Người dân Moscow sẽ bỏ phiếu chọn tượng Dzerzhinsky hay Nevsky?
Thành phố Moscow cho dân bỏ phiếu chọn phục hồi tượng Felix Dzerzhinsky, ông trùm an ninh gốc Ba Lan, hoặc anh hùng dân tộc Alexander Nevsky.
Tin về quyết định của Hội đồng thành phố Moscow cho người dân chọn bức tượng của một trong hai nhân vật nổi tiếng của lịch sử Nga được nhiều báo châu Âu đăng tải.
Cuộc trưng cầu ý kiến từ 25/02 sẽ đóng sổ ngày 05/03/2021, cho dân thủ đô Nga chọn bức tượng ông Felix Dzerzhinsky, người lập ra cơ quan an ninh khét tiếng sau Cách mạng 1917 hoặc Đại công tước Alexander Nevsky từ thế kỷ 13.
Điều thú vị là lần đầu tiên Moscow cho dùng công nghệ blockchain để dân bỏ phiếu qua mạng (e-voting) tại trang 'Hoạt động Công dân', theo tờ Moscow Times.
Trong cuộc bỏ phiếu bắt từ tuần này người dân Moscow cũng sẽ được chọn phương án xây một đài phun nước ở Quảng trường Lubyanka hay để nó như hiện nay.
Nằm gần trụ sở cũ của Cục An ninh KGB và có một nhà tù từng là nơi chính quyền Liên Xô sát hại rất nhiều tù nhân chính trị, Quảng trường này là địa chỉ nổi tiếng của Moscow.
Tượng ông Felix Dzerzhinsky, lãnh đạo đầu tiên của ngành công an Liên Xô đã từng đứng tại quảng trường này nhưng sau bị dọn đi sau khi Liên Xô tan rã.
Việc đưa tượng ông trở lại hay chọn tượng Nevsky đã gây ra tranh cãi lớn tại Nga.
Vẫn theo Moscow Times, giới văn nghệ sĩ, tôn giáo đã phản đối việc phục hồi ông Felix Dzerzhinsky mà người Nga gọi là 'Felix bàn tay sắt'.
Giáo hội Chính thống Nga đã kịch liệt phê phán việc này.
Còn phát ngôn viên của Cộng đồng Do Thái Nga, Boruch Gorin lên tiếng nói không thể chấp nhận việc "phục hồi một nhân vật có vai trò trong hệ thống đàn áp làm chết hàng triệu người vô tội".
Theo một số báo châu Âu, yêu cầu chọn ông Felix Dzerzhinsky đến từ một số cựu đảng viên cộng sản Liên Xô (nay là Đảng Cộng sản Nga), muốn duy trì tinh thần cách mạng XHCN kiểu cũ.
Báo Anh cho rằng nhiều khả năng người Moscow sẽ bỏ phiếu chọn Hoàng thân Nevsky chứ không chọn ông Dzerzhinsky.
Nguồn hình ảnh, hram.mil.ru
Được biết đây là việc do thành phố Moscow tự quyết định, và không có can thiệp gì từ Điện Kremlin.
Tổng thống Vladimir Putin tuy từng là sĩ quan KGB nhưng đã đi theo đạo Chính thống và cho rằng "những gì xảy ra sau năm 1917 không hề tốt hơn trước đó".
Đại công tước Nevsky là ai?
Anh hùng dân tộc, thánh của Chính thống giáo, Alexander Nevsky (1219-1263) là con trai thứ của công tước Yaroslav, lãnh chúa Vladimir, một trong số đô thị đầu tiên của Nga ở châu Âu.
Lịch sử gọi ông là Hoàng thân Nevsky (Prince Nevsky) nhờ ông chiến thắng chống quân Thụy Điển trong trận chiến sông Neva (1240).
Khi Mông Cổ chiếm các vùng đất mà nay thuộc Nga, lập ra Kim trướng Hãn Quốc (Golden Horde-Zolotája Ordá), cha ông thần phục các đại hãn Mông Cổ.
Năm 1246, Đại công tước Yaroslav qua đời và con trai trưởng Andrei lên kế nghiệp ngôi, đổi chính sách, chống lại quân Mông Cổ và bị trục xuất.
Alexander Nevsky lên nối ngôi Đại công tước, chấp nhận trung thành với các chúa Mông Cổ để đổi lấy quyền tự trị ít nhiều.
Nhờ các chính sách mềm dẻo và được Giáo hội Chính thống giáo Nga hỗ trợ, Nevsky bảo tồn được văn hóa Nga, góp phần tạo ra hạt nhân cho nhà nước phong kiến Nga về sau.
Ông được Giáo hội Nga phong thánh năm 1547 và hiện nay, Hải quân Nga có chiến hạm mang tên ông.
Về 'Felix bàn tay sắt'
Sinh năm 1877 trong gia đình quý tộc Ba Lan sa sút ở vùng thuộc Đế chế Nga, Felix Dzerzhinsky vào Đảng Xã hội Dân chủ năm 1895 và bị bắt vì hoạt động lật đổ.
Ông bị đầy đi Siberia nhưng bỏ trốn về châu Âu và tham gia Cách mạng Nga 1905.
Trở thành lãnh tụ của Đảng Xã hội Dân chủ Ba Lan-Lithuania, ông hợp nhất đảng này với đảng cùng tên ở Nga, đóng góp một số lượng cán bộ quan trọng cho nhóm của Lenin.
Nguồn hình ảnh, Hoc vien Canh sat Nhan dan
Bị bắt lần hai, ông ra tù sau Cách mạng tháng 2/1917, và tham gia Cách mạng tháng 10, được Lenin giao làm Chủ nhiệm Uỷ ban chống phản cách mạng và phá hoại trên toàn Nga, gọi tắt là Cheka.
Cơ quan này có quyền xử tử bất cứ ai chính quyền Xô Viết coi là kẻ thù.
Theo Stephen Dalziel viết trên BBC News, Cheka và các lực lượng của nước Nga Đỏ trong thời kỳ này đã "xử tử ít nhất nửa triệu người".
Dzerzhinsky cũng chỉ đạo lập ra các trại tập trung ở Liên Xô.
Khi Liên Xô xâm lăng CH Ba Lan (1919-20), Dzerzhinsky nắm một ủy ban cách mạng để về lập chính quyền Bolshevik nếu Hồng quân thắng lợi.
Nhưng trận chiến thất bại và Dzerzhinsky chuyển sang nắm ngành Giao thông năm 1921.
Vào năm 1922, Đảng Cộng sản hạn chế quyền hành của Cheka mà lúc đỉnh cao có trên 250 nghìn quân.
Quê hương cũ của ông, nước Ba Lan, đã nhanh chóng dẹp bỏ tượng Dzerzhinsky sau năm 1989 vì coi ông là kẻ cuồng tín, phản lại quyền lợi dân tộc.
Tuy thế, ở Việt Nam, ông vẫn được chính quyền tôn thờ và Học viện Cảnh sát Nhân dân ở Hà Nội hồi đầu năm 2017 đã khánh thành một tượng Felix Dzerzhinsky.
Xem thêm về Liên Xô và Nga:
