Vì sao ngày càng có nhiều vụ cá sấu tấn công người ở Indonesia?

Khi Sariah đi lấy nước ở một cái hồ gần nhà ở đảo Bangka, Indonesia, vào tháng 9 năm ngoái, bà không hay hề biết đang có một con cá sấu nước mặn dài 3 mét đang nằm trong miệng núi lửa và quan sát khi cô đổ đầy nước vào xô của mình.

"Mặt nước tĩnh lặng và không có dấu hiệu gì của cá sấu nên tôi quyết định đi tắm. Đột nhiên, không biết từ đâu nó xuất hiện và ngoạm tôi, kéo cánh tay trái của tôi xuống nước", người phụ nữ 54 tuổi nói.

Indonesia ghi nhận nhiều vụ cá sấu nước mặn tấn công nhất trên thế giới. Trong thập kỷ qua, đã có khoảng 1.000 vụ, giết chết hơn 450 người.

Theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), gần 90 vụ tấn công xảy ra ở Bangka và đảo Belitung lân cận.

Việt Nam: ‘Nuôi và giết cá sấu lấy da dã man’

Úc phát hiện thuyền buôn người VN ở vùng nhiều cá sấu

Đảo Bangka là một trong những khu vực khai thác thiếc giàu có nhất thế giới.

Hòn đảo - có diện tích gần bằng Hawaii - có dân số một triệu người và khoảng 80% trong số họ là thợ mỏ.

Nhóm bảo tồn động vật hoang dã Walhi cho biết hơn 60% đất đai trên đảo đã được chuyển đổi thành mỏ thiếc. Nhiều mỏ trong số này là bất hợp pháp.

Hàng thập kỷ khai thác thiếc đã cướp đi các khu rừng của hòn đảo, để lại hàng ngàn miệng núi lửa lớn và hố rộng hệt như bề mặt của mặt trăng. Và khi trữ lượng đất giảm dần, các thợ mỏ đang hướng ra biển.

Điều đó có nghĩa là cá sấu nước mặn, loài cũng có thể sống ở nước ngọt, bị bứt ra khỏi môi trường sống tự nhiên của chúng. Giờ đây, chúng đang sống trong các mỏ khai thác bị bỏ hoang và đang hoạt động gần các hộ dân cư, góp phần làm gia tăng các cuộc tấn công.

Mùa khô kéo dài năm ngoái do biến đổi khí hậu đã làm khô cạn cái giếng trước nhà Sariah. Nguồn cung cấp nước của bà bị cắt sau khi bà chậm trả tiền trong ba tháng. Vì vậy, những chiếc hố bỏ hoang là nguồn cung cấp nước duy nhất cho gia đình bà cũng như nhiều người khác.

Năm ngày sau khi Sariah bị tấn công, một người thợ mỏ trên đảo suýt bị cá sấu giết chết khi anh ta đang rửa quặng thiếc ở một hố khác. Anh bị thương ở đầu, vai và cánh tay.

Nghi lễ giết chóc

Cá sấu nước mặn là loài bò sát lớn nhất tồn tại và con đực trưởng thành có thể đạt chiều dài hơn 7m. Có khoảng hơn 200.000 cá sấu nước mặn trên toàn thế giới, trong đó Indonesia là một trong những môi trường sống quan trọng nhất.

Tuy nhiên, không có ước tính chính thức về con số ở Indonesia.

Cá sấu là loài được bảo vệ ở Indonesia, nhưng ở đảo Bangka, chúng thường bị giết sau khi tấn công người - thay vì được giao cho cơ quan bảo tồn địa phương.

Nhiều người dân địa phương tin rằng việc cho phép giải cứu một con cá sấu đến một địa điểm khác là một điềm xấu cho ngôi làng, thay vào đó họ chọn giết các con vật và chôn chúng theo một nghi lễ.

Endi Riadi, người điều hành Alobi, trung tâm cứu hộ và bảo tồn động vật hoang dã duy nhất trên đảo, cho biết nhóm của ông thường tranh cãi với người dân địa phương để cố gắng cứu đàn cá sấu.

