Iran tấn công căn cứ Mỹ ở Qatar: màn 'trút giận' báo trước để có hòa bình?

Iran đã phóng tên lửa vào một căn cứ quân sự của Mỹ ở Qatar, nói rằng đây là hành động trả đũa cho các cuộc không kích của Mỹ nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran vào cuối tuần qua.

Nhân chứng cho biết họ nghe thấy những tiếng nổ lớn trên bầu trời thủ đô Doha, trong khi đó có những đoạn video ghi lại những tia sáng chói trên bầu trời khi hệ thống phòng không tìm cách đánh chặn tên lửa.

Động thái này là bước leo thang mới nhất trong cuộc xung đột giữa Iran, Israel và Mỹ, vốn đã đẩy căng thẳng ở Trung Đông lên mức cao chưa từng có trong những ngày gần đây.

Dưới đây là những thông tin đã có cho tới thời điểm hiện tại.

Tên lửa Iran nhằm vào đâu và tại sao?

Các tên lửa của Iran nhằm vào - Al-Udeid - căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông.

Theo Iran, đây là hành động đáp trả việc Mỹ ném bom ba cơ sở thuộc chương trình hạt nhân của Iran vào ngày 21/6 giờ Mỹ.

Al-Udeid là nơi đặt sở chỉ huy các hoạt động không quân của Mỹ cho toàn khu vực. Một số binh sĩ Anh cũng đang phục vụ luân phiên tại đây.

Cuộc tấn công đầu tiên được truyền thông nhà nước Iran, và sau đó là quân đội Iran, xác nhận.

Trong một tuyên bố, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) - nhánh quyền lực nhất của lực lượng vũ trang Iran - nói rằng "Iran sẽ không bỏ qua bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào chủ quyền của mình", đồng thời nói thêm rằng "các căn cứ Mỹ trong khu vực không phải là điểm mạnh mà là điểm yếu".

Trước đó, Mỹ đã cảnh báo Iran không nên đáp trả các cuộc không kích nhằm vào các cơ sở hạt nhân mà họ đã thực hiện, đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo ở Tehran đồng ý với một giải pháp ngoại giao để chấm dứt xung đột.

Các báo cáo vẫn đưa ra các con số khác nhau về số tên lửa được phóng ra: Iran nói là 6 quả, Mỹ nói 14, còn Qatar – theo Reuters – cho biết là 19 quả, và khẳng định tất cả đều đã bị đánh chặn.

Không có thông tin về việc có ai bị thương hay tử vong.

Trong những giờ trước vụ tấn công, cả Mỹ và Anh đều đã khuyến cáo công dân của mình tại Qatar "ở yên trong nhà". Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, có khoảng 8.000 công dân Mỹ đang sinh sống tại Qatar, cùng với hàng ngàn công dân Anh.

Các phản ứng sau vụ tấn công

Không lâu sau cuộc tấn công, có thông tin cho rằng Iran đã đưa ra cảnh báo trước về việc chuẩn bị phóng tên lửa. New York Times trích dẫn ba quan chức Iran cho biết nước này đã thông báo cho Qatar về ý định tấn công với mục đích giảm thiểu thương vong.

Trong những phát biểu đầu tiên sau vụ việc, Tổng thống Donald Trump cảm ơn Iran "vì đã thông báo sớm, giúp không có ai thiệt mạng hay bị thương".

Ông gọi vụ tấn công là "rất yếu" – không có người Mỹ nào bị thương và thiệt hại rất ít, ông nói.

"Họ đã trút hết giận rồi," ông nói thêm và cho biết bây giờ có cơ hội để "hòa bình".

Tuy nhiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Qatar cho rằng vụ tấn công là một "sự bất ngờ" và "vi phạm trắng trợn chủ quyền" của nước này, đồng thời nói thêm rằng Qatar "là một trong những quốc gia đầu tiên cảnh báo về mối nguy hiểm từ sự leo thang của Israel trong khu vực".

Về phần mình, Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố quốc gia này không gây hại cho ai trong vụ tấn công nhưng đất nước ông sẽ không "khuất phục trước bất kỳ sự xâm phạm nào".

"Chúng tôi không xâm phạm ai, và chúng tôi cũng sẽ không bao giờ chấp nhận bất cứ ai tới xâm phạm. Chúng tôi sẽ không khuất phục trước bất kỳ sự xâm phạm nào – đó là lập trường của quốc gia Iran," ông viết trên X (Bản dịch của BBC Tiếng Ba Tư).

Dấu hiệu cho thấy vụ tấn công sắp xảy ra?

Đã có những dấu hiệu vào hôm 23/6 cho thấy Mỹ nghi ngờ Iran chuẩn bị phóng tên lửa vào Qatar.

Vài giờ trước vụ tấn công, Qatar thông báo tạm thời đóng cửa không phận – ngay sau khi Mỹ và Anh khuyến cáo công dân "ở yên trong nhà".

Những cảnh báo này không nêu rõ về việc một cuộc tấn công sắp diễn ra: Mỹ nói đó là hành động "do sự thận trọng cao độ", trong khi Anh nói đang làm theo khuyến cáo của Mỹ.

Tuy nhiên, khoảng một giờ trước vụ tấn công, BBC nhận được thông tin về một "mối đe dọa khả thi" đối với căn cứ này.

Một số hãng truyền thông Mỹ cũng dẫn lời các quan chức giấu tên cho biết Iran đã triển khai các bệ phóng tên lửa sẵn sàng cho một cuộc tấn công tiềm năng nhằm vào Qatar.

Dữ liệu từ các trang web theo dõi chuyến bay cho thấy nhiều máy bay đã bắt đầu chuyển hướng đến các sân bay khác trước khi tên lửa được phát hiện. Theo Flightradar24, có khoảng 100 chuyến bay đang hướng đến Doha ngay trước khi vụ phóng tên lửa xảy ra.

Sân bay quốc tế Hamad là một trong 10 phi trường nhộn nhịp nhất thế giới về lưu lượng quốc tế, với khoảng 140.000 hành khách qua lại mỗi ngày.

Các quốc gia khác trong khu vực, trong đó có Bahrain và Kuwait, cũng đã đóng cửa không phận trong một thời gian ngắn.

Nguồn cơn của sự kiện này

Mỹ đã tiến hành các cuộc không kích lớn nhằm vào ba cơ sở hạt nhân trong lãnh thổ Iran vào hôm thứ Bảy, 21/6.

Động thái này diễn ra sau nhiều ngày không rõ liệu Mỹ có tham gia vào chiến dịch quân sự của Israel nhằm vào Iran, vốn bắt đầu từ ngày 13/6, hay không.

Israel đã tiến hành các đợt tấn công tên lửa hàng ngày nhằm vào các cơ sở hạt nhân và quân sự trong lãnh thổ Iran, và chính phủ nước này cho rằng những hành động đó là cần thiết để ngăn chặn nguy cơ Iran chế tạo vũ khí hạt nhân.

Nhiều nhiệm kỳ chính quyền của Israel và Mỹ đều tìm cách ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Về phần mình, Iran luôn khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ nhằm mục đích dân sự.

Mỹ tuyên bố các cuộc tấn công của họ đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho chương trình hạt nhân của Iran, mặc dù mức độ thiệt hại cụ thể vẫn chưa rõ.

Các vụ tấn công qua lại giữa Iran và Israel cũng tiếp diễn vào ngày 22 và 23/6.