COP30 nhấn mạnh khả năng phục hồi của Việt Nam và các nước khác sau thiên tai

Trong bối cảnh các cơn bão lớn đang hoành hành khắp Đông Nam Á cũng như nhiều khu vực như Jamaica, Brazil vẫn đang khắc phục hậu quả từ những cơn bão tàn phá, các đại biểu tại Hội nghị thượng đỉnh COP30 ở Brazil đã tập trung thảo luận về cách thức tốt nhất để giúp các quốc gia dễ bị tổn thương chống được thời tiết ngày càng khắc nghiệt và các hiện tượng khí hậu cực đoan, theo Reuters.

Chủ đề "thích ứng" ngày càng trở nên quan trọng khi các quốc gia không đạt được mục tiêu cắt giảm khí thải gây nóng lên toàn cầu, dẫn đến tần suất thiên tai ngày càng tăng trên khắp hành tinh.

Một báo cáo của Liên Hợp Quốc tháng trước cho hay chỉ riêng các nước đang phát triển đã cần tới 310 tỷ USD mỗi năm vào năm 2035 để chuẩn bị và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Nguồn tiền cho quỹ thích ứng vẫn là một câu hỏi lớn. Mười ngân hàng phát triển lớn nhất thế giới, đang chịu áp lực phải giải ngân thêm vốn cho hành động khí hậu, đã cam kết tiếp tục hỗ trợ.

"Cuộc sống, phúc lợi và việc làm không thể bền vững khi nhà cửa, trường học, nông trại và doanh nghiệp bị đe dọa do lũ lụt, hạn hán hoặc các hình thái khí hậu cực đoan khác," họ nhấn mạnh.

Năm ngoái, các ngân hàng này đã cung cấp hơn 26 tỷ USD cho các nền kinh tế thu nhập thấp và trung bình để thực hiện các dự án thích ứng.

Giám đốc một quỹ đa đối tác của Liên Hợp Quốc nói rằng họ sẽ sớm công bố trái phiếu tác động mới nhằm mục đích huy động 200 triệu đô la vào cuối năm 2026.

"Toàn bộ ý tưởng về trái phiếu này đã được khởi xướng chính xác một năm trước tại COP ở Baku," Markus Repnik, người đứng đầu Quỹ Tài trợ Quan sát Hệ thống (Systematic Observations Financing Facility) - một tổ chức được hậu thuẫn từ Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) và Quỹ Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) - cho hay.

"Chúng tôi đã bắt đầu nhận thấy rằng mọi thứ chuẩn bị thay đổi đáng kể từ góc độ quốc tế," ông giải thích thêm về bối cảnh ra đời.

Quỹ này, vốn hoạt động nhằm lấp đầy khoảng trống dữ liệu thời tiết cho các nước đang phát triển, hy vọng sẽ nhận được cam kết đóng góp từ các quốc gia trong tuần diễn ra COP30 này.

Hôm10/11, Đức và Tây Ban Nha đã cam kết tài trợ 100 triệu đô la cho một nỗ lực khác, Quỹ Đầu tư Khí hậu đa phương (CIF), nơi đang tài trợ cho các dự án nhằm tăng cường khả năng phục hồi ở các nước đang phát triển.

Người đứng đầu tổ chức này đã ca ngợi Brazil vì đã đưa chủ đề thích ứng lên làm trọng tâm của COP30, sau nhiều năm vấn đề này bị lu mờ trong các chương trình nghị sự của hội nghị thượng đỉnh khí hậu Liên Hợp Quốc.

"Chúng tôi thực sự vui mừng vì lần đầu tiên, vấn đề thích ứng được đưa lên thảo luận ngay từ Ngày 1 và Ngày 2 của COP," Tổng giám đốc điều hành CIF Tariye Gbadegesin nói.

Nguy hiểm gia tăng, chi phí đắt đỏ hơn

Thiệt hại ước tính ban đầu của Việt Nam từ bão Kalmaegi là gần 300 triệu USD, một tháng sau khi bão Bualoi đã gây ra 436 triệu USD thiệt hại về tài sản. Philippines vẫn đang tiến hành thống kê thiệt hại từ bão Kalmaegi và siêu bão Phượng Hoàng gây chết người đã đổ bộ trong tuần này.

Theo ước tính sơ bộ của Chính phủ Jamaica, nước này đang đối mặt với thiệt hại lên tới 7 tỷ USD - tương đương khoảng một phần ba GDP - do bão Melissa tháng trước gây ra.

Ngoài các cơn bão, còn có thiệt hại do lũ lụt, nắng nóng cực độ, hạn hán và cháy rừng. Nhiều nỗ lực thích ứng hơn sẽ được công bố tại COP30, từ việc tài trợ máy điều hòa và quạt cho những người đang chịu đựng nắng nóng khắc nghiệt, cho đến việc ứng dụng AI lập bản đồ về điều kiện đất đai để cải thiện năng suất cây trồng.

Theo một báo cáo của UNHCR công bố hôm 10/11, ngoài các biện pháp bảo vệ cấp quốc gia, khoảng 86 triệu người tị nạn - tương đương 3/4 tổng dân số thế giới phải di dời do xung đột - cũng đang phải đối mặt với các hiểm họa khí hậu cực đoan.

Trưởng đặc phái viên về khí hậu của Liên Hợp Quốc Simon Stiell yêu cầu các quốc gia thống nhất về cách thức theo dõi tiến độ nhằm thúc đẩy thay đổi nhanh hơn trong các lĩnh vực nước, vệ sinh, y tế và các lĩnh vực khác.

"Giờ đây, chúng ta cần thống nhất về các chỉ số sẽ giúp đẩy nhanh việc thực hiện, để phát huy tối đa tiềm năng," ông nói.

Việc thu hút vốn tư nhân cho mục tiêu này là một thách thức lớn. Các dự án tăng cường khả năng chống chịu thường ít có khả năng mang lại lợi tức đầu tư cao hơn so với các dự án năng lượng tái tạo.

Báo cáo tháng 9 của Liên minh Chống chịu Khí hậu Zurich (ZCRA), một liên minh đa bên, khẳng định tài trợ công vẫn giữ vai trò then chốt. Hiện tại, tài chính tư nhân chỉ chiếm 3% tổng nguồn vốn dành cho thích ứng. Báo cáo cho hay con số này có thể tăng lên 15% nếu có các chính sách hỗ trợ phù hợp.

"Chúng ta cần các nguồn lực được chuyển thẳng đến các đối tác và cộng đồng địa phương, những người đã và đang dẫn đầu công tác ứng phó - xây dựng lại nhà cửa, khôi phục sinh kế, và bảo vệ hệ thống y tế khỏi các cú sốc khí hậu," David Nicholson, Giám đốc Khí hậu của Mercy Corps - một thành viên của ZCRA, nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết.