Phiên tòa Phúc Sơn: 5 cựu bí thư tỉnh ủy hầu tòa cùng Hậu 'pháo', có gì đáng chú ý?

Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội mở phiên xét xử sai phạm xảy ra tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Phúc Sơn và một số tỉnh thành liên quan, khiến hàng loạt cựu bí thư, chủ tịch tỉnh rơi vào vòng lao lý.

Phiên tòa được mở vào ngày 24/6, dự kiến diễn ra trong 10 ngày.

Có 9 người bị xét xử về tội Nhận hối lộ theo Điều 354 Bộ luật Hình sự. Đây là tội danh có khung hình phạt cao nhất là tử hình.

Những người này gồm:

Tại Vĩnh Phúc: bà Hoàng Thị Thúy Lan - Bí thư Tỉnh ủy, ông Lê Duy Thành - Chủ tịch UBND tỉnh, ông Phạm Hoàng Anh - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy; ông Chu Quốc Hải - Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường; ông Nguyễn Văn Khước - Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Chủ tịch Hội đồng thẩm định giá đất Vĩnh Phúc.

Tại Quảng Ngãi: ông Cao Khoa – cựu Chủ tịch UBND tỉnh, ông Lê Viết Chữ – Bí thư Tỉnh ủy, ông Đặng Văn Minh – Chủ tịch UBND tỉnh, cựu Giám đốc Sở Giao thông vận tải.

Ông Nguyễn Văn Hậu (thường gọi là Hậu "Pháo", chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn) bị xét xử tới ba tội danh gồm Đưa hối lộ; Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.

Các ông Phạm Văn Vọng (cựu Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc); Phùng Quang Hùng (cựu Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc); Hà Hòa Bình (cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc); Ngô Đức Vượng và Nguyễn Doãn Khánh (đều là cựu Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ) bị xét xử về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Ông Phạm Ngọc Cương (Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Phúc Sơn); Đỗ Hữu Vinh (cựu Tổng giám đốc Tập đoàn Phúc Sơn), cùng 20 người khác hầu tòa về các tội Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng và Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.

Đáng chú ý, giữa một dàn các lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi, Vĩnh Phúc và Phú Thọ lại có một nhân vật giữ một vị trí khá khiêm tốn ở Vĩnh long là ông Đặng Trung Hoành (cựu Chánh Văn phòng Huyện ủy Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long).

Ông Hoành là người duy nhất ở tỉnh Vĩnh Long bị bắt trong vụ án Phúc Sơn. Ông bị xử về tội Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ quyền hạn để trục lợi khi nhận 75,6 tỷ đồng từ ông Nguyễn Văn Hậu.

Tội danh này nghĩa là người bị truy tố - tức ông Hoành - không có chức vụ quyền hạn tương xứng nhưng có quan hệ với người có chức vụ rồi tác động lên người này. Bởi lẽ, với chức vụ trên thực tế của ông Hoành, một cán bộ đảng ở cấp huyện, thì chưa chắc ông Hậu lại chịu đưa một số tiền lớn như vậy. Cáo trạng ghi rõ ông Hoành đã gợi ý ông Hậu chi cho mình số tiền 700 triệu vì đã giúp báo cáo "công sức đóng góp" của Hậu với "lãnh đạo cấp trên".

Hội đồng xét xử gồm năm người - hai thẩm phán và ba hội thẩm nhân dân - do thẩm phán Trần Nam Hà làm chủ tọa phiên tòa.

Sáu kiểm sát viên của Viện Kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội và Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao (biệt phái) được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử tại phiên tòa.

Ngón tay triệu đô

Theo cáo trạng, Chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn Nguyễn Văn Hậu lợi dụng mối quan hệ, dùng tiền, lợi ích vật chất để móc nối với các cá nhân có chức vụ, quyền hạn để tạo điều kiện cho các công ty thuộc hệ sinh thái Phúc Sơn trúng thầu, thực hiện các dự án, gói thầu ở một số tỉnh thành.

