'Cần quan tâm đến sức khoẻ tâm thần'

Nhân ngày Sức khỏe Tâm thần Thế giới, có ý kiến từ giới chuyên gia tại Hà Nội cho hay việc điều trị sức khỏe tâm thần ở Việt Nam những năm gần đây đã có tiến bộ nhưng vẫn còn vấn đề kỳ thị.

Bác sĩ tâm thần Lã Thị Bưởi, người đã có hơn 30 năm kinh nghiệm điều trị chuyên khoa tâm thần, hiện là Trưởng phòng khám Tuna, Hà Nội, cho BBC biết bệnh nhân tâm thần còn gặp nhiều khó khăn về kinh tế do bệnh tật.

Ngoài ra, theo bà, chính các bác sĩ tâm thần thì chưa được quan tâm thích đáng nên "con số bác sĩ tình nguyện đi chuyên sâu vào lĩnh vực tâm thần còn chưa nhiều dẫn đến tình trạng nhiều bệnh viện việc tuyển dụng bác sĩ vào khoa tâm thần có khó khăn".

Với chủ đề là "Đầu tư vào sức khỏe tâm thần", Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa đưa ra nhận định nguồn tài chính và nhân lực dành cho sức khỏe tâm thần còn chưa đủ, nhất là tại các quốc gia ít nguồn lực.

Còn về trường hợp của Việt Nam, bà Lã Thị Bưởi nói:

"Chính phủ cần hiểu rõ hơn về lĩnh vực này. Ngay cả những người lãnh đạo làm công việc trong lĩnh vực chính sách cần phải cập nhật kiến thức về sức khỏe tâm thần và cần quan tâm đúng mức vì đây là một trong những vấn đề làm ảnh hưởng đến sức lao động và cả các vấn đề khác trong xã hội vì thế chính phủ cần đặt quan tâm thích đáng",

Bà cũng ghi nhận tiến bộ như Nhà nước Việt Nam đã cho phép thành lập bệnh viên tâm thần tại các tỉnh, địa phương chứ không chỉ ở các thành phố lớn như trước đây.

Với những trường hợp rối loạn tâm thần nặng và rõ rệt thì đã có bệnh viện nhưng cũng cần theo dõi, chữa trị những trường hợp rối loạn nhẹ, theo bác sĩ Lã Thị Bưởi.

Bà nói rằng chính các trường hợp gặp nhiều trong dân chúng, chiếm khoảng 15%, như rối loạn trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn sử dụng rượu, tâm căn suy nhược, và những rối loạn dạng cơ thể biểu hiện ra những đau đớn cơ thể nhưng là do tâm trí chứ không phải là tổn thương thực thể.

"Cái khó khăn của ngành tâm thần là số lượng thầy thuốc rất ít mà số lượng người cần được chăm sóc thì rất nhiều do vậy không thể chỉ trông chờ ở bác sĩ tại các bệnh viện được vì họ phải chữa trị cho các bệnh nhân nặng nằm bệnh viện do vậy phải làm sao cung cấp các kiến thức về sức khỏe tâm thần cho các thầy thuốc đa khoa và những người làm công tác chăm sóc sức khỏe tại quận, phường, xã", bác sĩ Bưởi nói.

Theo bà, những đầu tư cho lĩnh vực sức khỏe tâm thần ở cộng đồng còn "chưa thực sự được quan tâm đầy đủ, vẫn nghiêng về chữa các bệnh thực thể."

"Tuy các bệnh về sức khỏe tâm thần không gây chết người ngay, trừ trường hợp có xu hướng tự tử, nhưng lại khiến người bệnh mất khả năng lao động, học tập và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống."

Bà nói Bộ Y Tế Việt Nam chưa quan tâm một cách đầy đủ đến các vấn đề này.

Vấn đề kinh tế và kỳ thị

Với quốc tế, Ngày Sức khỏe Tâm thần Thế giới 10/10/2011 có mục đích nâng cao nhận thức về các vấn đề sức khỏe tâm thần, mở thảo luận về rối loạn tâm thần và đầu tư vào phòng tránh cùng nâng cao chất lượng dịch vụ.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đa số các quốc gia có nguồn lực trung bình và thấp chi tiêu cho lĩnh vực sức khỏe tâm thần chỉ chiếm tới chưa đầy 2% trong ngân sách y tế của họ.

Tại nhiều nước tỉ lệ chuyên gia sức khỏe tâm thần chưa đạt một bác sĩ trên 1 triệu dân.

WHO kêu gọi cần tăng cường đầu tư và chuyển các nguồn lực có được sang các dịch vụ sức khỏe tâm thần có hiệu quả và nhân đạo hơn.

Các số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy trong tất cả các trường hợp khuyết tật, rối loạn tâm thần có liên hệ với các tỉ lệ thất nghiệp cao nhất: từ 70% đến 90%.

Hồi tháng 7 năm nay, tạp chí Nature đăng một bản phúc trình do nhóm "Thách thức lớn về sức khỏe tâm thần" một tập hợp các nhà nghiên cứu và bác sĩ trị liệu chuyên về sức khỏe tâm thần trên khắp thế giới. Bản phúc trình vạch ra những ưu tiên chính và kêu gọi "cần có hành động và đầu tư khẩn cấp".

Tình trạng kỳ thị đối với người bị rối loạn tâm thần còn khá nặng nề và lan rộng, không chỉ ở các quốc gia có nguồn lực thấp.

Trên thực tế, WHO đưa ra con số 90% những người bị tâm thần tại Somalia bị trói xích trong một thời điểm nào đó trong cuộc đời họ.

Tường thuật của BBC Indonesia từ Jakarta cũng cho hay hiện tượng xiềng chân bệnh nhân tâm thần vẫn còn phổ biến tại một số cộng đồng ở nước này.

Bên cạnh sự thiếu thốn về phương tiện để chữa trị còn có vấn đề kỳ thị với người bệnh và gia đình của họ.

Tiến sĩ Carys Williams, một bác sĩ tâm thần tại London được trích lời nói: "Nhiều thế hệ đã qua nhưng những người có các vấn đề tâm thần vẫn luôn bị kỳ thị. Tôi rất vui là với tình trạng này đã giảm bớt khi nó được nói tới nhiều hơn và người bệnh tìm kiếm hỗ trợ ngay ở giai đoạn đầu khi bị bệnh".