Giáo hoàng Leo XIV: Sẽ tiếp tục đường hướng cởi mở của Giáo hoàng Francis?

Sau hai ngày và bốn vòng phiếu, các hồng y tham dự Mật viện 2025 đã bầu Hồng y Robert F Prevost, người Mỹ, kế vị Giáo hoàng Francis và trở thành vị giáo hoàng thứ 267 của Giáo hội Công giáo.

Sinh ra ở Chicago, vị hồng y 69 tuổi là người đầu tiên từ Bắc Mỹ được bầu lên ngôi vị giáo hoàng. Và như vậy, đây là lần thứ tư liên tiếp – sau Giáo hoàng John Paul II (1978), Benedict XVI (2005) và Francis (2013) – người đứng đầu Giáo hội Công giáo không phải là một người Ý.

Việc Hồng y Prevost được bầu chọn cũng làm rất nhiều người ngạc nhiên vì ngài mới được Giáo hoàng Francis phong hồng y vào tháng 9 năm 2023. Hơn nữa, ngài cũng được coi là một người khá kín tiếng. Đó cũng là lý do tại sao ngài không có tên trong danh sách những ứng viên nổi bật – như Hồng y Pietro Parolin, người Ý và Quốc vụ khanh Tòa Thánh hay Hồng y Luis Antonio Tagle, người Philippines – mà giới truyền thông, quan sát cũng như dư luận đề cập đến trong những ngày qua.

Một lần nữa, đúng như câu ngạn ngữ: "Ai vào Mật nghị với tư cách là Giáo hoàng, sẽ rời khỏi đó với tư cách là Hồng y."

Nhiều nét tương đồng với Giáo hoàng Francis

Sau khi Giáo hoàng Francis qua đời nhiều người trong và ngoài Giáo hội đặt câu hỏi là liệu người kế vị có tiếp tục đường hướng cởi mở, quan tâm đến người nghèo, di dân của vị giáo hoàng người Argentina.

Thật quá sớm để trả lời câu hỏi nhưng có thể nói nhiều dấu chỉ cho thấy Giáo hoàng Leo XIV nhiều điểm tương đồng với vị tiền nhiệm.

Cũng như Giáo hoàng Francis (Dòng Tên), Giáo hoàng Leo XIV (Dòng Thánh Augustin) là một tu sĩ dòng. Là người Mỹ, nhưng ngài dành phần lớn đời tu của mình đi truyền giáo tại Peru. Chính Giáo hoàng Francis đã bổ nhiệm ngài làm giám mục Chiclayo, miền bắc Peru, năm 2015 và ở cương vị ấy đến năm 2023.

Vì sống ở Peru một thời gian dài và rất yêu mến đất nước Nam Mỹ này, ngài đã nhập quốc tịch Peru năm 2015.

Ngày 30/1/2023, Giáo hoàng Francis gọi ngài về Rome và chọn làm tổng trưởng Bộ Giám mục và đảm nhận chức chủ tịch Ủy ban Giáo hoàng về Nam Mỹ.

Trong chức vụ đầu, ngài chịu trách nhiệm giới thiệu, tuyển chọn ứng viên để Giáo hoàng chọn giám mục trên toàn thế giới. Đây là một vị trí quan trọng. Đó cũng là lý do, dù đối với thế giới bên ngoài được ít biến đến, tên tuổi của ngài lại khá quen thuộc với những vị hồng y bầu chọn tại Mật viện lần này. Được đặc trách về Nam Mỹ, ngài cũng thường xuyên liên lạc với lãnh đạo Giáo hội tại một châu lục có rất đông người Công giáo.

Với tư cách là tổng trưởng Bộ Giám mục, ngài đóng một vai trò quan trọng trong những cởi mở, cải cách của Giáo hoàng Francis – trong đó có việc bổ nhiệm hai nữ tu và một nữ giáo dân vào bộ này. Đây là lần đầu tiên có ba phụ nữ tham gia vào việc giới thiệu, tuyển chọn ứng viên giám mục.

Giống như Giáo hoàng Francis khi còn là giám mục và hồng y ở Argentina, tân Giáo hoàng Leo XIV cũng rất quan tâm đến những người nghèo khổ, bất hạnh, bị loại khỏi vòng xã hội ở Peru khi truyền giáo tại đây.

Khi trả lời báo chí Vatican vào tháng 10 năm 2024, Hồng y Prevost nói rằng quyền bính thực sự của một giám mục dựa trên sự phục vụ. Họ được mời gọi sống khiêm nhường, gần gũi những người họ phục vụ, đồng hành với họ và cũng chịu khổ với họ. Đặc biệt, ngài nhấn mạnh, các giám mục cần phải đến với những người nằm ngoài lề xã hội và tất cả những ai cảm thấy mình bị chia cách, và mời gọi, đón nhận họ. Dịp đó, ngài đã cùng lặp lại thông điệp của Giáo hoàng Francis là mời gọi, đón nhận "tất cả mọi người", dù họ là ai, đang sống trong hoàn cảnh nào vào trong Giáo hội.