Tại tỉnh Vĩnh Phúc, Tập đoàn Phúc Sơn thực hiện các dự án gồm: dự án chợ đầu mối nông sản thực phẩm, Hệ thống kho vận và Khu đô thị Thương mại Vĩnh Tường (Dự án Chợ đầu mối); dự án Khu đô thị mới tại thị trấn Tứ Trưng và thị trấn Vĩnh Tường (dự án Tứ Trưng); dự án Khu Trung tâm thương mại và nhà ở Phúc Sơn giai đoạn 1 và giai đoạn 2.

Tại Phú Thọ, Tập đoàn Phúc Sơn thực hiện 3 gói thầu thuộc dự án đầu tư xây dựng Trung tâm lễ hội, gói thầu phòng chống cháy rừng thuộc dự án hệ thống cấp nước các hồ cảnh quan và phòng chống cháy rừng (thuộc Khu di tích lịch sử Đền Hùng).

Tại Quảng Ngãi, Tập đoàn Phúc Sơn được thực hiện gói thầu số 12 thuộc dự án đường bờ Nam sông Trà Khúc, dự án cải tạo nâng cấp Quốc lộ 1 đoạn qua tỉnh Quảng Ngãi.

Để được thực hiện các dự án, gói thầu trên, ông Nguyễn Văn Hậu đã đưa hối lộ hơn 132 tỷ đồng. Theo cáo buộc, ông đã trực tiếp hoặc chỉ đạo nhân viên dưới quyền đưa hối lộ cho 9 cá nhân là các lãnh đạo của ba địa phương.

Trong đó, bà Hoàng Thị Thúy Lan, Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc, nhận 25 tỷ đồng và 1 triệu USD. Dù đây không phải là số tiền hối lộ quá lớn so với các đại án tham nhũng khác nhưng dư luận xôn xao bởi trong kết luận điều tra của Bộ Công an cho thấy chi tiết đắt giá về "ngón tay trỏ triệu đô" của bà Thúy Lan.

Theo đó, vào ngày 19/3/2021, bà Lan đã gọi ông Hậu đến nhà riêng, giơ một ngón trỏ bàn tay phải và nói: "Chị có việc, chuẩn bị ngay cho chị 1 triệu Mỹ." Ngay lập tức, ông Hậu đã chỉ đạo người chuẩn bị tiền và đem 1 triệu USD đến tận nhà cho bà Lan. Số tiền này, theo kết luận điều tra, là ông Hậu đưa theo yêu cầu của bà Lan vì đang triển khai Dự án Chợ đầu mối để bà Lan chỉ đạo, tác động đến các sở, ngành liên quan tạo điều kiện cho Tập đoàn Phúc Sơn thực hiện.

Ông Hậu còn đưa hối lộ cho ông Lê Duy Thành, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc 20 tỷ đồng và 1,3 triệu USD; đưa cho ông Phạm Hoàng Anh (cựu Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, cựu Giám đốc Sở Xây dựng Vĩnh Phúc) 400 triệu đồng và 20.000 USD.

Ngoài ra, ông Hậu cũng đưa 1,45 tỷ đồng cho ông Hoàng Văn Nhiệm (cựu Phó Giám đốc Sở Tài chính, Phó Chủ tịch Hội đồng thẩm định giá đất tỉnh Vĩnh Phúc); đưa 100 triệu đồng và 20.000 USD cho ông Chu Quốc Hải (cựu Phó GĐ Sở Tài nguyên và Môi trường, thành viên Hội đồng thẩm định giá đất tỉnh Vĩnh Phúc);

Ở Quảng Ngãi, ông Hậu đã đưa 22,6 tỷ đồng và 240.000 USD cho ông Đặng Văn Minh (cựu Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi), trong đó ông Minh hưởng lợi cá nhân 10,6 tỷ đồng và 40.000 USD.

