Ukraine 'thống nhất về nguyên tắc' với Mỹ về kế hoạch hòa bình, Trump tuyên bố đặc phái viên sẽ gặp Putin

Ukraine cho biết nước này đã đạt được "nhận thức chung" với Mỹ về một thỏa thuận hòa bình nhằm chấm dứt cuộc chiến với Nga.

Đề xuất này dựa trên một kế hoạch gồm 28 điểm được Mỹ đưa cho Kyiv xem xét vào tuần trước, và các quan chức Mỹ – Ukraine đã cùng nhau hoàn thiện trong các cuộc đàm phán cuối tuần tại Geneva.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói rằng bản kế hoạch ban đầu "đã được điều chỉnh, thêm ý kiến từ cả hai phía".

Ông nói thêm: "Tôi đã chỉ đạo Đặc phái viên Steve Witkoff gặp Tổng thống Putin tại Moscow, và đồng thời Bộ trưởng Lục quân Dan Driscoll sẽ làm việc với phía Ukraine."

Chánh văn phòng của Tổng thống Zelensky cho biết ông kỳ vọng ông Driscoll sẽ đến thăm Kyiv trong tuần này.

Điện Kremlin trước đó nói rằng Nga vẫn chưa được tham vấn về dự thảo thỏa thuận mới và cảnh báo rằng họ có thể sẽ không chấp nhận những sửa đổi so với kế hoạch được đưa ra tuần trước.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói rằng dù Moscow từng ủng hộ khung thỏa thuận ban đầu do Mỹ đề xuất, tình hình sẽ "khác biệt hoàn toàn" nếu văn bản này đã có những thay đổi đáng kể.

Đến sáng thứ Ba (25/11), Điện Kremlin vẫn chưa nhận được bản sao kế hoạch mới, ông Lavrov cho biết, đồng thời cáo buộc châu Âu phá hoại nỗ lực hòa bình của Mỹ.

Các quan chức Mỹ không công khai phản hồi những quan ngại của Nga, dù Bộ trưởng Lục quân Mỹ Dan Driscoll và đại diện phía Nga đã tổ chức các cuộc họp vào thứ Hai (24/11) và thứ Ba (25/11) tại Abu Dhabi.

Một số vấn đề mà Nga và Ukraine vẫn còn bất đồng sâu sắc được cho là vẫn chưa được giải quyết, bao gồm các bảo đảm an ninh cho Kyiv và quyền kiểm soát một số khu vực ở miền đông Ukraine nơi giao tranh đang diễn ra.

Ông Zelensky hôm thứ Ba nói rằng ông sẵn sàng gặp ông Trump để thảo luận về "những điểm nhạy cảm", và chính quyền của ông đang hướng tới một cuộc gặp trước cuối tháng này.

"Tôi trông đợi vào sự hợp tác tích cực hơn nữa với phía Mỹ và với Tổng thống (Donald) Trump. Phần lớn phụ thuộc vào Mỹ, vì Nga rất coi trọng sức mạnh của Mỹ," ông nói.

Một ngày trước đó, ông Zelensky cho biết kế hoạch 28 điểm đã được rút gọn, với một số điều khoản bị loại bỏ.

Nhà Trắng chưa đưa ra bình luận nào về khả năng diễn ra các cuộc đàm phán song phương, nhưng ông Trump viết trên mạng xã hội rằng ông mong gặp Tổng thống Zelensky và Tổng thống Putin "sớm, nhưng CHỈ khi thỏa thuận chấm dứt cuộc chiến này đã HOÀN TẤT hoặc đang ở giai đoạn cuối cùng".

Bất chấp sự lạc quan tương đối từ phía Nhà Trắng, các nhà lãnh đạo châu Âu tỏ ra hoài nghi rằng sau gần bốn năm chiến tranh, hòa bình có thể trong tầm tay.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nói ông không thấy "bất kỳ ý chí ngừng bắn nào từ phía Nga", trong khi Văn phòng Thủ tướng Anh cảnh báo rằng "vẫn còn một chặng đường dài phía trước – một con đường rất khó khăn."

Hôm thứ Ba (15/11), ông Macron và Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer đã chủ trì một cuộc họp của cái gọi là liên minh thiện chí, một nhóm không chính thức bao gồm các đồng minh của Ukraine ở châu Âu và các khu vực khác, những nước đã cam kết tiếp tục hỗ trợ quốc phòng trong trường hợp có lệnh ngừng bắn, bao gồm cả các cuộc đàm phán sơ bộ về khả năng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình.

