Sri Lanka: Covid tăng ảnh hưởng của Trung Quốc lên sân sau của Ấn Độ

Nam Á, khu vực có dân số gần hai tỷ người, gần đây đang phải đối mặt với khủng hoảng sức khỏe tồi tệ nhất. Số ca nhiễm virus corona đang tăng dữ dội tại Ấn Độ và các nước láng giềng, khiến các quốc gia nhỏ hơn như Sri Lanka dễ bị tổn thương.

Tuy nhiên, Trung Quốc đang tăng cường nỗ lực cứu trợ ở những nước này, điều các chuyên gia cho rằng có thể tăng cường ảnh hưởng của Bắc Kinh ở đó.

Hôm thứ Sáu, đường phố của các thị trấn và thành phố ở khắp Sri Lanka một lần nữa im lìm - dân ở đó chỉ có thể ra khỏi nhà để mua những thứ cần thiết cho đến ngày 25/5.

Như các nước láng giềng, Sri Lanka vượt qua được đợt sóng Covid đầu tiên nhẹ nhàng hơn năm ngoái, nhưng gần đây số ca nhiễm gia tăng đang đe dọa sẽ làm hệ thống chăm sóc sức khỏe của nước này quá tải.

Sri Lanka hiện đang báo cáo khoảng 3.000 ca nhiễm mỗi ngày, tăng hơn 1.000% so với tháng trước.

Và mặc dù có một hệ thống y tế công cộng hầu như miễn phí, có thể tiếp cận rộng rãi, được cho là tốt nhất trong khu vực, các bệnh viện ở quốc đảo 21 triệu dân vẫn đang phải vật lộn để đối phó.

"Khả năng kiểm soát kiểm soát sự gia tăng của chúng tôi có hạn chế. Chúng tôi ổn, hệ thống chăm sóc sức khỏe tuyệt vời miễn là đại dịch không gia tăng, miễn là hệ thống không bị thách thức nhiều," chuyên gia y tế công cộng Shashika Bandara nói với BBC.

Dòng sông linh thiêng nhất của Ấn Độ ngập xác người

Giữa khủng hoảng, Ấn Độ tung ra thuốc Covid nội địa mới

Ấn Độ ngừng xuất khẩu vaccine, Nepal rơi vào khủng hoảng Covid

Sinopharm: Vaccine Covid của Trung Quốc được WHO phê duyệt khẩn cấp

Nhưng chính phủ Sri Lanka cũng đang bị chỉ trích vì đã không làm đúng mức để ngăn chặn sự lây lan.

Sri Lanka không có đủ trình tự gen của các ca nhiễm mới, mặc dù biến thể ở Anh được nhiều người cho là nguyên nhân gây ra sự lây lan.

Và các chuyên gia như Tiến sĩ Ravi Rannan-Eliya, giám đốc điều hành của Viện chính sách Y tế Sri Lanka, nói có "nguy cơ cao - hơn 50% - là phiên bản B.1.617.2 hoặc phiên bản Ấn Độ cũng đã có mặt trong cộng đồng, kể từ ít nhất là tháng 4".

Bất chấp sự gia tăng ở Ấn Độ, "bong bóng du lịch" giữa hai nước vẫn không bị dừng lại mãi cho đến đầu tháng 5, tạo nhiều lo lắng trong dư luận.

Và chính phủ đã do dự trong nhiều tuần trước khi áp đặt hạn chế đi lại và di chuyển, bất chấp cảnh báo từ các quan chức y tế công cộng rằng Sri Lanka sẽ sớm đối mặt với một "tình huống giống như Ấn Độ". Nhiều người đã đi lại thoải mái vào tháng 4 khi nước này đón mừng năm mới.

Nỗ lực tiêm chủng cũng gặp trở ngại.

Sri Lanka bắt đầu cho dân chích ngừa vào đầu năm nay và phụ thuộc phần lớn vào vaccine AstraZeneca do Ấn Độ cung cấp. Nhưng với tình hình ngày càng tồi tệ ở đó và các chuyến hàng vaccine bị ngừng, chương trình chủng ngừa phải tạm dừng.

Tính đến ngày 19/5, chỉ hơn 6% dân số đã được tiêm một liều vaccine và không rõ bao giờ hay bằng cách nào những người đã tiêm mũi AstraZeneca đầu tiên sẽ được tiêm liều thứ hai.

Và Trung Quốc bước vào.

