Bắc Hàn: Vì sao nước này không đủ lương thực năm nay?
Nguồn hình ảnh, Getty Images
- Tác giả, Ban kiểm chứng thực tế và Theo dõi
- Vai trò, BBC News
Bắc Hàn đã vài lần gặp nạn đói, và giờ đây lãnh tụ Kim Jong-un vừa cảnh báo sẽ có tình trạng thiếu lương thực nghiêm trọng trong thời gian tới.
Rất khó để có được thông tin đáng tin cậy về đất nước đầy bí mật này.
Vậy chúng ta biết gì về tình hình lương thực ở Bắc Hàn, và vì sao nạn thiếu lương thực lại trầm trọng vào năm nay?
Chuyện gì xảy ra với giá lương thực?
Một trong những chỉ dấu rõ ràng nhất về tình trạng thiếu lương thực là việc giá cả các mặt hàng thực phẩm cơ bản tăng nhanh.
Giá một kg ngô tăng mạnh vào tháng Hai, lên tới 3.137 won (trên 60.000 VND), theo số liệu từ trang web NK Daily, một trang thu thập thông tin từ các mối quen biết sống bên trong Bắc Hàn.
Giá cả lại tăng mạnh lần nữa vào giữa tháng Sáu, theo website Asia Press, nhóm có liên lạc với người Bắc Hàn qua các điện thoại được tuồn vào nước này.
Ngô là lương thực không được chuộng bằng gạo, nhưng thường được người dân tiêu dùng vì nó rẻ hơn gạo.
Trong khi đó, một kg gạo ở Bình Nhưỡng hiện đang có giá ở mức cao nhất từ tháng 12/2020 - nhưng giá gạo hay lên xuống thất thường.
Theo dõi giá thị trường mang lại những dữ liệu tốt nhất về hoạt động kinh tế, vì hầu hết người dân Bắc Hàn mua thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác ở chợ, chuyên gia về Bắc Hàn Benjamin Silberstein cho biết.
"Nhà nước chỉ cung cấp một phần nhỏ thực phẩm cho những công chức làm cho nhà nước."
Chế độ tem phiếu do nhà nước cấp gần như không đủ sống cho các gia đình, và ở những nơi xa thành phố lớn lại càng phập phù hơn.
Điều này có nghĩa nhiều người dân tìm đến các chợ cóc để mua thực phẩm bổ sung.
Thời tiết khắc nghiệt làm hại mùa màng
Trong phát biểu cảnh báo về tình trạng thiếu lương thực, lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong-un nói đến tác động của các trận bão lụt tới vụ mùa năm ngoái.
Từ tháng Tư đến tháng Chín 2020 là một trong những giai đoạn Bắc Hàn có thời tiết nhiều mưa nhất kể từ khi bắt đầu ghi số liệu năm 1984, theo tổ chức theo dõi ngành nông nghiệp GEOGLAM có trụ sở ở Paris.
Nguồn hình ảnh, NOAA Himawari-8
Bán đảo Triều Tiên bị một loạt các cơn bão tấn công, trong đó có ba cơn bão trong hai tuần gây lở đất mạnh hồ tháng 8 và tháng 9/2020. Đây cũng là thời gian thu hoạch vụ lúa và ngô.
Lương thực có thể rất thiếu vào tháng 6, khi nguồn cung từ vụ mùa thu năm ngoái của chính phủ cạn kiệt dần, nhất là nếu vụ mùa thất thu.
Cơn bão Hagupit đổ bộ đầu tháng Tám là một trong số ít cơn bão mà truyền thông nhà nước đưa tin chi tiết về thiệt hại.
Họ cho biết cơn bão làm hủy hoại 40.000 hecta hoa màu và 16.680 ngôi nhà.
Với những cơn bão sau, truyền thông nhà nước tránh đưa tin nhiều.
Hậu quả của các sự kiện này càng tối tệ do tình trạng phá rừng trong nhiều thập kỷ.
Khủng hoảng kinh tế những năm 1990 dẫn đến việc nhiều người chặt cây làm củi, và mặc dù có các chiến dịch trồng cây, nạn phá rừng tiếp diễn, khiến ngập lụt nghiêm trọng hơn.
Theo một báo cáo xuất bản hồi tháng Ba của Tổ chức Theo dõi Rừng Toàn cầu, 27.500 hecta rừng bị mất trong năm 2019, với khoảng 233.000 hecta mất đi từ năm 2001.