Sinh vật nào có cú táp đáng sợ nhất?

Hi vọng mới cho loài cá sấu ở Campuchia

Mãng xà nuốt cá sấu ở Australia

Được thành lập vào năm 2014, Alobi là nơi sinh sống của nhiều loại động vật hoang dã, bao gồm cả tê tê và cá sấu. Những con vật này hoặc bị quan chức thu giữ trong các vụ buôn lậu hoặc bị bắt sau khi đụng độ với con người.

Có 34 con cá sấu được giải cứu ở Alobi, bị nhồi nhét trong một cái ao rộng chỉ bằng nửa sân tennis. Một hàng rào sắt đã được dựng lên để ngăn chúng đi lang thang và tấn công các động vật khác.

Hầu hết thời gian trong ngày, mặt nước có vẻ yên tĩnh với một số con cá sấu nổi lên như những tảng đá khổng lồ. Nhưng tới giờ ăn, chúng sẽ chạy nhào về phía hàng rào, tranh giành những tảng thịt bò do nhân viên ném ra.

Ông Riadi nói rằng việc giữ tất cả cá sấu trong trung tâm cứu hộ là chuyện rất tốn kém. Alobi không nhận được tài trợ trực tiếp của chính phủ mà dựa vào sự quyên góp. Khu bảo tồn làm việc cùng với những người chăn nuôi gia súc trong khu vực để có những bữa ăn tiết kiệm chi phí hơn cho những con vật nhiều răng này.

Ông Riadi nói: “Mỗi tháng một lần, chúng tôi có thể kiếm nguyên con bò để cho chúng ăn. Nếu nông dân có gia súc chết, chúng tôi lấy làm thức ăn cho chúng."

Nhưng ông nói rằng có thể họ không thể tiếp tục đưa cá sấu trở lại trung tâm, nơi vốn đã quá tải. Để chúng trở lại tự nhiên cũng không phải là một lựa chọn.

Nhưng các cuộc cá sấu tấn công người sẽ không dừng lại trừ khi môi trường sống của chúng được bảo vệ và các chuyên gia cho rằng việc khai thác trái phép là gốc rễ của vấn đề.

Khi con người bắt đầu di chuyển xa hơn ra biển để tìm kiếm thiếc, ngày càng nhiều đàn cá sấu sẽ bị buộc rời khỏi môi trường sống tự nhiên của chúng.

Chính phủ Indonesia đã thực hiện một cách tiếp cận khác thường để giải quyết việc khai thác trái phép thiếc - là hợp pháp hóa hoạt động này.

Amir Syahbana, một quan chức địa phương giám sát tài nguyên năng lượng và khoáng sản, cho biết chính phủ cho phép các thợ mỏ có được cấp giấy phép hoạt động trong các mỏ bất hợp pháp này, nhưng đổi lại, họ phải chịu trách nhiệm phục hồi môi trường sống.

Điều này bao gồm từ việc trồng cây đến thực hiện quản lý chất thải. Nhưng nhiều người vẫn hoài nghi về sách lược này - đặt câu hỏi liệu các thợ mỏ có thực sự nỗ lực để phục hồi môi trường hay không. Việc thực thi pháp luật yếu kém trên đảo đồng nghĩa việc những thợ mỏ có khả năng trốn tránh nhiệm vụ bằng cách nào đó.

Sariah, người đã không quay trở lại khu mỏ kể từ vụ tấn công, nói: “Mọi người ở đây đều là thợ mỏ thiếc. Họ không quan tâm đến môi trường”. Nếu nhà bà hết nước sinh hoạt, các thành viên khác xung phong đi.

Bà nói rằng thấy thật may mắn khi còn sống nhưng vẫn cảm thấy đau khi cử động bàn tay hoặc các ngón tay trái.

Bà nói: “Đôi khi khi tôi ngủ, cơn đau lại ập về với tôi trong giấc mơ."