Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra chính thức bị bãi nhiệm

Tòa án Hiến pháp Thái Lan vừa ra phán quyết chính thức bãi nhiệm Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra với lý do vi phạm đạo đức, chỉ sau một năm bà cầm quyền.

Tòa án Hiến pháp cho rằng cuộc điện thoại gây tranh cãi của bà cấu thành một hành vi vi phạm đạo đức.

Điều này đồng nghĩa với việc nữ thủ tướng đang bị đình chỉ sẽ ngay lập tức bị phế truất - một đòn giáng mạnh vào đảng của bà và dòng họ Shinawatra.

"Hành động của bà [Paetongtarn] đã làm tổn hại đến quốc thể và đặt lợi ích cá nhân lên trên lợi ích đất nước, vi phạm nghiêm trọng hoặc không tuân thủ các chuẩn mực đạo đức," phán quyết của tòa nêu.

Tòa án Hiến pháp Thái Lan đã chấp nhận một kiến nghị hôm 1/7 từ 36 thượng nghị sĩ, cáo buộc bà Paetongtarn không trung thực và vi phạm các chuẩn mực đạo đức, trái với hiến pháp, liên quan đến một cuộc điện đàm bị rò rỉ với lãnh đạo Campuchia Hun Sen.

Gia tộc Shinawatra, đứng đầu là cựu Thủ tướng Thaksin – cha của bà Paetongtarn – được xem là thế lực chính trị quyền lực nhất Thái Lan, vì thế phán quyết vào hôm nay (29/8) là một phép thử quan trọng cho tương lai của họ.

Cuộc gọi của bà Paetongtarn với lãnh đạo Campuchia Hun Sen nhằm hàn gắn quan hệ trong bối cảnh tranh chấp biên giới ngày càng căng thẳng.

Tuy nhiên, khi bị rò rỉ, đoạn ghi âm cho thấy bà Paetongtarn chỉ trích quân đội Thái Lan và dường như đang tìm cách vỗ về ông Hun Sen, điều này đã gây bối rối cho bà và đảng của bà.

Bà Paetongtarn đã xin lỗi, nói rằng đó chỉ là một "chiến thuật đàm phán" – nhưng các thượng nghị sĩ phẫn nộ đã yêu cầu bà từ chức và đệ đơn lên tòa.

Với việc bị cách chức, Paetongtarn là thủ tướng thứ năm kể từ năm 2008 bị tòa án này phế truất, đẩy Thái Lan vào vòng xoáy bất ổn thêm một lần nữa.

'Mối quan hệ cá nhân với Campuchia'

Tòa án phán quyết bà Paetongtarn có "mối quan hệ cá nhân" khiến bà dường như hành động theo hướng có lợi cho Campuchia.

Tình bạn giữa lãnh đạo Campuchia Hun Sen và gia tộc Shinawatra đã kéo dài hàng thập kỷ, mặc dù về sau xảy ra mâu thuẫn.

"Do mối quan hệ cá nhân dường như đồng thuận với Campuchia, người bị kiện liên tục sẵn sàng tuân theo hoặc hành động phù hợp với mong muốn của phía Campuchia," phán quyết nêu.

Tòa cũng lập luận rằng bà Paetongtarn đã không hành động, và không thực hiện trách nhiệm của mình, khi không trả lời hoặc đưa ra biện pháp nào, kể cả việc khởi xướng hay giám sát các cuộc đàm phán quốc tế, mà trong cương vị một Thủ tướng và ở tình huống của bà lẽ ra phải làm.

Bà Paetongtarn 'thừa nhận phán quyết'

Bà Paetongtarn thừa nhận phán quyết của tòa.

Trong phát biểu mở đầu họp báo chiều 29/8, bà Paetongtarn nói:

"Trước hết, với sự tôn trọng đối với hệ thống tư pháp, tôi thừa nhận phán quyết của tòa."

"Nhưng là một công dân Thái Lan, tôi xin khẳng định lòng chân thành của mình… cam kết phụng sự người dân Thái Lan."

"Điều tôi trân trọng hơn tất cả chính là sinh mạng của người dân – cả binh lính lẫn thường dân." bà nói, rõ ràng ám chỉ đến cuộc gọi với ông Hun Sen – trung tâm của phán quyết này.

