Pháp và Đức đẩy châu Âu vào thế lạnh nhạt với thỏa thuận EU-Mỹ

Các nhà lãnh đạo từ hai nền kinh tế lớn nhất châu Âu đã đi đầu trong làn sóng phản ứng tiêu cực trước thỏa thuận thương mại được ký kết giữa Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết thỏa thuận này sẽ "gây thiệt hại nghiêm trọng" cho tài chính quốc gia của ông, trong khi Thủ tướng Pháp Francois Bayrou gọi thỏa thuận này chẳng khác nào "một hành động khuất phục."

Phản ứng trên toàn khối EU nhìn chung là tiêu cực, mặc dù một số chính phủ thừa nhận rằng chấp nhận một thỏa thuận thiếu cân bằng còn hơn là đối mặt với một cuộc chiến thương mại toàn diện.

Theo thỏa thuận, phần lớn hàng xuất khẩu của EU sang Mỹ sẽ chịu mức thuế 15% – giảm một nửa so với mức thuế mà ông Trump từng đe dọa – đổi lại châu Âu sẽ mua thêm năng lượng từ Mỹ và cắt giảm thuế đối với một số mặt hàng nhập khẩu.

Sau cuộc hội đàm riêng tại sân golf Turnberry của ông Trump ở Scotland, bà von der Leyen gọi thỏa thuận này là một "thành công lớn", trong khi ông Trump tuyên bố thỏa thuận sẽ giúp Mỹ và EU "xích lại gần nhau hơn".

Thỏa thuận này sẽ cần được 27 quốc gia thành viên EU phê chuẩn, mỗi nước đều có lợi ích khác nhau và mức độ phụ thuộc khác nhau vào xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ.

Mặc dù không nước thành viên nào có ý định ngăn cản thỏa thuận được thực thi, các nhà lãnh đạo châu Âu vẫn tỏ ra không mấy hào hứng.

Ông Merz cảnh báo rằng cả nền kinh tế Mỹ lẫn châu Âu đều sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực, nhưng ông cũng thừa nhận phái đoàn đàm phán của Brussels "không thể kỳ vọng đạt được gì hơn" khi phải đối mặt với một tổng thống Mỹ quyết tâm tái cân bằng quan hệ với các đối tác thương mại lớn.

Ông Bayrou thì gay gắt hơn khi viết trên X:

"Đây là một ngày đen tối, khi một liên minh các dân tộc tự do - được lập nên để khẳng định các giá trị chung và bảo vệ lợi ích chung - lại cam chịu đầu hàng."

Thủ tướng Hungary Viktor Orban, một đồng minh thân cận của ông Trump, nói rằng Tổng thống Mỹ đã "áp đảo hoàn toàn bà von der Leyen."

Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez cho biết ông sẽ ủng hộ thỏa thuận này, nhưng "không hề có chút hứng thú nào."

Tuy nhiên, châu Âu cũng phần nào thở phào nhẹ nhõm vì đã đạt được thỏa thuận.

Thủ tướng Phần Lan nói rằng thỏa thuận sẽ mang lại sự "ổn định cần thiết", trong khi Bộ trưởng Thương mại Ireland Simon Harris cho rằng điều này mang lại "sự chắc chắn - yếu tố thiết yếu cho việc làm, tăng trưởng và đầu tư".

Ủy viên thương mại EU Maros Sefcovic, tại cuộc họp báo hôm thứ Hai (28/7), bảo vệ các điều khoản của thỏa thuận và cho rằng đây là "thỏa thuận tốt nhất mà chúng tôi có thể đạt được trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn."

Ông cũng nhấn mạnh ý nghĩa an ninh của việc duy trì quan hệ thương mại hòa nhã với Mỹ trong bối cảnh chiến tranh tại Ukraine.

Theo ông, việc đảm bảo rằng châu Âu và Mỹ "đồng thuận trong các vấn đề địa chính trị hiện nay" sẽ "đi kèm với một cái giá nhất định."

Trong những tuần dẫn đến vòng đàm phán cuối cùng giữa EU và Mỹ, một số lãnh đạo châu Âu ngày càng tỏ ra sẵn sàng gây sức ép lên ông Trump bằng cách sử dụng các biện pháp chống cưỡng ép, có thể hạn chế quyền tiếp cận thị trường châu Âu của các công ty Mỹ.

Tuy nhiên, với nguy cơ thuế quan 30% đang cận kề, EU, thay mặt các quốc gia thành viên, đã đạt được một thỏa thuận – dù vẫn sẽ gây tổn thất kinh tế, nhưng ít nghiêm trọng hơn so với những gì họ từng lo sợ khi ông Trump đe dọa áp thuế nhập khẩu.

Bà von der Leyen, vào hôm Chủ nhật (27/7), đã cố gắng trình bày về thỏa thuận này như một thành công, nhưng đến thứ Hai (28/7), ngay cả lãnh đạo Đảng Nhân dân châu Âu của bà – ông Manfred Weber – cũng mô tả đó là "nỗ lực giảm thiểu thiệt hại".

Dù các điểm chính của thỏa thuận đã được thống nhất, các chi tiết cụ thể sẽ còn phải được hoàn thiện qua các cuộc đàm phán kỹ thuật.

Phản ứng ban đầu từ giới doanh nghiệp bên kia Đại Tây Dương cũng không mấy hào hứng.

Hội đồng Ngoại thương Quốc gia, có trụ sở tại Washington DC, cho biết bất kỳ thỏa thuận nào giúp tránh một cuộc chiến thương mại đều là "một bước tiến đáng hoan nghênh."

Tuy nhiên, tổ chức này cũng cảnh báo rằng bất kỳ "lợi ích ngắn hạn" nào từ mức thuế 15% đều có thể khiến Mỹ "bị cô lập khỏi một đồng minh lớn và làm xói mòn niềm tin lâu dài."

Chế độ thương mại phi thuế quan trước đây, theo tổ chức này, đã giúp các ngành công nghiệp như hàng không vũ trụ và dược phẩm phát triển mạnh mẽ "ở cả hai phía."

Khung thỏa thuận ban đầu này "vẫn giữ nguyên một số chính sách đáng lo ngại của EU", gồm cả những gì họ gọi là "chương trình nghị sự số mang tính phân biệt đối xử" và "chính sách hoàn trả chi phí thuốc không công bằng."