Anutin Charnvirakul, Thủ tướng mới của Thái Lan, là ai?

Ông Anutin Charnvirakul vừa được bầu làm Thủ tướng Thái Lan hôm thứ Sáu (5/9) sau khi dễ dàng vượt qua cuộc bỏ phiếu tại Quốc hội, đánh bại ứng cử viên của đảng từng thống trị do gia tộc Shinawatra lãnh đạo, khép lại một tuần hỗn loạn và bế tắc chính trị, theo Reuters.

Với sự ủng hộ quyết định từ phe đối lập, ông Anutin đã dễ dàng vượt qua ngưỡng quá bán số phiếu tại Hạ viện để trở thành Thủ tướng, kết thúc nhiều ngày kịch tính và cuộc chạy đua giành quyền lực, trong đó ông đã vượt mặt chính đảng thành công nhất trong lịch sử Thái Lan.

Chiến thắng của ông Anutin trong cuộc bỏ phiếu tại quốc hội hôm 5/9 đạt được nhờ một thỏa thuận với đảng đối lập cấp tiến Nhân dân - lực lượng lớn nhất trong quốc hội - mà ông đã lôi kéo bằng lời hứa sẽ tổ chức trưng cầu dân ý về việc sửa đổi hiến pháp và kêu gọi bầu cử trong vòng bốn tháng.

Cuộc khủng hoảng của Đảng Pheu Thai bắt đầu từ tháng Sáu, khi ông Anutin rút khỏi liên minh với đảng này, khiến chính phủ liên minh chỉ còn nắm giữ quyền lực với đa số mong manh, trong bối cảnh các cuộc biểu tình nổ ra và mức độ ủng hộ sụt giảm nghiêm trọng.

Đòn giáng chí mạng là phán quyết tuần trước của Tòa án Hiến pháp cách chức con gái kiêm người kế cận chính trị của ông Thaksin, bà Paetongtarn Shinawatra – vị thủ tướng thứ sáu từ gia tộc Shinawatra hoặc được gia tộc này hậu thuẫn bị quân đội hoặc toà án phế truất.

Ông Anutin, 58 tuổi, là một chính trị gia kỳ cựu từng điều hành công ty xây dựng của gia đình, cựu phó thủ tướng, bộ trưởng nội vụ và bộ trưởng y tế, người từng giữ vai trò "chỉ huy" chống dịch COVID-19 của Thái Lan.

Là một người trung thành với hoàng gia, ông Anutin được xem là nhân vật bảo thủ, mặc dù ông gây dựng tên tuổi nhờ lãnh đạo thành công chiến dịch hợp pháp hóa cần sa ở Thái Lan, dẫn đến sự bùng nổ của hàng ngàn cửa hàng kinh doanh cần sa.

Ông Anutin sẽ lãnh đạo một chính phủ thiểu số, trong đó đảng Nhân dân sẽ không tham gia, và tiếp quản một đất nước có nền kinh tế đang chật vật vì tiêu dùng yếu, tín dụng thắt chặt và nợ hộ gia đình tăng cao.

Việc ông nhanh chóng lên làm thủ tướng gắn liền với cuộc khủng hoảng chính trị của "ông trùm quyền lực" Thaksin và sự suy yếu của Đảng Pheu Thai, vốn đã thắng năm trong trong sáu cuộc bầu cử gần đây nhưng đang mất dần sự ủng hộ của tầng lớp lao động – nhóm từng bị thu hút bởi các chính sách dân túy hào phóng của đảng.

Việc ông Thaksin âm thầm rời Thái Lan bằng chuyên cơ riêng diễn ra sau khi đảng của ông thất bại trong những nỗ lực tuyệt vọng nhằm giải tán quốc hội và làm suy yếu liên minh của ông Anutin.

Một phán quyết của tòa - có thể khiến ông Thaksin phải ngồi tù - dự kiến sẽ được đưa ra vào tuần tới.

Ông Thaksin từng trở về Thái Lan từ Dubai trong năm 2023 để thi hành bản án tám năm tù vì lạm dụng quyền lực và xung đột lợi ích, nhưng ngay trong đêm đầu tiên ở trại giam, ông đã được chuyển đến khu VIP của bệnh viện với lý do sức khỏe.

Bản án sau đó được nhà vua giảm xuống còn một năm, và ông được tạm tha sau sáu tháng bị giam giữ.

Tòa án Tối cao sẽ quyết định vào thứ Ba tới liệu khoảng thời gian ông ở bệnh viện có được tính là đã chấp hành án hay không.