Gã khổng lồ châu Á - có mặt sẵn trong nhiều lãnh vực ở các nước láng giềng của Ấn Độ, kể cả Sri Lanka - đã đi đầu trong các nỗ lực cứu trợ tại đây, quyên góp vaccine, thiết bị bảo vệ cá nhân (PPE), khẩu trang và bộ dụng cụ xét nghiệm trong những nỗ lực đang được gọi là ngoại giao "khẩu trang".

Và cùng với Nga, Trung Quốc bù đắp cho Sri Lanka lượng vaccine thiếu hụt sau khi Ấn Độ không thể tiếp tục cung cấp.

Trung Quốc đã viện trợ 1,1 triệu liều vaccine Sinopharm cho Sri Lanka, điều này giúp chương trình chích ngừa được tiếp tục và chính phủ đã công bố kế hoạch mua thêm, cùng với vaccine Sputnik.

Các chuyên gia nói trong quá khứ Sri Lanka rất gương mẫu trong việc triển khai vaccine phòng bệnh truyền nhiễm, vì vậy người dân không ngần ngại về vaccine Covid-19 như các nước khác ở châu Á.

Có một chút lo ngại về vaccine của Trung Quốc và Nga, nhưng khi số ca nhiễm tăng cao, mọi người đã xếp hàng mua thuốc chủng ngừa.

Bắc Kinh cũng đã hỗ trợ tài chính cho Sri Lanka khi nền kinh tế nước này gặp khó khăn vì đại dịch.

Nhưng một số chuyên gia chính sách lo rằng điều này sẽ chỉ củng cố những gì mà giới phê bình gọi là "sự kìm tỏa" của Trung Quốc với Sri Lanka.

Sri Lanka, cùng với các quốc gia khác trong khu vực mà Trung Quốc đang giúp đối phó với Covid - Nepal, Pakistan và Bangladesh - là một phần không thể thiếu trong sáng kiến Vành đai và Con đường của Bắc Kinh, một dự án cơ sở hạ tầng sâu rộng nhằm mở rộng liên kết thương mại toàn cầu.

Thật ra, Bắc Kinh đã đầu tư hàng tỷ đôla vào cơ sở hạ tầng và phát triển ở Sri Lanka trong vài năm nay - khiến một số dân địa phương cảm thấy như đất nước họ đang bị bán cho người Trung Quốc.

Một cảng được các công ty Trung Quốc xây cất bằng tiền Trung Quốc cho vay - mà Sri Lanka đã không thể hoàn trả, do đó đã được giao cho Bắc Kinh - đã làm dấy lên sự tức giận, khi Sri Lanka có kế hoạch xây một thành phố hoàn toàn mới bằng tiền của Trung Quốc trên đất khai hoang ngoài khơi Colombo.

Cái gọi là chiến lược chuỗi ngọc trai của Trung Quốc - một nỗ lực nhằm mở rộng ảnh hưởng ở Nam Á - đang gây tranh cãi và từ lâu đã bị đối thủ trong khu vực là Ấn Độ theo dõi với sự nghi ngờ đặc biệt.

Nhưng với việc Ấn Độ đang phải vật lộn để kiềm chế đại dịch đang tàn phá dân mình, hoặc giúp ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, thì Delhi không thể làm gì được nhiều.

"Chính sách ngoại giao vaccine của Trung Quốc sẽ tăng thêm ảnh hưởng cho chính sách ngoại giao cơ sở hạ tầng hiện có của Bắc Kinh ở Sri Lanka. Phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc ở hòn đảo này sẽ mạnh hơn nữa với ngoại giao vaccine," nhà phân tích chính trị Asanka Abeyagoonasekera nói với BBC.

Nhưng Tiến sĩ Rannan-Eliya nói các quốc gia như Sri Lanka cần Trung Quốc ngay bây giờ, vì đây là quốc gia duy nhất sản xuất Covid ở quy mô cần thiết và cũng vì sự thành công trong việc ngăn chặn đại dịch của nước này.

Ông nói: "Sai lầm lớn là chúng tôi đã không học hỏi được từ kịch bản của Trung Quốc," đề cập đến cách tiếp cận đa hướng của Bắc Kinh trong việc phong tỏa, truy tìm liên lạc, đóng cửa biên giới và tiêm chủng trên quy mô lớn.

"Chúng tôi đã sao chép kịch bản của Anh, nhưng nếu bạn nhìn vào các quốc gia như New Zealand, họ cũng sao chép Trung Quốc".

Phóng viên BBC Sinhala's Ranga Sirilal đóng góp cho bài viết này.