Thông qua ông Đặng Văn Minh, Chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn gửi "lót tay" 6 tỷ đồng và 20.000 USD cho ông Cao Khoa (cựu Chủ tịch tỉnh Quảng Ngãi) và đưa 6 tỷ đồng cho ông Lê Viết Chữ (cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi) để có được những dự án lớn ở tỉnh này.

Cáo trạng cho biết hành vi của ông Hậu và các đồng phạm gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng cho nhà nước, với số tiền hơn 1.160 tỷ đồng, đồng thời khiến hàng loạt cán bộ bị xử lý hình sự, xử lý kỷ luật.

Ẩn số về 'lãnh đạo cấp trên'

Một phần nguyên nhân khiến công chúng chú ý là mối liên hệ giữa vụ án này với cựu Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng.

Ông Võ Văn Thưởng đã mất các chức vụ trong Đảng và Nhà nước, bao gồm chức chủ tịch nước, vào tháng 3/2024 vì mắc khuyết điểm.

Thời điểm tháng 3/2024, nhiều nhà quan sát đánh giá rằng sai phạm của ông được cho là diễn ra vào giai đoạn ông đang làm bí thư tỉnh Quảng Ngãi, từ năm 2011-2014.

Cũng vào tháng 3/2024, trang thông tin điện tử Đảng bộ khối các cơ quan tỉnh Nghệ An, cũng như một số trang của đảng bộ cấp địa phương khác, đã đăng tải bài viết nhan đề Đừng thấy Sóng cả mà ngã niềm tin! hé lộ nguyên nhân khiến ông Thưởng rời chính trường.

Cụ thể, trang này viết như sau:

"Các báo cáo của Trung ương và đơn của đồng chí Võ Văn Thưởng nêu rõ, thời gian đồng chí Võ Văn Thưởng làm Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã không kiểm soát chặt chẽ, để cán bộ dưới quyền vi phạm pháp luật, để một doanh nghiệp mượn danh đảm nhận nhiều dự án, can thiệp công tác cán bộ, làm mất lòng tin trong Nhân dân."

Dù trang này không nêu đích danh tập đoàn nào nhưng kết luận điều tra vụ án Phúc Sơn cho thấy tại Quảng Ngãi, Tập đoàn Phúc Sơn đã trúng thầu và thực hiện nhiều dự án lớn, tiêu biểu ở tỉnh này. Trong cáo trạng có nêu tập đoàn của ông Hậu đã trúng được gói thầu số 12 Dự án đường bờ Nam sông Trà Khúc trị giá 619 tỉ đồng ở Quảng Ngãi, qua đó ông Hậu hưởng lợi gần 94 tỷ đồng.

Như vậy, có thể thấy "một doanh nghiệp mượn danh đảm nhận nhiều dự án" khả năng cao là Tập đoàn Phúc Sơn.

Bên cạnh việc "một doanh nghiệp mượn danh đảm nhận nhiều dự án", một ẩn số khác là "lãnh đạo cấp trên". Đến nay, công chúng vẫn chưa rõ danh tính của "lãnh đạo cấp trên" được nhắc tới liên quan đến tội danh của ông Đặng Trung Hoành, cựu Chánh Văn phòng Huyện ủy Mang Thít, Vĩnh Long.

Ông Hoành là người duy nhất ở tỉnh Vĩnh Long bị bắt trong vụ án Phúc Sơn, ông bị truy tố về tội "Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi" khi nhận 75,6 tỷ đồng từ ông Nguyễn Văn Hậu.

Theo cáo trạng, trong một lần "lãnh đạo cấp trên" về làm việc với Huyện ủy Mang Thít (Vĩnh Long) vào năm 2017, ông Hậu đã có dịp gặp mặt và đề xuất hỗ trợ kinh phí cho địa phương với danh nghĩa cá nhân nhằm giúp tháo gỡ khó khăn về hạ tầng nông thôn và an sinh xã hội.