Thiếu phân bón trầm trọng
Một trong những khó khăn ít được biết đến hơn của ngành nông nghiệp Bắc Hàn là thiếu phân bón để cải thiện năng suất vụ mùa.
Nguồn hình ảnh, KOREA CENTRAL TELEVISION
Trong một lá thư năm 2014, Kim Jong-un nhắc nhở các lãnh đạo ngành nông nghiệp rằng họ phải tìm các nguồn phân bón khác dễ tiếp cận hơn.
"Sử dụng tất cả các nguồn phân bón như phân gia súc, phân người, phân hữu cơ và đất đáy mương", ông viết trong bức thư được thông tấn xã Bắc Hàn KCNA đăng.
Bắc Hàn không tự sản xuất đủ phân bón, và theo Nikkei Asia hồi tháng Hai, một trong các nhà máy lớn sản xuất phân bón (và những thứ khác) phải đóng cửa do thiếu phụ tùng máy móc.
Điều này được cho là do biên giới với Trung Quốc phải đóng cửa từ tháng 1/2020 vì đại dịch Covid.
Thương mại bị ảnh hưởng mạnh do các biện pháp trừng phạt
Các lệnh trừng phạt kinh tế quốc tế có nghĩa thương mại giữa Bắc Hàn với các nước khác là hết sức hạn chế.
Tổng giá trị xuất khẩu từ Trung Quốc sang Bắc Hàn chiếm khoảng 2,5 tới 3.5 tỷ USD trong những năm gần đây. Nhưng năm ngoái, con số này ở mức 500 triệu USD, theo số liệu chính thức của hải quan Trung Quốc.
Những hình ảnh vệ tinh từ hai phía đường biên (ở Sinuiju và Dandong) cho thấy số xe cộ lưu thông giữa hai bên giảm đáng kể so với năm 2019.
Điều này là bằng chứng cho giao dịch thương mại qua biên giới đã bị đóng, theo một báo cáo cử Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS).
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Các nhà nghiên cứu đếm được hơn 100 chiếc xe ở khu vực hải quan hồi tháng 9/2019 - nhưng chỉ có 15 xe vào tháng 3/2021.
Tuy nhiên, họ thấy có nhiều toa xe lửa hồi tháng 3 so với các hình ảnh tại cùng một địa điểm trong hai năm qua, khiến các nhà quan sát cho rằng hai bên đã khôi phục thương mại nhiều.
Từ đó, không có chỉ dấu nào rằng đường biên sẽ được sớm mở lại hoàn toàn, theo các nhà quan sát về Bắc Hàn.
Khó khăn trong viện trợ lương thực
Đường biên đóng cửa khiến cho Bắc Hàn khó nhận được viện trợ lương thực, được miễn trừ dưới các lệnh trừng phạt.
Nguồn hình ảnh, Maxar (supplied by European Space Imaging)
Nước viện trợ nhiều nhất cho Bắc Hàn là Trung Quốc, và nguồn lương thực xuất sang Bắc Hàn đã giảm 80% kể từ khi đại dịch bắt đầu.
Viện trợ lương thực từ các nước khác là không đủ trong thập kỷ qua, LHQ cho biết.
Và hầu hết các tổ chức viện trợ lương thực quốc tế hiện không thể hoạt động ở Bắc Hàn, với các hạn chế do Covid khiến hoạt động của họ các khó khăn hơn bình thường.
Kun Li, nhân viên Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) nói với BBC rằng WFP không thể làm điều tra lương thực hộ gia đình từ trước khi có đại dịch.
"Mặc dù có thách thức, năm 2020, WFP đưa vào Bắc Hàn lượng lương thực hạn chế và tiếp cận được gần 730.000 người… với hỗ trợ về thực phẩm và dinh dưỡng," bà nói.
Nguồn hình ảnh, DPRK GOVERNMENT
Bắc Hàn bị thiếu lương thực tương đương với nguồn cung ứng cho hai hay ba tháng, theo một báo cáo của Tổ chức Nông Lương LHQ.
"Nếu tình trạng thiếu lương thực này không được bù đắp qua nhập khẩu thương mại và/hoặc viện trợ lương thực, các hộ gia đình có thể phải trải qua một gia đoạn rất khốn khó từ tháng 8 đến tháng 10/2021."
Jack Goodman and Alistair Coleman đưa tin.
