Quân đội Guinea-Bissau đảo chính, bắt giữ tổng thống

Một nhóm sĩ quan quân đội tuyên bố đã giành quyền kiểm soát Guinea-Bissau, giữa lúc có thông tin rằng Tổng thống nước này, ông Umaro Sissoco Embaló, đã bị bắt giữ.

Ngay sau khi tiếng súng vang lên tại thủ đô Bissau, các nguồn tin chính phủ cho biết ông Embaló đã bị bắt giữ.

Các sĩ quan quân đội sau đó xuất hiện trên truyền hình nhà nước, tuyên bố họ đã tạm dừng tiến trình bầu cử, trong khi Guinea-Bissau đang chờ đợi kết quả của cuộc bầu cử tổng thống hôm 23/11.

Giới chức quân đội nói rằng họ hành động để ngăn chặn một âm mưu của các chính trị gia giấu tên, những người được "một trùm ma túy khét tiếng hậu thuẫn" nhằm gây bất ổn đất nước, đồng thời tuyên bố đóng cửa biên giới và áp đặt lệnh giới nghiêm vào ban đêm.

Nằm giữa Senegal và Guinea, Guinea-Bissau được biết đến là một quốc gia dễ xảy ra đảo chính và cũng là một trung tâm buôn bán ma túy khét tiếng, nơi quân đội có tầm ảnh hưởng lớn kể từ khi quốc gia này giành độc lập từ Bồ Đào Nha năm 1974.

Kết quả bầu cử dự kiến sẽ được công bố vào hôm 27/11 - cả ông Embaló và đối thủ lớn nhất của ông là Fernando Dias đều tuyên bố chiến thắng.

Ông Dias được cựu Thủ tướng Domingos Pereira, người đã bị loại khỏi cuộc đua bầu cử, ủng hộ.

Vào cuối chiều 26/11, ông Embaló nói với kênh truyền hình Pháp France 24 trong một cuộc điện thoại: "Tôi đã bị phế truất."

Các nguồn tin chính phủ sau đó đã nói với BBC rằng ông Dias, ông Pereira và Bộ trưởng Nội vụ Botché Candé cũng đã bị bắt giữ.

Các nguồn tin cho biết phe đảo chính cũng đã bắt giữ Tướng Biague Na Ntan - Tổng tư lệnh quân đội, và cấp phó của ông, Tướng Mamadou Touré.

Các nhân chứng ở thủ đô Bissau đã nghe thấy tiếng súng trước đó, vào khoảng 13:00 giờ GMT (20:00 giờ Việt Nam), nhưng hiện chưa rõ ai liên quan đến vụ nổ súng hoặc có thương vong nào không.

Hàng trăm người đi bộ và ngồi trên xe đã bỏ chạy, tìm nơi trú ẩn khi tiếng súng vang lên, hãng thông tấn AFP đưa tin.

Sau đó, Tướng Denis N'Canha, người đứng đầu nội các quân đội tại dinh tổng thống, đã đọc tuyên bố tiếp quản.

Ông cho biết các sĩ quan đã thành lập "Bộ Tư lệnh quân sự tối cao lập lại trật tự" và kêu gọi người dân "giữ bình tĩnh".

Các trạm kiểm soát đã được dựng lên trên khắp Bissau và đường phố vắng tanh trước giờ giới nghiêm, dự kiến bắt đầu lúc 19:00 GMT (2:00 giờ Việt Nam).

Bồ Đào Nha đã kêu gọi khôi phục trật tự hiến pháp, với việc Bộ Ngoại giao nước này kêu gọi "tất cả những bên liên quan kiềm chế mọi hành vi bạo lực thể chế hoặc dân sự".

Guinea-Bissau - quốc gia từng là thuộc địa của Bồ Đào Nha - đã trải qua ít nhất chín cuộc đảo chính hoặc âm mưu đảo chính trong năm thập niên qua.

Tổng thống Embaló cho biết ông đã trụ được sau nhiều âm mưu đảo chính trong thời gian tại nhiệm. Tuy nhiên, những người chỉ trích cáo buộc ông đã dựng lên các cuộc khủng hoảng để trấn áp bất đồng chính kiến.

Vị tổng thống 53 tuổi này từng muốn ghi danh vào lịch sử, muốn trở thành tổng thống duy nhất của đất nước giành được nhiệm kỳ thứ hai liên tiếp trong 30 năm qua.

Ban đầu, ông tuyên bố sẽ không tranh cử nhiệm kỳ thứ hai. Trước cuộc bầu cử bị trì hoãn, tính chính danh của ông đã bị thách thức khi phe đối lập cho rằng nhiệm kỳ của ông đáng lẽ phải chính thức kết thúc vào tháng 2/2025.

Guinea-Bissau là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới với dân số hơn hai triệu người.

Đường bờ biển của Guinea-Bissau có nhiều đảo hoang không có người ở, khiến nơi đây trở thành địa điểm lý tưởng cho những tay buôn ma túy - Liên Hợp Quốc gọi đây là "quốc gia ma túy" vì nước này là điểm trung chuyển quan trọng của cocaine từ Mỹ Latinh sang châu Âu.