Hy Lạp làm gì giải quyết việc mất chất xám
Nguồn hình ảnh, Getty Images
- Tác giả, Jessica Bateman
- Vai trò, BBC Capital
Câu chuyện của Antonios Chalkiopoulos là điển hình của nhiều người Hy Lạp. Sau khi học tại London, ông trở lại Athens năm 2002 và làm việc trong lĩnh vực công nghệ phần mềm.
"Sau đó khủng hoảng đã xảy ra," ông nói. "Tôi quyết định trở lại Anh và tìm kiếm cơ hội mới."
Do cuộc suýt khủng hoảng ở Hy Lạp vào năm 2010, cuộc sống là đặc biệt khó khăn đối với những người trẻ tuổi của đất nước. Mặc dù cuối cùng có một số dấu hiệu nhỏ của việc hồi phục (nền kinh tế tăng trưởng 1,6% vào năm 2017 và nước này trông đợi sẽ thoát khỏi chương trình cứu trợ vào tháng 8) nhưng tỷ lệ thất nghiệp ở độ tuổi dưới 25 vẫn khoảng 45%.
Đối với những người may mắn tìm được việc thì những lựa chọn còn hạn chế. Mức lương trung bình khoảng 856 đô la Mỹ một tháng, và đây là một trong những nơi đắt đỏ và khó khăn nhất để khởi nghiệp kinh doanh ở Châu Âu.
Không có gì ngạc nhiên khi có đến 180.000 sinh viên tốt nghiệp đã rời khỏi đất nước để tìm việc làm ở nơi khác trong tám năm qua. Và các cuộc khảo sát cho thấy có đến 76% thanh thiếu niên đang cân nhắc việc học tập hoặc làm việc ở nước ngoài.
"Trước đây chúng tôi có cuộc di cư lớn khỏi Hy Lạp (trong những thập niên sau chiến tranh), nhưng việc này lại khác vì đây là một sự tiêu hao chất lượng thực sự," Aliki Mouriki, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Xã hội Quốc gia Hy Lạp, cho biết. "Đó là sự ra đi của những người có trình độ học vấn cao nhất, và Anh và Đức đang được hưởng lợi mà không trả một đồng Euro cho việc giáo dục họ."
Vốn con người mất đi, hoặc 'mất chất xám' (tức những người lao động tay nghề cao bỏ nhà đi tìm cơ hội ở nước ngoài) có thể đè nặng lên các nền kinh tế của các nước nghèo trên khắp thế giới.
Các chính phủ và các nhà khoa học làm việc vất vả để chống lại những xu thế này, bằng cách thành lập các chương trình nghiên cứu hoặc đào tạo từ xa để tạo ra điều có thể lôi cuốn những sinh viên tốt nghiệp giỏi trở lại.
Nhưng Chalkiopoulos lại là một phần của một dự án rất khác được thúc đẩy bởi kinh tế thị trường.
Mạo hiểm
Công ty phần mềm Landoop của ông, được thành lập tại London, năm ngoái nhận được khoản đầu tư 1 triệu đô la từ Marathon Venture Capital, một quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên biệt nhắm vào các doanh nhân Hy Lạp. Nhưng có một vướng mắc, ông phải chi khoảng một nửa số tiền đó ở nước ông và xây dựng một phần đội ngũ và công ty ông ở đó.
Một công ty đầu tư mạo hiểm (gọi tắt là VC) được tạo ra bởi một nhóm các nhà đầu tư giàu có, các ngân hàng hoặc các cơ quan tài chính, tất cả hợp tác với nhau để cung cấp một khoản đầu tư giai đoạn đầu, hoặc rót tiền mặt, để một hoặc một số doanh nghiệp mới phất lên được. Các VC sau đó thường mong đợi có được vốn chủ sở hữu đáp lại.
Panos Papadopoulos quản lý công ty đầu tư mạo hiểm Marathon. Ông muốn sử dụng những kỹ năng mà người di cư có được ở nước ngoài để giúp xây dựng những cơ hội giống như vậy tại Hy Lạp.
