phát triển của thời đại.''

Tóm lược cuộc điện đàm, truyền thông Việt Nam, trong khi đó, không nhắc nhiều đến ''con đường Xã hội Chủ nghĩa'':

''Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn khẳng định, việc giữ gìn và phát triển tình hữu nghị truyền thống, quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc luôn được Việt Nam xác định là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Việt Nam.''

Về vấn đề Biển Đông, trong khi ông Vương Nghị, theo truyền thông TQ, dùng cụm từ , ''xử lý đúng đắn các vấn đề trên biển,'' thì báo Việt Nam viết rất kỹ về yêu cầu của Việt Nam về cách giải quyết tranh chấp:

''Hai bên đã trao đổi chân thành, thẳng thắn về vấn đề trên biển, nhất trí cần tiếp tục phát huy vai trò của các cơ chế đàm phán hiện nay.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đề nghị hai bên trao đổi, giải quyết bất đồng theo tinh thần tôn trọng quyền và lợi ích chính đáng của nhau, thỏa thuận, nhận thức chung giữa hai bên và luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, cùng ASEAN đạt tiến triển tích cực về COC.''

Đại hội 13 giảm bớt ý thức hệ XHCN để 'sáng tạo có chỉ đạo'

Đại hội 13 nhóm họp: Nhân sự và đường lối có gì mới?

Trường Sa: Tàu khu trục VN bắn đạn thật để 'tỏ thái độ' với TQ?

TQ lại lấn át ở Biển Đông, VN còn trông đợi Mỹ được không?

Nhận định của GS Carl Thayer

Trả lời phỏng vấn của BBC News Tiếng Việt hôm 18/4, GS Carl Thayer đưa ra nhận xét của ông về cuộc điện đàm:

''Trung Quốc và Việt Nam cùng được lợi khi có một quan hệ hài hòa và bền bỉ, chính sách kinh tế thương mại tốt cho cả hai bên, trong một khu vực ổn định và thịnh vượng. Quan trọng hơn, quan hệ mật thiết giữa hai đảng cộng sản giúp mỗi nước duy trì sự cai trị của độc đảng và quyền kiểm soát nền kinh tế của mình.

''Ông Vương Nghị nhận thức một cách sâu sắc rằng chính quyền Biden đã tiếp tục chính sách mà chính quyền Trump đang thực hiện dở dang, khi tuyên bố rằng Trung Quốc là thách thức chiến lược lớn nhất của Mỹ.

Ông cũng hoàn hoàn toàn hiểu được ý nghĩa của chiến lược của Tổng thống Biden trong viêc tạo ra "mạng lưới các đồng minh và đối tác tương hỗ, sẵn sàng và có thể bảo vệ chủ quyền của họ khỏi tình trạng bị hà hiếp. Do đó, những lời của ông được thiết kế để nhắn nhủ với các đảng viên cộng sản Việt Nam, những người bảo thủ về mặt tư tưởng cũng như theo chủ nghĩa dân tộc.''

Giáo sư Carl Thayer nhận định:

''Ông Vương Nghị muốn nhắc rằng với họ rằng cánh đảng trong ĐCSVN sẽ mất vị thế nếu Việt Nam có tương quan quá chặt chẽ với Hoa Kỳ và mất đi sự ủng hộ của Trung Quốc.''

Về vấn đề Biển Đông, GS Carl Thayer vạch ra:

''Cụm từ 'xử lý các vấn đề hàng hải một cách hợp lý' của Vương Nghị được dùng để chuyển tải một tín hiệu ngoại giao đến các nhà lãnh đạo Việt Nam, là tranh chấp hàng hải ở Biển Đông nên được giải quyết trên cơ sở song phương mà không có sự tham gia của 'các nước ngoài khu vực', ám chỉ Hoa Kỳ.''

Ông kết luận:

''Từ năm 2003, và được tái khẳng định một thập niên sau, Việt Nam theo đuổi chính sách 'vừa hợp tác vừa đấu tranh' với Trung Quốc. Nói cách khác, Việt Nam sẽ tiếp tục hợp tác với Trung Quốc vì lợi ích chung và khi lợi ích quốc gia của họ không bị bất lợi.

Trung Quốc và Việt Nam đều theo con đường Xã hội Chủ nghĩa và mỗi nước đều giải thích chủ nghĩa xã hội theo cách riêng của họ. Trung Quốc có thể gây áp lực và can thiệp vào Việt Nam theo nhiều cách khác nhau, nhưng họ không bảo Việt Nam phải 'tuân theo đường lối Xã hội Chủ nghĩa'.

Thái độ nặng tay này sẽ xói mòn cơ sở cho mối quan hệ song phương. Những gì ông Vương Nghị nói là muốn nhắc nhở Việt Nam rằng Hoa Kỳ đang ra tay để tìm cách phá hoại và lật đổ chủ nghĩa xã hội.''

Những phản ứng khác?

Trong các phát biểu mang tính chỉ đạo trong ĐH13, TBT Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc được cho là đã nói ít các câu chữ về ý thức hệ Xã hội Chủ nghĩa hơn trước đây.

Khuynh hướng này được nhà báo Nguyễn Giang cho là ''chuyển đổi về tư duy rất phù hợp với tình hình quốc tế và trong nước.''

Cách đưa tin, cũng như chạy tít của truyền thông TQ về cuộc điện đàm giữa hai bộ trưởng ngoại giao, vì thế được một số người cho là TQ đang có ý nhắc ban lãnh đạo mới ở VN về 'ổn định chính trị và con đường Xã hội Chủ nghĩa.'

Đưa tin về cuộc điện đàm này trên Twitter, ông Derek Grossman, một chuyên gia về An ninh quốc gia & phân tích Ấn Độ - Thái Bình Dương của RAND Corporation, cho rằng việc ''cam kết hỗ trợ ủng hộ Việt Nam đi theo con đường Xã hội Chủ nghĩa'' của TQ chỉ là những chủ đề tiêu biểu.

Trong khi đó, Mark Buckton, một người chuyên theo dõi tình hình châu Á, bình luận, cũng trên Twitter:

''Trong khi đó thì Hà Nội tiếp tục ngày càng tách xa [Bắc Kinh] hơn về cả quan điểm và kinh tế. Một nguồn tin của tôi ở Việt Nam đã gọi những sự đảm bảo về 'tình hữu nghị' này chẳng gì hơn một cảnh báo với VN là phải tuân theo con đường Xã hội Chủ nghĩa.''