Sự cởi mở, quan tâm ấy cũng được thể hiện rõ trong thông điệp "Urbi et Orbi - cho dân thành Rome và toàn thế giới" đầu tiên của ngài trên cương vị giáo hoàng.

Xuất hiện lần đầu tiên từ ban công Đền Thờ Thánh Phêrô sau khi được bầu, Giáo hoàng Leo XIV đã nói, "chúng ta vẫn đang nghe tiếng nói nhỏ nhẹ nhưng đầy can đảm của Đức Francis khi ngài ban Phép lành cho Rome và thế giới vào ngày Chúa nhật Phục Sinh (một ngày trước lúc mất)". "Hãy cho phép tôi được tiếp tục phép lành ấy: Đó là Thiên Chúa yêu thương chúng ta, Thiên Chúa yêu hết mọi người," tân giáo hoàng nói.

Nhắn gửi các tín hữu, ngài nhấn mạnh "chúng ta phải tìm kiếm, cộng tác với nhau để trở thành một giáo hội truyền giáo, một giáo hội biết xây dựng các nhịp cầu và đối thoại, luôn giang tay rộng đón mọi người, giống như quảng trường này, cởi mở với tất cả mọi người đang cần đến sự bác ái, hiện diện, đối thoại và tình yêu của chúng ta".

"Tới tất cả anh chị em ở Rome cũng như trên toàn thế giới," ngài lặp lại, "chúng ta muốn là một giáo hội hiệp hành, một Giáo hội luôn tìm kiếm hòa bình, bác ái, sự gần gũi, đặc biệt với những ai đang đau khổ."

Quan tâm đến các vấn đề thế giới

Trong lần xuất hiện đầu tiên với tư cách là giáo hoàng, khác với Giáo hoàng Francis năm 2013, Giáo hoàng Leo XIV mặc chiếc áo choàng đỏ truyền thống. Có thể, chi tiết này cho thấy ngài cũng không hoàn toàn theo đuổi đường hướng, lập trường của vị tiền nhiệm. Đó có thể là tín hiệu tân giáo hoàng sẽ cân bằng sự cải cách, cởi mở với ổn định và truyền thống.

Một điều khác cũng làm không ít người ngạc nhiên là tại sao các hồng y lại bầu một vị người Mỹ làm giáo hoàng. Từ trước tới giờ, có người cho rằng tại vì Mỹ đã có quá nhiều ảnh hưởng trên thế giới. Việc bầu một hồng y đến từ quốc gia này làm người đứng đầu một giáo hội có đến 1,4 tỷ người lại càng gia tăng ảnh hưởng của Mỹ. Nhưng có thể nói dù là người Mỹ, ngài không sống nhiều ở Mỹ. Hơn nữa, chính ngài cũng lên tiếng phản đối lập trường của chính quyền Donald Trump đối với di dân.

Trên hết có thể nói, tân giáo hoàng được các hồng y bầu chọn vì họ biết ngài có những phẩm chất mà Giáo hội cũng như thế giới đang cần.

Trong bài giảng tại Thánh lễ cầu nguyện cho việc bầu chọn giáo hoàng, tại Đền thờ Thánh Phêrô ngày 7/5/2025, Hồng y Giovanni Battista Re, Niên trưởng Hồng y đoàn, đã nói: "Chúng ta ở đây để cầu xin sự trợ giúp của Chúa Thánh Thần, xin Ngài ban ánh sáng và sức mạnh để vị Giáo Hoàng được chọn sẽ là người mà Giáo hội và nhân loại đang cần đến trong thời điểm lịch sử đầy thử thách và phức tạp này."

Đúng vậy, thế giới đang đối diện với nhiều vấn đề - như chiến tranh ở Ukraine, xung đột ở Trung Đông và mới đây giữa Ấn Độ và Pakistan. Trong một cuộc phỏng vấn nhanh với Vatican News sau khi Hồng y Pervost được bầu làm giáo hoàng, Tổng Giám mục Timothy Broglio, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Mỹ, hy vọng rằng tân giáo hoàng có thể thúc đẩy đối thoại, hòa bình trên thế giới.

Giáo hoàng Leo XIV được biết đến là một người nhẹ nhàng, điềm đạm, cởi mở, thân thiện và thông thạo đến bảy ngôn ngữ, trong đó có tiếng Ý và Tây Ban Nha, ngài cũng là một cử nhân toán học. Hơn nữa, ngài đảm trách nhiều công việc khác nhau - từ giáo viên, cha xứ, bề trên tổng quyền đến hai nhiệm kỳ, giám mục tới việc đảm đương hai vị trí quan trọng tại Vatican. Với những phẩm chất, kinh nghiệm đó có thể ngài sẽ góp phần quan trọng việc kết nối, đối thoại để giải quyết các xung đột.

Việc chọn Leo XIV làm tông hiệu cho mình cho thấy tân giáo hoàng cũng quan tâm đến các vấn đề quan trọng mà xã hội và thế giới đang phải đối diện. Năm 1891, Giáo hoàng Leo XIII đã ra Thông điệp Rerum Novarum (Tân Sự) đề cập tình trạng đề cập đến tình trạng của giai cấp công nhân lúc ấy và được coi là thông điệp xã hội đầu tiên của Giáo hội.