"Hầu hết các doanh nhân địa phương chỉ phục vụ thị trường Hy Lạp," ông nói. "Chúng tôi đang đi tìm những người sáng lập mà họ muốn giải quyết các vấn đề toàn cầu và có một nếp suy nghĩ toàn cầu. Chúng tôi đang xây dựng các công ty đa quốc gia mini,", mặc dù ông nói thêm rằng quỹ này vẫn sẽ làm việc với các doanh nhân có trụ sở hoàn toàn trên đất Hy Lạp "nếu công ty đó là đúng chủng loại".
Quỹ Marathon đang nhận tiền từ chính phủ Hy Lạp, Quỹ Đầu Tư Châu Âu (EIF) và Ngân Hàng Đầu Tư Châu Âu (EIB). Quỹ cung cấp 50-90% vốn, và thường chiếm 15-20% tiền đóng góp trong các công ty. EIF, EIB và Chính phủ Hy Lạp đã có tổng cộng 320 triệu đô la đầu tư vào chín công ty đầu tư mạo hiểm (VC) khác nhau.
Papadopoulos nói rằng trong khi Quỹ Marathon sở hữu vốn cổ phần, thì các nhà đầu tư, kể cả chính phủ Hy Lạp, có quyền được hưởng cổ phiếu của số tiền thu được "nếu ai đó muốn mua tiền dấn vốn trong công ty mà chúng tôi đã đầu tư."
Không đâu bằng ở nước mình
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Làm thế nào mà thuyết phục được ai đó mở rộng công ty trong một quốc gia mà triển vọng kinh tế và môi trường kinh doanh vẫn còn ảm đạm?
Theo Astyanax Kanakakis, Giám đốc Điều hành kiêm đồng sáng lập công ty kỹ thuật Norbloc có trụ sở ở Stockholm, thì một trong những công ty đầu tiên mà Quỹ Marathon đầu tư, đó là một quyết định mang tính tình cảm gắn liền với cảm giác quê nhà. "Tôi đã sống ở nhiều quốc gia khác nhau và Athens vẫn là nơi có cảm giác giống như ở nhà nhất," ông nói. "Hầu hết những người bạn của tôi, mà họ đã quay trở lại, họ làm như vậy là vì nhớ quê nhà hơn là vì có một cơ hội kinh doanh lớn."
Papadopoulos đồng ý. "Người ta không theo lý trí …. đó là vấn đề tình cảm, là vấn đề lòng tin. Là dễ dàng hơn để xây dựng lòng tin nếu chúng ta có cùng một ngôn ngữ và trải nghiệm." Ông cũng tin rằng những người sáng lập, mà ông làm việc với, mong muốn giúp tạo ra những cơ hội tốt hơn cho người Hy Lạp khác.
Khi Kanakakis được đầu tư, ông đã tìm cách xây dựng một trung tâm ở nước ngoài, là nơi có vị trí phù hợp cho khách hàng ở cả Châu Âu và Trung Đông tới, vì vậy cơ hội này là rất "có ý nghĩa". Công ty của ông hiện có 7 nhân viên ở Hy Lạp, một số người đã từng làm việc ở nước ngoài và muốn trở về quê nhà, và ông hy vọng sẽ có 25 người vào cuối năm.
Tuy nhiên, ông mô tả quá trình thành lập chi nhánh tại Hy Lạp là "cực kỳ đau buồn. Nếu tôi là một doanh nhân mới, tôi không biết là tôi có đương đầu với tất cả các rắc rối này không."
Mô hình VC tương tự và dày dạn kinh nghiệm hơn có thể đã được thiết lập ở Israel. Sau khi chịu đựng thời gian kinh tế khó khăn của những năm 1970 và đầu những năm 1980, Israel đã phát triển thành một trung tâm công nghệ và đổi mới. Một số của sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi Quỹ Yozma của chính phủ, mà nó đầu tư vào các công ty Israel, và có liên quan đến Israel, và đã giúp khởi động hệ sinh thái vốn mạo hiểm của nước này.
