BBCVietnamese.com

Tuần này Ba Lan kỷ niệm 25 năm ngày thành lập Công đoàn Đoàn kết và cũng để nhắc đến chiến thắng của phe đối lập dân chủ Balan, bắt đầu từ các cuộc đình công ở Xưởng đóng tàu Gdansk.

Chính phủ Ba Lan đã phải nhượng bộ trước các đòi hỏi về quyền của công nhân và có những thay đổi chính trị nhanh chóng.

Thắng lợi của Phong trào Công đoàn Đoàn kết dưới sự lãnh đạo của ông Lech Walesa đã khuyến khích các phong trào đấu tranh vì tự do tại các nước khác ở Đông Âu, và người ta cho rằng cuối cùng đã đem lại sự sụp đổ của chế độ Cộng sản.

Khi đi bộ quanh những chiếc cần cầu cũ kỹ và những lối nhỏ giờ đây gần như vắng tanh tại Xưởng đóng tàu Gdansk, khó có thể tưởng tượng được rằng vào tháng Tám nóng nực cách đây 25 năm, hàng ngàn công nhân đã đấu tranh tại đây liên quan tới quyền của người công nhân và về giá cả bánh mỳ.

Chỉ bên kia đường tàu là một ngôi nhà gạch đỏ nhỏ của thợ điện, nơi ông Lech Walesa một thời từng làm việc.

Nhưng những gì ông và Phong trào Công đoàn Đoàn kết đã đạt được tại Xưởng đóng tàu này chính là sự khởi đầu cho cuộc cách mạng của người dân mà cuối cùng đã xóa bỏ cả khối Xô viết và cũng đem lại cho người dân Ba Lan cơ hội trở thành một phần của châu Âu.

Jerzy Czarniecki, người đã tham gia vào cuộc đấu tranh của Phong trào Công đoàn Đoàn kết, cho biết cả thành phố Gdansk đã tham gia vào cuộc đấu tranh đó.

Anh kể khi phong trào mới bắt đầu, không khí chung thật tuyệt diệu, những đám đông đổ tới cổng nhà máy và mỗi giờ lại có thêm nhiều người tới và họ rất tự hào.

Đám đông đứng đợi ông Walesa và mỗi ngày ông lại tới chính trước cửa nhà máy nói chuyện với đám đông. Ông báo cho tất cả mọi người biết những gì đang được thỏa thuận với chính phủ cộng sản và những gì chúng tôi đã đạt được.

Những công nhân biểu tình ngồi tại chỗ, lắng nghe từ các loa phóng thanh báo lại cho họ biết những cuộc họp với chính phủ.

Trong vòng hai tuần lễ, những đòi hỏi của công đoàn đi từ quyền của công nhân cảng tới những cải cách chính trị cho cả quốc gia.

Ông Lech Walesa, một người nổi tiếng với bộ ria mép và với ý thức rõ ràng về định mệnh, tin tưởng rằng niềm tin sẽ giúp đạt được một nền tự do vốn đã được chờ đợi từ rất lâu.

Ông cho biết suốt bốn chục năm sau Đại chiến thế giới thứ hai, khi chế độ này được áp đặt lên người dân, họ đã đấu tranh, tuy nhiên đã không thể xóa bỏ được chế độ đó, và người dân đã chịu khuất phục, đã trì hoãn cuộc đấu tranh đó.

Và rồi một điều chưa từng có xảy ra trong lịch sử nhân loại, đó là một người Ba Lan trở thành Giáo Hoàng.

Những người theo đường lối Xã hội chủ nghĩa cũ tại Ba Lan nhìn nhận sự kiện này khách hẳn.

Mieczyslaw Rakowski, khi đó là biên tập viên tờ báo Đảng và sau này trở thành Thủ tướng Ba Lan, đã thú nhận rằng họ không biết cách phải giải quyết tình hình như thế nào vì đối với Đảng cộng sản thì đây là một tình huống hoàn toàn mới mẻ vì những người tại Xưởng đóng tàu Gdansk muốn đảng phải chấp nhận phong trào công đoàn độc lập, một điều hoàn toàn mới và bất ngờ trong xã hội Xã hội chủ nghĩa đang tồn tại lúc đó.

Nhưng ông Rakowski cho biết không phải chỉ một mình Phong trào Công đoàn đoàn kết đã phá bỏ chế độ cộng sản tại Ba Lan mà chính bản thân nó đã đang tan rã.

Theo ông Rakowski, đây là kết quả của một cuộc khủng hoảng trong toàn bộ chế độ đó vì nếu người dân phần nào vẫn hài lòng chấp nhận chế độ và nếu cuộc sống của họ mỗi năm một tốt đẹp hơn thì chẳng có Phong trào Công đoàn đoàn kết nào có thể phá bỏ được chế độ đó.

Thế nhưng điều đó đã xảy ra và đây là thời điểm những đám đông dân chúng đã chờ đợi từ lâu.

Ông Walesa nhắc lại ông đã nói ngay từ đầu rằng họ sẽ thắng và ông tuyên bố họ đã thắng. Đây là thắng lợi mà ông nói đã dẫn tới sự sụp đổ của bức tường Berlin, ngăn chia Tây Đức và Đông Đức và của các nước còn lại trong khối cộng sản Đông Âu trong vòng mười năm kế tiếp.

Theo ông Walesa thì thắng lợi của Phong trào Công đoàn đoàn kết đã làm được nhiều hơn bất cứ một điều gì từng xảy ra trên thế giới và càng qua thời gian, người ra càng thấy rõ Phong trào Công đoàn đoàn kết quan trọng như thế nào vì nếu không LH châu Âu đã không thể mở rộng, việc thống nhất nước Đức đã không thể xảy ra, và nhiều quốc gia khác đã không thể có được tự do.

Khi Phong trào công đoàn đoàn kết chủ trì các buổi lễ kỷ niệm của họ thì Xưởng đóng tàu Gdansk chính là nơi thích hợp nhất cho các lễ kỷ niệm này, và lãnh tụ từ các nước nổi dậy khác tại Đông Âu sẽ tụ tập về đây cùng tham gia lễ kỷ niệm. Họ công nhận món nợ của họ đối với những người công nhân tại Gdansk.