Iran bác bỏ kêu gọi ngừng chương trình làm giàu uranium

Hoa Kỳ nói biện pháp "chế tài chọn lọc" nhắm vào chính phủ chứ không phải nhân dân Iran. Thế nhưng, Hoa Kỳ đã áp dụng biện pháp chế tài đối với Iran từ gần ba thập niên nay, và hàng năm đã có người dân Iran chết vì sự chế tài này.

Hiện nay, Hoa Kỳ ngăn không cho Iran mua máy bay mới hoặc phụ tùng thay thế cho đội ngũ máy bay cũ kỹ và két quả là từ năm 2000 cho tới nay, có chín tai nạn máy bay làm cho gần 700 người bị thiệt mạng.

Nếu người ta muốn thấy cái giá mà Iran đã trả cho các biện pháp chế tài, thì cứ đến nghĩa trang chính của thủ đô Teheran.

Máy bay

Tại nơi này, quí vị sẽ được nghe ông Abass Avshar cầu nguyện cho tiếc đứa con duy nhất Ali Razer chết hồi tháng 12, khi chiếc máy bay kiểu Hercules C130 do Mỹ chế tạo đã đâm đầu xuống đất khi cố đáp khẩn cấp xuống Teheran.

Ông nói: "Định mệnh nghiệt ngã thay, tôi phải chôn nó."

Hàng trăm người bỏ mình trong vụ máy bay rơi này đã được quốc táng và được công nhận là thánh tử vì đạo.

	Đầu năm nay, người đứng đầu Vệ binh Cách mạng Iran thiệt mạng khi máy bay rơi

Hàng chục ngàn người đã đi đưa đám vì có rất nhiều người nổi tiếng cũng nằm trong số các nạn nhân.

Tuy nhiên, nổi buồn của nhiều gia đình đã đậm nét hơn vì có nhiều lời tra vấn chính quyền là tại sao lại cho phép chiếc máy bay này cất cánh khi biết rằng nó không được an toàn.

Chiếc máy bay này đã được Quốc Vương Iran mua cách đây ba thập kỷ và là chiếc Hercules C130 thứ tư lâm nạn trong những năm gần đây.

Thân phụ của Ali Razer nói rằng chiếc máy bay định mệnh này đã 35 lần hạ cánh khẩn cấp trong 7 tháng, và đã được mệ̣nh danh là " tàu tử thần". Ông đổ lỗi cho các biện pháp chế tài của Mỹ và cho đầu óc cẩu thả của người Iran là đã gây ra cái chết cho con của ông:

"Người Mỹ chịu trách nhiệm là một đàng, còn đầu óc ngu ngơ của các giới chức có thẩm quyền cho phép các chiếc máy bay này cất cánh là một chuyện khác."

Chiếu theo các biện pháp chế tài hiện hành, Iran không thể mua các phụ tùng từ các công ty dù là công ty Âu châu vì Hoa Kỳ có cổ phần trong các công ty này.

Tương lai

Iran đã phải thuê bao các chiếc máy bay già cỗi của Nga hoặc của Trung Quốc để đáp ứng nhu cầu đi lại càng lúc càng tăng của người dân.

	Nhiều máy bay C-130 của Iran đã được mua từ rất lâu

Các giới chức hàng không dân dụng của Iran từ chối nói chuyện với phóng viên BBC, nhưng cựu bộ trưởng vận tải Ahmed Khoram nói:

"Vấn đề chính là tuổi của các chiếc máy bay của chúng tôi. Ngày nay, tuổi trung bình của các chiếc máy bay của chúng tôi là 18 năm tuổi nhưng chúng tôi cũng có một số máy bay 35 năm tuổi."

"Điều này có nghĩa rằng chúng ta không ngạc nhiên khi nghe tin một chiếc máy bay của Iran rơi bất cứ lúc nào."

Ông Khoram lên làm bộ trưởng vì người tiền nhiệm của ông tihệt mạng trong một tai nạn máy bay. Và ông rất sợ mỗi lần đi máy bay.

Iran nay có 18 kiểu máy bay khác nhau hiện đang bay, và mỗi kiểu đòi hỏi cách bảo trì khác nhau, trong lúc đa phần các nước có độ 4 hay 5 kiểu là cùng.

Kinh tế gia Ali Rashiki tin rằng Iran không thể nào đảm bảo an toàn hàng không, ngoại trừ cải thiện liên hệ với Hoa Kỳ để bãi bỏ các biện pháp chế tài.

"Tôi nghĩ rằng đã đến lúc Iran phải hiểu thế giới cũng như hiểu Hoa Kỳ để bãi bỏ các biện pháp chế tài này. Iran phải bắt đầu hợp tác lại với thế giới, để du nhập kỹ thuật mới, đầu tư và cơ hội tiếp cận được các thị trường quốc tế."

Trở lại nghĩa trang chính của thủ đô Teheran, ông Avshar nói rằng định mệnh đáng lý ra không có khắc nghiệt với ông để mỗi tuần ông phải đến đây thương tiếc cho đứa con trai duy nhất của ông, nếu như chiếc máy bay chở con ông không rơi vì có đủ phụ tùng của Mỹ.