Lo ngại có nạn đói ở Bắc Hàn khi mùa đông về

Những lời cảnh báo nghiêm trọng đến từ cả trong và ngoài Bắc Hàn. Những người đào tẩu ở Hàn Quốc cho chúng tôi biết gia đình họ ở Bắc Hàn đang đói. Họ lo ngại những người dễ bị tổn thương nhất sẽ chết đói khi mùa đông đang tới.

"Những vấn đề như trẻ mồ côi trên đường phố và chết đói liên tục được đưa tin," ông Lee Sang Yong, tổng biên tập tờ Daily NK, một tờ báo có nguồn tin ở Bắc Hàn.

"Các giai cấp thấp hơn ở Bắc Hàn ngày càng khổ sở hơn," vì tình trạng thiếu thức ăn tệ hơn trông đợi, ông Lee nói.

Đưa thông tin ra khỏi Bắc Hàn ngày càng khó khăn hơn. Biên giới đã bị đóng cửa từ tháng Một năm ngoái để ngăn Covid-19 lây lan từ Trung Quốc. Ngay cả việc liên hệ với người thân và bạn bè đã đào tẩu sang Hàn Quốc có rủi ro rất cao.

Bắc Hàn: Nhiều người 'nguy cơ chết đói'

Vì sao Bắc Hàn thiếu lương thực?

Kim Jong-un thừa nhận tình trạng lương thực 'căng thẳng' tại Bắc Hàn

Bất kỳ ai dùng điện thoại không được cấp phép có thể bị đưa đi trại cải tạo. Tuy thế, một số người vẫn tìm cách gửi thư và tin nhắn tới người thân và các hãng tin ở Seoul.

Qua các nguồn này, mà một số nguồn vẫn ẩn danh, chúng tôi cố gắng xây dựng một bức tranh về chuyện gì đang xảy ra ở Bắc Hàn.

'Chắt chiu từng hạt lúa'

Bắc Hàn vẫn luôn chật vật với nạn thiếu lương thực, nhưng đại dịch đã khiến tình hình tệ hơn nhiều. Lãnh tụ Kim Jong-un đã so sánh tình hình hiện tại với thảm họa tồi tệ nhất trong những năm 1990 khi hàng trăm ngàn người Bắc Hàn chết trong nạn đói.

Tình hình được cho là chưa đến mức quá tệ. Có một số dấu hiệu hy vọng. Bắc Hàn có vẻ đang chuẩn bị mở cửa lại đường biên với Trung Quốc. Tuy nhiên, không rõ hai nước cần buôn bán trao đổi nhiều tới mức nào, và Bắc Hàn cần được viện trợ bao nhiêu để khắc phục hậu quả kinh tế mà đất nước đói nghèo này đang gánh chịu.

Hàn Quốc phóng tên lửa vũ trụ 'cây nhà lá vườn' đầu tiên

Bắc Hàn: Kim Jong-un cam kết xây dựng 'quân đội bất bại'

Mùa gặt năm nay đóng vai trò cốt yếu. Vụ mùa năm ngoài bị hủy hoại một phần do hàng loạt cơn bão. Liên Hiệp Quốc ước tính quốc gia này thiếu dự trữ lương thực ít nhất từ hai đến ba tháng.

Để đảm bảo vụ mùa năm nay thành công nhất có thể, hàng ngàn người đã được điều ra đồng để giúp gặp lúa và ngô, trong đó có cả quân đôi.

Kim Jong-un được cho là đã ra lệnh phải chắt chiu từng hạt lúa và ai ăn cơm đều phải giúp thu hoạch vụ mùa.

"Họ đã lên kế hoạch để giảm thiểu hao hụt trong quá trình thu hoạch," ông Lee từ Daily NK nói. "Họ nhấn mạnh rằng sẽ có trừng phạt nghiêm khắc nếu có người bị phát hiện ăn cắp hay ăn gian. Chuyện này tạo nên không khí sợ hãi."

Tuần trước, Cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc (NIS) báo cáo tại một phiên họp quốc hội kín rằng ông Kim nói ông thấy như mình "đang đi trên lớp băng mỏng do tình hình kinh tế xấu", theo một số nghị sỹ có mặt tại buổi họp.