Ông Hoành, khi đó là chánh Văn phòng Huyện ủy, được chọn làm đầu mối vì có mối quan hệ thân thiết với "lãnh đạo cấp trên".

Cáo trạng ghi rõ ông Hoành đã gợi ý ông Hậu chi cho mình số tiền 700 triệu vì đã giúp báo cáo "công sức đóng góp" của ông Hậu với "lãnh đạo cấp trên".

Viện kiểm sát xác định, từ năm 2017 đến 2024, ông Hoành đã nhiều lần đề nghị và được ông Hậu chuyển tổng cộng 75,6 tỷ đồng. Trong đó, 27 lần chuyển khoản với tổng số 69,1 tỷ đồng vào tài khoản cá nhân ông Hoành và hai lần giao trực tiếp cho Huyện ủy Mang Thít số tiền 6,5 tỷ đồng.

Lợi dụng việc được giao quản lý, sử dụng số tiền trên, ông Hoành gợi ý và được Hậu chi 700 triệu đồng để hưởng lợi cá nhân cho việc báo cáo "công sức đóng góp" của Hậu với "lãnh đạo cấp trên", qua đó tạo thuận lợi cho công việc kinh doanh của ông Hậu.

Cần lưu ý, theo kết luận điều tra và cáo trạng, Tập đoàn Phúc Sơn của ông Nguyễn Văn Hậu bị phát hiện có sai phạm trong đấu thầu các dự án tại Quảng Ngãi, Vĩnh Phúc và Phú Thọ, nhưng không có dự án nào ở Vĩnh Long, càng không có ở huyện Mang Thít.

Hơn nữa, việc ông Hoành nhận tiền từ ông Hậu bị quy tội "lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi" chứ không phải "nhận hối lộ" như những lãnh đạo, quan chức ở các tỉnh Quảng Ngãi, Vĩnh Phúc, Phú Thọ.

Điều này cho thấy số tiền ông Hậu chi cho ông Đặng Trung Hoành không nhằm mục đích hối lộ trúng thầu mà để lấy lòng một "lãnh đạo cấp trên" để công việc làm ăn của ông Hậu ở các tỉnh thành khác được thuận lợi.

Theo chính đề nghị của ông Hậu, ông Hoành đã sử dụng 8,5 tỷ đồng để mua đất cho người nhà của "lãnh đạo cấp trên".

Huyện ủy Mang Thít xác nhận đã nhận tổng cộng 65 tỷ đồng từ ông Hậu (gồm 58,5 tỉ thông qua ông Hoành và 6,5 tỉ trực tiếp), đã chi hết 63,2 tỷ đồng vào các công trình xã hội, còn lại hơn 1,7 tỷ đồng chưa sử dụng. Như vậy, ông Hậu đã chi tiền khá mạnh tay cho huyện Mang Thít để phát triển huyện này.

Cựu Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, một nhân vật trong Tứ Trụ, quê ở xã Vĩnh Long, huyện Mang Thít, đã bất ngờ xin từ chức chưa đầy một tháng sau khi Hậu Pháo và hàng loạt quan chức cấp tỉnh bị bắt giữ.

Sau khi đã rời chính trường vào tháng 3/2024, đến tháng 11 cùng năm, ông Võ Văn Thưởng lại bị nêu tên khi Bộ Chính trị ra thông cáo về sai phạm của ông Thưởng. Cụ thể, ông Võ Văn Thưởng trong thời gian giữ cương vị ủy viên Trung ương Đảng, bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi nhiệm kỳ 2010-2015, ủy viên Bộ Chính trị, trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, thường trực Ban Bí thư, chủ tịch nước đã vi phạm quy định của Đảng, Nhà nước trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

Có thể thấy, theo kết luận của Bộ Chính trị, vi phạm của ông Thưởng xảy ra trong một thời gian dài, bao gồm thời gian ông đã vào Tứ Trụ. Lúc bấy giờ, Bộ Chính trị cho biết chưa xử lý kỷ luật ông do "đang điều trị bệnh".