Trong cuộc gọi – mà Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cũng tham gia – các nhà lãnh đạo đã đồng ý thành lập một lực lượng đặc trách với Mỹ nhằm "thúc đẩy" tiến trình hoàn thiện các bảo đảm an ninh có thể được cung cấp cho Ukraine.

Đảm bảo an ninh chỉ là một trong những vấn đề mà Moscow và Kyiv bất đồng.

Hôm thứ Hai (24/11), Tổng thống Zelensky cho biết "vấn đề chính" cản trở tiến trình hòa bình là yêu cầu của Putin về việc công nhận hợp pháp lãnh thổ mà Nga đã chiếm đóng.

Moscow liên tục yêu cầu Ukraine rút quân hoàn toàn khỏi toàn bộ Donbass ở phía đông, bao gồm các vùng Donetsk và Luhansk. Quân Nga cũng kiểm soát bán đảo Crimea - nơi Nga sáp nhập vào năm 2014 - cùng một phần lớn hai tỉnh khác là Kherson và Zaporizhzhia.

Sau nhiều tuần ngoại giao dường như rơi vào bế tắc, đã xuất hiện một loạt hoạt động kể từ khi kế hoạch do Mỹ hậu thuẫn bị rò rỉ.

Bản dự thảo ban đầu bao gồm việc Ukraine đồng ý nhượng lại các khu vực mà nước này vẫn đang kiểm soát, cam kết không gia nhập NATO và cắt giảm đáng kể quy mô quân đội – những yếu tố dường như phản ánh các yêu cầu then chốt từ Kremlin.

Trong khi ông Putin nói rằng bản dự thảo ban đầu có thể làm "cơ sở" cho một thỏa thuận, ông Zelensky phản hồi rằng Ukraine đứng trước lựa chọn giữa duy trì Mỹ trong vai trò đối tác và giữ gìn phẩm giá. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo châu Âu lại phản đối một số yếu tố trong kế hoạch.

Vào đêm trước các cuộc đàm phán tại Geneva vào Chủ nhật (23/11) giữa các quan chức Mỹ, châu Âu và Ukraine, ông Rubio buộc phải công khai khẳng định kế hoạch này do Mỹ soạn thảo sau khi một nhóm thượng nghị sĩ cho biết ông đã nói với họ rằng đây thực chất là bản dự thảo của Nga, chứ không phải quan điểm của Nhà Trắng.

Kể từ đó, cả Mỹ và Ukraine đều ca ngợi tiến triển của dự thảo. Ông Zelensky nói rằng nó đại diện cho "cách tiếp cận đúng đắn" sau khi được sửa đổi.

Trong khi ông Trump ban đầu thúc giục Ukraine nhanh chóng chấp nhận kế hoạch, hôm thứ Ba (25/11), ông nói với các phóng viên rằng bản gốc "chỉ là một khung hành động", và thêm rằng: "Đó không phải là một kế hoạch, mà là một ý tưởng."

Cũng vào thứ Ba, Bloomberg công bố một bản ghi chép mà họ cho là cuộc gọi giữa đặc phái viên ngoại giao của Trump, Steve Witkoff, và Yuri Ushakov, cố vấn chính sách đối ngoại của Putin, từ hôm 14/10.

Khi được hỏi về cuộc gọi – trong đó Witkoff được cho là đã thảo luận cách Kremlin nên tiếp cận Trump và nói rằng Ukraine sẽ phải nhượng đất để đạt được một thỏa thuận hòa bình – Trump nói với các phóng viên rằng đây là "hình thức đàm phán rất tiêu chuẩn".

BBC News chưa thể xác minh độc lập về cuộc gọi bị rò rỉ này.

Trong khi đó, giao tranh vẫn tiếp diễn.

Cả Nga và Ukraine đều cho biết đã thực hiện các cuộc tấn công vào tối thứ Ba tại Zaporizhzhia.

Người đứng đầu khu vực này của Ukraine, ông Ivan Federov, cho biết có ít nhất bảy người bị thương, trong khi Yevgeny Balitsky, thống đốc do Kremlin bổ nhiệm, cho hay Kyiv đã tấn công các lưới điện tại các khu vực do họ kiểm soát, khiến có tới 40.000 người bị mất điện.

Hàng chục ngàn binh sĩ và hàng ngàn dân thường đã thiệt mạng hoặc bị thương, và hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa kể từ khi Nga phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine vào tháng 2/2022.