Hai quan chức Việt Nam bị cáo buộc tấn công tình dục: Dẫn độ bất thành, New Zealand sẽ làm gì?

Nỗ lực dẫn độ hai quan chức Việt Nam bị cáo buộc tấn công tình dục hai nữ nhân viên phục vụ trẻ tại một nhà hàng ở Wellington vào năm 2024 đã thất bại, theo thông tin từ chính quyền New Zealand.

Hai quan chức trên là thành viên phái đoàn Việt Nam đã dùng bữa tối tại một nhà hàng món Việt ở thủ đô Wellington vào tháng 3/2024, vài ngày trước khi Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm New Zealand.

Trả lời BBC News Tiếng Việt vào ngày 4/10, đại diện của Cảnh sát New Zealand xác nhận rằng nỗ lực dẫn độ hai công dân Việt Nam nói trên "đã bất thành".

"Hai người đàn ông này đã bị truy nã để thẩm vấn liên quan đến cuộc điều tra hai đơn khiếu nại về tấn công tình dục tại Wellington vào tháng 3 năm 2024," Cảnh sát New Zealand cho biết trong một tuyên bố gửi qua email.

"Mặc dù việc dẫn độ là không thể, chúng tôi đang thảo luận với Bộ Ngoại giao và Văn phòng Pháp lý Chính phủ New Zealand (Crown Law Office) để xem xét các bước khác trong vấn đề này. Chúng tôi sẽ tiếp tục liên lạc với các quan chức Việt Nam."

Nguyên nhân vì sao nỗ lực dẫn độ hai người đàn ông bất thành không được tiết lộ, nhưng do Việt Nam và New Zealand không có hiệp ước dẫn độ, nên việc bàn giao các nghi phạm hoàn toàn phụ thuộc vào thiện chí từ phía Hà Nội.

Cảnh sát New Zealand cũng không trả lời câu hỏi của BBC về việc họ đã làm việc với chính quyền Việt Nam trong bao lâu và ở cấp độ nào, những cơ quan, bộ, ngành nào tham gia, cũng như Việt Nam đã phản ứng ra sao.

Tuy nhiên, cảnh sát New Zealand cho biết hồ sơ về vụ án vẫn sẽ được mở và được kích hoạt nếu hai người đàn ông bị cáo buộc quay lại nước này.

"Cảnh báo đã được kích hoạt từ đầu năm nay, để đảm bảo rằng cảnh sát nắm được thông tin nếu họ nhập cảnh vào New Zealand," cơ quan này nói thêm.

Trước đó, người phát ngôn của Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon tuyên bố trên một bài báo của hãng thông tấn AP xuất bản hôm 2/10 rằng: "Thật đáng thất vọng khi yêu cầu dẫn độ của cảnh sát đã không thành công. Rõ ràng đây không phải là kết quả chúng tôi mong muốn."

Trong một diễn biến mới nhất, cô Cook hôm 2/10 nói với AP rằng cảnh sát New Zealand đã không thể giải thích lí do vì sao các nỗ lực dẫn độ đã thất bại.

"Tôi không hiểu tại sao họ lại cảm thấy điều đó là chấp nhận được," Alison Cook nói trên AP.

Cô nói thêm rằng việc Việt Nam và New Zealand đã nâng cấp quan hệ song phương lên Đối tác Chiến lược toàn diện vào tháng 2/2025 cho thấy các kênh ngoại giao vẫn đang hoạt động hiệu quả.

Alison Cook, người chấp nhận công khai danh tính trên truyền thông, cho biết cô rất phẫn nộ với thông báo này, nói rằng "cuộc đời cô đã bị phá nát", trong khi "những kẻ tấn công không phải chịu bất cứ hình phạt nào, không một lần nào".

Trong tuyên bố gửi cho BBC, cảnh sát New Zealand cho biết: "Chúng tôi biết điều này gây thất vọng cho những người khiếu nại trong vụ việc và chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ họ. Chúng tôi có thể đảm bảo với những người khiếu nại rằng chúng tôi vẫn đang xem xét tất cả các phương án có thể."

Cho đến nay, ngoài truyền thông New Zealand đưa tin, Việt Nam chưa có thông tin chính thức nào liên quan đến vụ việc này.

Vụ việc chỉ được biết đến rộng rãi vào tháng 12/2024 - khi báo Stuff của New Zealand đăng cuộc phỏng vấn độc quyền cô Alison Cook, người nói mình là nạn nhân bị tấn công tình dục.