Nếu không, ông có thể sẽ phải quay lại nhà tù.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, ông Thaksin cho biết ông đang ở Dubai để khám sức khỏe và gặp lại bạn bè cũ.

Ông nói: "Tôi sẽ trở lại Thái Lan trước ngày 8/9 để trực tiếp hầu tòa vào ngày mồng 9/9."

Anutin Charnvirakul vươn lên nắm quyền như thế nào?

Ông Anutin Charnvirakul, 58 tuổi, là một chính trị gia và nhà đàm phán dày dặn kinh nghiệm, người trước đây không hề giấu mong muốn nắm giữ vị trí cao nhất trong chính trường Thái Lan.

Nhưng ngay cả ông cũng phải ước mình có được chiếc ghế thủ tướng trong những hoàn cảnh tốt hơn.

Đảng Bhumjaithai (Tự hào là người Thái) của ông chỉ có 69/500 ghế trong quốc hội, điều đó có nghĩa là ông chỉ có thể điều hành đất nước với sự hậu thuẫn của một trong hai đảng lớn nhất.

Bhumjaithai nổi tiếng là đảng không có tư tưởng rõ ràng và thiên về giao dịch, trước đây đã liên minh với các nhóm bảo thủ được quân đội hậu thuẫn, và gần đây hơn là với Pheu Thai.

Ông Anutin rời khỏi liên minh do Đảng Pheu Thai lãnh đạo, bề ngoài là vì một cuộc điện thoại bị rò rỉ giữa bà Paetongtarn Shinawatra và nhà lãnh đạo Campuchia Hun Sen, nhưng vẫn còn những bất đồng khác.

Lựa chọn duy nhất còn lại là Đảng Nhân dân trẻ trung và tiến bộ, đảng lớn nhất trong quốc hội. Nhưng hai đảng này lại không thể là đồng minh của nhau.

Ông Anutin là người theo chủ nghĩa trung thành với chế độ quân chủ. Đảng Nhân dân thì lại không, đó một lý do khiến các lãnh đạo của đảng này bị cấm tham gia chính trường, khiến họ không còn ứng cử viên đủ điều kiện cho vị trí thủ tướng.

Một số nghị sĩ của đảng này đã bị kết tội khi quân, và nhiều người trong đó phản đối bất kỳ thỏa thuận nào với Đảng Bhumjaithai.

Nhưng với việc Đảng Pheu Thai đang rối ren sau khi bà Paetongtarn bị bãi nhiệm, cũng có khả năng cựu thủ tướng và người lãnh đạo đảo chính Prayuth Chan-ocha có thể được triệu tập trở lại để lãnh đạo đất nước, một viễn cảnh thậm chí còn khó chấp nhận hơn việc hợp tác với ông Anutin.

Tuy nhiên, Đảng Nhân dân đã đưa ra những yêu cầu cứng rắn để ủng hộ chức thủ tướng của ông Anutin.

Đảng này đã yêu cầu ông Anutin đồng ý tổ chức bầu cử trong vòng bốn tháng và bắt đầu quá trình sửa đổi hiến pháp do quân đội soạn thảo. Đảng này chỉ đề nghị hỗ trợ sự tồn tại của chính phủ mới cho đến khi bầu cử, chứ không phải bất kỳ đạo luật nào.

Vậy là ông Anutin bắt đầu nhiệm kỳ thủ tướng mà chỉ có bốn tháng để tạo ra ảnh hưởng.

Ông Anutin xuất thân từ một gia đình chính trị giàu có. Cha ông từng đảm nhận nhiều chức vụ bộ trưởng và thành lập công ty xây dựng gia đình – chính công ty này đã xây dựng tòa nhà quốc hội mới, nơi diễn ra cuộc bỏ phiếu bầu thủ tướng hôm 5/9.

Tân Thủ tướng Thái Lan được biết đến nhiều nhất với việc tự do hóa luật cần sa của Thái Lan khi ông còn là Bộ trưởng y tế vào năm 2022, và đã giúp ngành du lịch Thái Lan hồi phục sau đại dịch COVID-19.

Tuy nhiên, ông cũng đối mặt với nhiều tranh cãi khi việc sử dụng cần sa bị mở rộng ngoài dự kiến, gây lo ngại trong xã hội.

Bên cạnh đó, ông là một phi công nhiệt huyết và sở hữu ba chiếc máy bay riêng.

Thách thức hiện tại của ông là đưa đất nước thoát khỏi một cuộc khủng hoảng chính trị, trong một khoảng thời gian rất ngắn.