Mỹ hoan nghênh thỏa thuận với Iran
Ngoại trưởng Mỹ cho rằng thỏa thuận mới vừa đạt được về chương trình hạt nhân của Iran sẽ giúp Israel và Trung Đông an toàn hơn.
Ông John Kerry đã đưa ra phát biểu trên sau khi Iran đồng ý hạn chế các hoạt động hạt nhân của họ để đổi các hỗ trợ trị giá 7 tỷ Mỹ kim.
Tuy nhiên, Israel đã mô tả thỏa thuận này là ‘một sai lầm lịch sử’.
Tổng thống Iran phát biểu rằng quyền làm giàu uranium của họ đã được công nhận nhưng đã bị Ngoại trưởng Kerry bác bỏ.
Theo thỏa thuận thì Iran đồng ý chấm dứt mọi hoạt động làm giàu uranium trên mức 5%.
Các nước lớn nghi ngờ chương trình hạt nhân của Iran có mục đích bí mật là chế tạo bom hạt nhân – điều mà trước nay nước này một mực bác bỏ.
‘Bước đầu tiên’
Thỏa thuận đạt được hôm Chủ nhật ngày 24/11 sau các cuộc đàm phám xuyên đêm ở Geneva sẽ có hiệu lực trong sáu tháng. Trong khoảng thời gian đó, các bên sẽ tìm kiếm một thỏa thuận lâu dài.
Tổng thống Mỹ Barack Obama đã hoan nghênh thỏa thuận. Ông nói rằng nó sẽ ‘giúp ngăn chặn Iran phát triển vũ khí hạt nhân’.
Thủ tướng Anh David Cameron nói rằng thỏa thuận này cho thấy ‘việc kiên trì ngoại giao kết hợp cùng các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc có thể giúp thúc đẩy lợi ích quốc gia như thế nào’.
Nhà Trắng cho biết Tổng thống Obama đã nói chuyện điện thoại với Thủ tướng Benjamin Netanyahu của Israel về thỏa thuận này.
Theo phát ngôn nhân Nhà Trắng thì Tổng thống Obama đã nói rằng Israel có ‘lý do chính đáng để nghi ngờ ý định của Iran’.
Hai nhà lãnh đạo tái khẳng định mục tiêu chung của họ là ngăn Iran có được vũ khí hạt nhân.
Trước đó, phát biểu trên Đài ABC, Ngoại trưởng John Kerry nói rằng Mỹ và Israel có mục tiêu chung và rằng thỏa thuận với Iran là bước đầu tiên để đảm bảo rằng nước này sẽ không chế tạo vũ khí hạt nhân.
“Thỏa thuận này giúp chúng ta tiếp tục các cuộc đàm phán để đạt được các điều khoản khắt khe hơn mà chúng ta có thể đảm bảo rằng họ (Iran) sẽ không phát triển chương trình hạt nhân và năng lực đe dọa Israel,” ông Kerry nói.
“Israel có không gian để thở nhiều hơn,” ông phát biểu.
Ngoại trưởng Mỹ cũng nói thêm rằng ông hy vọng Quốc hội Mỹ sẽ nhận ra lợi ích của thỏa thuận này và sẽ không thông qua các lệnh trừng phạt mới.
Israel tức giận
Tuy nhiên, ông Bob Corker, một thượng nghị sỹ hàng đầu của Đảng Cộng hòa, nói rằng ông quan ngại về thỏa thuận này.
Thượng nghị sỹ Charles Schumer của Đảng Dân chủ cũng thất vọng về thỏa thuận Geneva mà ông cho rằng Iran được lợi nhiều hơn.
“Về các biện pháp trừng phạt bổ sung, việc thỏa thuận này bị thiên lệch sẽ làm tăng khả năng hai Đảng Dân chủ và Cộng hòa sẽ cùng nhau thông qua thêm các biện pháp trừng phạt khi chúng tôi nhóm họp trở lại vào tháng 12,” thông cáo của thượng nghị sỹ này cho biết.
Về phần mình, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu trước nội các của ông rằng thỏa thuận này là một ‘sai lầm lịch sử’ và rằng nước ông không bị ràng buộc bởi thỏa thuận này.
“Chúng ta không thể và sẽ không cho phép một chế độ kêu gọi hủy diệt Israel có được các phương tiện để thực hiện lời kêu gọi đó,” ông nói.
“Israel có rất nhiều bạn bè và đồng minh, nhưng một khi họ sai lầm thì trách nhiệm của tôi là phải lên tiếng.”
Israel đưa ra bình luận này sau khi có thông tin được tiết lộ rằng Mỹ và Iran đã có một loạt các cuộc đàm phán trực tiếp trong những tháng vừa qua để dọn đường cho thỏa thuận này. Tuy nhiên các cuộc đàm phán này đã được giữ bí mật ngay cả với các đồng minh của Mỹ.
Trong một bài diễn văn được phát trên truyền hình toàn quốc hôm Chủ nhật ngày 24/11, Tổng thống Iran Hassan Rouhani lặp lại rằng nước ông không bao giờ phát triển vũ khí hạt nhân.
Ông ca ngợi thỏa thuận này và nói rằng nó đã đáp ứng một những nguyên tắc cơ bản nhất của Iran.
“Dù mọi người có diễn giải thỏa thuận này như thế nào đi nữa thì quyền làm giàu uranium của Iran đã được thừa nhận,” ông nói.