Vào thời điểm đó, Cô Cook cũng đã lên tiếng khi BBC News Tiếng Việt liên hệ phỏng vấn, nói rằng phái đoàn Việt Nam gồm có hai phụ nữ và sáu người đàn ông đã đến nhà hàng vào ngày 4/3/2024.

Cô Cook đã kể cho BBC chi tiết vụ việc, nói rằng mình bị chuốc rượu rồi bị tấn công tình dục trong phòng hát karaoke của nhà hàng, sau đó cô cùng nữ đồng nghiệp đã đệ đơn lên cảnh sát hồi tháng 3/2024 để đòi công lý.

Trước đó, vụ việc một cận vệ của Chủ tịch nước Lương Cường bị cáo buộc tấn công tình dục trong khi đoàn Việt Nam có chuyến thăm Chile từ ngày 9-12/11/2024, dù gây xôn xao dư luận, nhưng truyền thông trong nước cũng im lặng.

Diễn biến vụ việc

Luật pháp về dẫn độ của Việt Nam

Theo khoản 1 Điều 32 Luật Tương trợ tư pháp (được ban hành ngày 21/11/2007 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2008), dẫn độ được quy định là việc một nước chuyển giao cho nước khác người có hành vi phạm tội hoặc người bị kết án hình sự đang có mặt trên lãnh thổ nước mình để nước được chuyển giao truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc thi hành án đối với người đó.

Điều 33 Luật Tương trợ tư pháp 2007 quy định, người có thể bị dẫn độ là người có hành vi phạm tội theo Bộ luật Hình sự Việt Nam và pháp luật hình sự của nước yêu cầu quy định, rơi vào 1 trong 2 trường hợp sau: Phải chấp hành hình phạt tù có thời hạn từ một năm trở lên, tù chung thân hoặc tử hình; Đã bị tòa án của nước yêu cầu xử phạt tù mà thời hạn chấp hành hình phạt tù còn lại ít nhất sáu tháng.

Một bài viết trên cổng thông tin điện tử của Chính phủ Việt Nam vào tháng 7/2024 cho biết sau hơn 15 năm triển khai luật này, Bộ Công an đã tiếp nhận và xử lý 41 yêu cầu dẫn độ do cơ quan có thẩm quyền của phía nước ngoài gửi đến (yêu cầu dẫn độ đến); đã lập và chuyển 95 hồ sơ yêu cầu dẫn độ đến cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài (yêu cầu dẫn độ đi).

Theo thông tin trên tạp chí Tòa án Nhân dân điện tử, cơ quan của Tòa án nhân dân tối cao, tính đến tháng 2/2022, Việt Nam đã có hiệp định dẫn độ với 14 quốc gia gồm Hàn Quốc, Algeria, Ấn Độ, Úc, Indonesia, Campuchia, Tây Ban Nha, Hungary, Sri Lanka, Trung Quốc, Pháp, Kazakhstan, Mông Cổ, Mozambique.

Trên thực tế, trong một số trường hợp đặc biệt, hai nước chưa có hiệp định dẫn độ song phương vẫn có thể đàm phán dẫn độ trên cơ sở luật pháp quốc tế và các thỏa thuận hợp tác khác. Có thể hiểu việc dẫn độ trong trường hợp này được thực hiện theo nguyên tắc "có qua có lại".

Gần đây nhất, vào ngày 30/9/2024, tòa án ở Thái Lan đã xem xét yêu cầu dẫn độ của Việt Nam đối với nhà hoạt động người Thượng Y Quynh Bđăp mặc dù hai nước chưa có hiệp định song phương về dẫn độ.

Hiện tại, Bộ Công an Việt Nam đang xây dựng Luật Dẫn độ nhằm hoàn thiện pháp luật về dẫn độ theo hướng đồng bộ, hiện đại, bảo đảm chặt chẽ, khả thi, phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế.

Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa 15 vào sáng 24/5/2025, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang đã trình bày Dự thảo Luật Dẫn độ dự kiến gồm 4 chương và 45 điều, trong đó, sửa đổi 19 điều, bổ sung 10 điều và cắt giảm 1 điều so với Luật Tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dẫn độ.

Dự kiến Luật Dẫn độ sẽ được xem xét để thông qua trong kỳ họp Quốc hội khai mạc vào ngày 20/10.