NIS cũng được cho là đưa tin việc thiếu thuốc men và các mặt hàng thiết yếu đẩy nhanh tốc độ lây lan của các bệnh lây nhiễm như bệnh thương hàn.

Truyền thông nhà nước Bắc Hàn nhấn mạnh các biện pháp được thực hiện để ngăn thất thoát mùa màng, và tung ra các áp phích tuyên truyền nỗ lực đẩy mạnh sản xuất lương thực.

Phương pháp canh tác hiện đại

Bắc Hàn hiện đang gặp hai vấn đề lớn về nguồn cung ứng lương thực.

Khó khăn thứ nhất là phương pháp canh tác. Bình Nhưỡng đã đầu tư nhiều vào công nghệ quân sự và tên lửa, nhưng lại thiếu máy móc hiện đại cần thiết cho một vụ thu hoạch nhanh chóng và thành công, theo các chuyên gia.

Choi Yong từ Viện Kinh tế Nông thôn Hàn Quốc nói với chúng tôi rằng "nguồn cung cấp các thiết bị nông nghiệp không đủ, dẫn đến sản lượng lương thực thấp."

Chúng tôi được tận mắt chứng kiến điều này.

Từ một vị trí quan sát ở mỏm cực tây của Nam Hàn, với các tòa nhà chọc trời của Seoul đứng phía xa, nhóm chúng tôi thấy rõ quang cảnh sông Hàn chảy vào Bắc Hàn. Bắc Hàn cảm thấy như rất gần - nhưng lại rất xa.

Tôi nghe thấy một bé gái nhận xét khi nhìn qua ống nhòm rằng người Bắc Hàn cũng "như chúng ta."

"Họ cũng như chúng ta," bé gái nói khi bé chạy về phía mẹ.

Hàng chục người dân đang bận rộn vun các đống lúa mới gặt và vác lúa trên vai đưa tới một máy kéo cũ kỹ.

Một nông dân Hàn Quốc ở Paju, gần khu phi quân sự phân cách hai nước, nói rằng ông chỉ mất một tiếng rưỡi để gặt tất cả các cánh đồng của ông bằng máy. Nếu ông gặt bằng tay, như cách làm ở Bắc Hàn, ông sẽ phải mất một tuần mới gặt xong một cánh đồng.

Rất dễ tổn thương

Cùng với việc thiếu công nghệ và máy móc nông nghiệp, Bắc Hàn phải đối mặt với một vấn đề lâu dài hơn nhiều nếu họ muốn đảm bảo an ninh lương thực.

Quốc gia này nằm trong danh sách 11 nước dễ tổn thương nhất trước tác động của ấm lên toàn cầu mà các cơ quan an ninh Hoa Kỳ đưa ra. Và diện tích hạn hẹp để trồng hoa màu có thể bị ảnh hưởng nặng nhất.

"Thất thu vụ lúa và ngô sẽ trở nên phổ biến hơn ở vùng bờ biển phía Tây, nơi vốn là vựa lúa của Bắc Hàn," bà Catherine Dill, từ Hội đồng nghiên cứu Rủi ro Chiến lược, một trong các tác giả của báo cáo gần đây về 'Các cuộc khủng hoảng hội tụ ở Bắc Hàn' cho biết.

Điều này có thể là lý do vì sao Bình Nhưỡng cử đại sứ Bắc Hàn ở Anh tới dự Hội nghị Biến đổi Khí hậu LHQ COP 26 ở Glasgow.

"Bắc Hàn đặc biệt dễ bị ảnh hưởng của thiên tai. Ngập lụt, mưa lớn và bão nhiệt đới gây thiệt hại cho họ hàng năm, trực tiếp ảnh hưởng tới sản lượng và gián tiếp gây ra sâu bệnh," ông Choi nói.

Báo cáo 'các cuộc khủng hoảng hội tụ' gợi ý rằng tình trạng sẽ trầm trọng hơn trong những năm tới và việc sản xuất lúa gạo đặc biệt sẽ bị ảnh hưởng bởi hạn hán và ngập lụt.