Ngành công nghiệp, đã phát triển xung quanh hệ vốn mạo hiểm, rất chú tâm vào cách chơi 'chảy chất xám' có lợi cho Israel. Có khoảng 60.000 đến 100.000 người Do Thái sống ở Thung lũng Silicon và hơn 100 công ty mới thành lập của Israel trong khu vực này, và một loạt các tổ chức đã được thành lập để thu hút tài năng kỹ thuật của Israel sang Mỹ và kết hợp các công ty với các nhà đầu tư Mỹ.
"Chúng tôi không có thị trường địa phương làm trung gian tiêu thụ," Yaron Samid, người sáng lập TechAviv, một mạng lưới quốc tế các nhà sáng lập người Israel, giải thích. "Vì vậy, khi một công ty công nghệ của Israel tiến tới một giai đoạn nhất định, nó sẽ tím cách xây dựng một văn phòng tiền phương ở thị trường mà nó phục vụ (thường là Mỹ) nhưng sẽ để các đội kỹ thuật của họ ở Israel. Các văn phòng này sau đó trực tiếp học những kỹ thuật mới nhất và tuyệt vời nhất từ Thung Lũng Silicon."
"Thường thì những người sáng lập sẽ chuyển sang Mỹ, Châu Á hoặc Châu Âu, nhưng một khi họ đã bán công ty họ, thì họ sẽ trở lại Israel và bắt đầu công ty tiếp theo của họ ở đó. Người ta rất yêu nước và thích lối sống mà chúng ta có ở đây."
Một số học giả cho rằng các quốc gia có thể tự nhiên có được lợi nhuận từ việc mất vốn con người khi mà người lao động trở lại với những kỹ năng mới. Ví dụ, giáo sư khoa học chính trị Devesh Kapur của Đại học Pennsylvania đã lập luận rằng người Ấn Độ ở Thung lũng Silicon đã tạo cấu trúc cho ngành công nghiệp đầu tư mạo hiểm của Ấn Độ, cũng như giúp các công ty phần mềm Ấn Độ đột nhập vào thị trường Mỹ. "Nếu người ta quay trở lại, nó sẽ cân bằng với sự tiêu hao, vì họ sẽ mang theo không chỉ những kỹ năng chuyên nghiệp, mà cả các kỹ năng xã hội và cá nhân," Mouriki đồng ý. Mô hình VC (đầu tư mạo hiểm) có thể đẩy nhanh mẫu hình mà nó có thể xảy ra một cách hữu cơ.
Tuy nhiên, Kapur hoài nghi về mức độ mà VC có thể giúp nền kinh tế của các nước đang phát triển. "Mức này vẫn còn rất thấp đối với hầu hết các quốc gia, bạn cần phải có một ngành công nghệ phát triển và vốn con người, phải có sẵn nền tảng màu mỡ cho mọi ngành công nghiệp đầu tư mạo hiểm," ông nói.
Mô hình này cũng không phù hợp với mọi doanh nhân, Kanakakis nói: "Bằng cách quy định rằng công ty phải chi một khoản tiền nhất định ở Hy Lạp, thì bạn buộc công ty phải đưa ra một quyết định có tính kinh doanh. Và đây không phải là thời điểm thích hợp với họ để đưa ra quyết định đó."
Quỹ Marathon đã đầu tư vào 5 công ty, với 2 công ty nữa trong kế hoạch, và đã tạo ra 20 việc làm công nghệ ở Hy Lạp. Quỹ dự kiến tài trợ cho tổng cộng 20 công ty trong bốn năm tới. "Nếu chúng ta thành công, chúng ta sẽ có hai hoặc ba công ty sử dụng khoảng 1000 người mỗi công ty," Papadopoulos nói.
Kanakakis nói thêm: "Tôi lạc quan một cách thận trọng. Tôi hy vọng những dự án như thế này sẽ làm thay đổi nếp suy nghĩ, và sau đó sẽ lan rộng."
Bài tiếng Anh trên BBC Capital