"Mục tiêu của tôi là bảo vệ tính mạng của họ… đó là thông điệp tôi muốn truyền đạt."

Bà Paetongtarn nói rằng phán quyết hôm nay là "một lần nữa gây ra sự thay đổi đột ngột" tại Thái Lan, nơi bà trở thành lãnh đạo thứ năm kể từ năm 2008 bị tòa án này cách chức.

Vị thủ tướng vừa bị phế truất cảm ơn "mọi người đã cho tôi cơ hội được làm việc trong năm vừa qua" và nói rằng bà "yêu đất nước, tôn giáo và chế độ quân chủ" của Thái Lan "hết lòng".

Ai sẽ thay bà Paetongtarn?

Với việc bà Paetongtarn Shinawatra bị bãi nhiệm, Phó Thủ tướng thứ nhất Phumtham Wechayachai, sẽ thay thế bà tạm thời giữ chức Thủ tướng.

Ông Wechayachai đã đảm nhiệm vai trò này kể từ khi bà Paetongtarn bị đình chỉ vào tháng 7/2025.

Một thủ tướng mới sẽ được lựa chọn thông qua cuộc bỏ phiếu tại Hạ viện.

Tuy nhiên, các nghị sỹ chỉ có thể bầu cho những người trong số các ứng cử viên được xác định trước.

Hiện tại, có năm ứng viên thuộc bốn đảng khác nhau đủ điều kiện để được đề cử làm Thủ tướng Thái Lan, gồm:

• Ông Chaikasem Nitisiri, thuộc Đảng Pheu Thai của bà Paetongtarn

• Ông Anutin Charnvirakul, lãnh đạo Đảng Bhumjaithai bảo thủ - chính đảng đã rút khỏi liên minh cầm quyền sau vụ rò rỉ cuộc gọi điện thoại

• Ông Prayuth Chan-ocha, cựu Thủ tướng, dù đã nghỉ hưu vào năm 2023, tuy nhiên ông vẫn nằm trong danh sách ứng viên của Đảng Quốc gia Thống nhất Thái Lan thân quân đội

• Ông Pirapan Salirathavibhaga, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Năng lượng, cũng nằm trong danh sách ứng viên của Đảng Quốc gia Thống nhất Thái Lan

• Ông Jurin Laksanawisit, thuộc Đảng Dân chủ bảo thủ

Cuộc điện thoại bị rò rỉ như thế nào?

Bà Paetongtarn bị đình chỉ chức vụ từ tháng Bảy sau khi đoạn ghi âm cuộc trò chuyện với cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen bị rò rỉ, trong bối cảnh căng thẳng biên giới hai nước leo thang.

Trong đoạn ghi âm, Paetongtarn gọi Hun Sen là "chú" và hứa sẽ quan tâm các yêu cầu của ông.

Đoạn băng đã làm dấy lên làn sóng phẫn nộ trong công chúng và dẫn tới kiến nghị phế truất bà – và kết quả đã được tòa công bố hôm nay, 29/8.

Những người chỉ trích còn cáo buộc bà làm mất uy tín quân đội Thái Lan, lực lượng vốn có ảnh hưởng chính trị mạnh mẽ. Khi quân đội Thái Lan và Campuchia đụng độ tại biên giới, bà Paetongtarn đã nói với ông Hun Sen rằng một chỉ huy quân đội Thái "chỉ muốn tỏ ra vẻ mạnh mẽ".

Vụ rò rỉ khiến một đảng quan trọng rút khỏi liên minh cầm quyền của Đảng Pheu Thai và bà Paetongtarn đối mặt với những lời kêu gọi từ chức gay gắt.

Dù giải thích rằng cuộc gọi chỉ là một "chiến thuật đàm phán", bà Paetongtarn cũng tuyên bố sẽ không còn tiến hành các cuộc trao đổi riêng với ông Hun Sen nữa.

Tình bạn giữa gia tộc Shinawatra và gia đình Hun ở Campuchia đã kéo dài hàng thập kỷ.

Ông Hun Sen và cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, cha của bà Paetongtarn, từng coi nhau là "anh em kết nghĩa".

Nhưng mối quan hệ giữa Hun Sen và Thaksin đã rơi xuống mức thấp kể từ sau vụ rò rỉ, khi cả hai nhân vật quyền lực này công khai chỉ trích lẫn nhau.